Mari Txiki supermerkatuan liburuaz ari gara (Denonartean, 2020). Pello Añorga da idazlea eta Jokin Mitxelena ilustratzailea, umeentzako hainbeste libururen sortzaileen tandem ezaguna. Liburua 3-6 urte arteko umeentzat da.

Mari Txiki umea supermerkatura joaten da bere gurasoekin; bertan ikusten duen guztia hartzeko gogoa sartzen zaio eta kartsu eskatzen du (“hau”, “hau” oihukatuz objektuei seinalatzen dien bitartean), gurasoak gogaitu arte. (Erne, hemendik aurrera espoilerrak!). Orduan liburuen atalera heltzen dira hirurak eta han liburu batekin liluratuta geratzen da umea, Pintxo txakurra protagonista