Dantza eta gorputz adierazpena; baztertu ezin dugun ikasgaia

Elen Kortaxarenarekin elkarrizketa artikulua oinarri hartuta.

Biodantza bideratzailea izateaz gain, hezkuntza esparruan urteak daramatzat lanean etapa desberdinetan: haur eta lehen hezkuntzan, derrigorrezko bigarren hezkuntzan eta baita unibertsitatean ere. Ulertzen dut, bestalde, hezkuntza curriculumean ditugun ikasgai desberdinei erreparatzen badiegu ikasgai zehatzetako irakasleok norberari dagokion gaiaren defentsa egiteko ohitura dugula. Gaurkoan, beraz, dantza eta gorputz adierazpena gure hezkuntza curriculumean txertatuta egon beharko litzatekeen kontua dela adierazi nahi dut. Jarraian doaz, beraz, gaiari buruzko nire hausnarketa pertsonalak.

Lehenik eta behin, galdera bat datorkit gogora:

Zer da garrantzitsua ikastea etorkizun oparo, zoriontsu eta osasuntsu bat bizi ahal izateko?

Eta, galdera honek sortzen dizkidan hausnarketa desberdinei erantzun ahal izateko, aspaldi ikusi nuen bideo bat ekarri nahi dut orain. ¿Bailamos? Edo.. dantzatu nahi?

https://www.youtube.com/watch?v=SJRAYpYzSE0

BIZITZA; ORAIN ETA HEMEN GERTATZEN DENA

Esan bezala, goian egin dudan galderak hainbat hausnarketa sortzen dizkit eta hauek konpartitzera noa. Alde batetik, gure haur eta gazteak “etorkizun bat eraiki eta bizitzeko” helburuarekin hezten ditugula pentsatu izan dut maiz. Alegia, bizitza ez al da orain eta hemen gertatzen dena? Noiz, orduan, biziko dute gure haur eta gazteek beraien adinari dagokiona, ORAIN ez bada? Urte beteko haur batentzat onuragarria al da, ingeleseko eskolaz kanpoko ekintzetan izena ematea, etorkizunean hizkuntza aldetik trebeagoa izango dela pentsatuaz?

Lehenengo galderak beste hamaika galdera sortzen dizkidala argi geratu da eta saiatuko naiz, erreza ez den arren, nire erantzun propioak ematen.

BIZITZAKO LEHENENGO 3 URTEAK; GORPUTZEAN EMATEN DIREN IKASKETA ESANGURATSUAK

0-3 adin tartea, bereziki esanguratsua den etapa da guztiontzat. Garai honetan etorkizunerako baliagarriak izango zaizkigun hamaika ikasketa garrantzitsu ematen dira, hala nola: zutik ibiltzen ikastea, hitz egiten ikastea, beste pertsonekin harremanak nola ematen diren ikastea, norbere nortasun propioa eraikitzen ikastea, elikagai likidoetatik solidoetara pasatzea, etab. luze bat. Eta kuriosoa da, garai honetan ematen diren ikasketa garrantzitsu asko haurra bakarrik –edo bere kabuz- egiteko guztiz gai dela. Argi geratzen da, beraz, haur jaio berriak berezkoak dituen hainbat gaitasun agerian geratzen direla. Ondorioz, esango nuke, garai honetan, irakurtzen eta idazten erakustea (esate baterako) lekuz kanpo egon daitekeen ikaste-irakaste prozesua dela. Honekin ez dut esan nahi, irakurzaletasuna sustatzea alferrikako ahalegina dela garai honetan, baina argi izan behar dugu haurraren gogo-gorputza garai honi dagokion ikasketa handietan zentratuta dagoela. Eta orain eta hemen, haurrak hau bizi beharko lukeela –beretzat zentzua duten mugimenduak eta esperientziak baitira- .

3-6 URTE

Haur hezkuntzako bigarren etapan, 3 eta 6 urte bitartean, haurrak bere nortasuna eraikitzeko bidean dihardu eta garai oso egokia da haur bakoitza “bakarra, berezia eta besteengandik desberdina” dela ulertu eta praktikan jartzeko. Beraz, hezkuntza prozesuan -eta bizitzaren dantzan orokorrean- talde proposamenak ongi daude baina haur bakoitzaren barne-mugimendu propioa sustatu eta garatzen joateko aukera eman beharko genieke ikas-irakaskuntza espazioetan; haurrak bere ahalmenak eta muga propioak bizi ditzan eta hauek kudeatzen ikasi.

ZERGATIK DANTZA ETA GORPUTZ ADIERAZPENA HEZKUNTZAN?

Dantza eta gorputz adierazpena hezkuntza curriculumean txertatzearen proposamenera bueltatuaz, esan nahiko nuke, haurraren lehen 6-7 urteak gorputzean, gorputzetik eta gorputzaren bitartez bizi duen garaia dela. Hau beste modu batera azaltzeko, pertsona batek kontzeptuak edo ikasketa desberdinak barneratzeko dituen irakaskuntza estiloak aipatu nahiko nituzte modu laburrean.

Irakaskuntza estiloak: Ikusmenezkoak

Badira, ikusten dutena errazago barneratzen duten pertsonak; informazioa ikusten edo irakurtzen barneratzen dutenak. Pertsona hauek jende berria ezagutzen dutenean, haien aurpegiak gogoratzeko erraztasuna eta ahalmena erakusten dute. Ez, ordea, ezagutu berri duten jendearen izenak gogoratzekoa. Beraien ideiak irudien bitartez adierazteko gaitasuna erakusten dute.

Irakaskuntza estiloak: Entzumenezkoak

Badira, entzuten dutena errazago barneratzen duten pertsonak. Hauek erraz gogoratuko dute irakasleak kontatu duen istorio hori edo lagunekin izan dituzten elkarrizketak. Irudiei baino, hitzei jartzen diete arreta gehiago eta pertsona hauek ezagutu berri duten jendearen izenak gogoratzeko gaitasuna erakusten dute, ez hainbeste aurpegiak gogoratzekoa.

Irakaskuntza estiloak: Kinestesikoak

Hirugarrenik, zerbait egiten -mugimenduaren bitartez- ikasten duten pertsonak aurkitzen dira. Barneratu nahi dituzten kontzeptuak errazago ikasteko, praktikara eraman behar dituzte gauzak; esperientziak izan, esperimentuak egin. Finean, zerbait praktikan jartzen, edo ekintza bat egiten, ikasten dute.

0 ETA 7 URTE BITARTEKO GARAIA: GARAI KINESTESIKOA ETA MUGIMENDUAREN BEHARRA

Irakaskuntza estiloen inguruan abiapuntua izan daitezkeen ideiak luzatu ondoren, zera aipatu nahiko nuke: Haur baten 6-7 urte bitarteko garaia etapa kinestesikoa dela, hein handi batean. Alegia, haurrek mugimenduaren bitartez ikasten dutela. Gauzak egiten eta desegiten. Gauzak esperimentatzen eta manipulatzen. Beraien zentzuzko mugimenduak bizitzen.Eta horretarako gorputz guztiaren adierazpen askea praktikan jar dezaketen testuinguruak eskaini behar dizkiegu.Eta testuinguru edo baldintza hauek behar dituzte besteak beste:

-Mugimendu askea bizitzeko proposamenak (ez lurrean edo aulki baten eserita egotea)

-Beraiek, momentu oro, esperimentatu nahi dutenari bide ematea (ez hainbeste, talde guztiarentzat ekintza proposamen berbera luzatzea)

-Bizipenetan oinarritutako ikaskuntza prozesua sustatzea; Gauzak eginez ikasteko aukera luzatzea. “Hanka-sartzeak” egiten utzita (kontzeptuak maila kognitiboan barneratzeko ikaskuntza proposamenak ez du arrakastarik izaten garai honetan)

-Irakasle edo bidelagunaren ekintzak bereziki zaintzea (ez espero, hezitzaileak esan edo irudi bitartez erakutsiko dieten gauzak barneratzea, baizik eta irakasleak berak, bere ekintzen bitartez, egiten duena da haientzat eredugarria eta ikasgai esanguratsuena)

-…

Finean, gorputz esperientziatik sortzen den ulermena berreskuratzea da proposamena. Ikasbidea, berriz, norberarentzat zentzua duen gorputz bizipena. Eta hezitzaileontzat erronka: haur eta gaztetxoei barnetik sortzen zaizkien hausnarketa pertsonalak piztea eta nork bere dantza propioa sortzen laguntzea.

… dantzatu nahi?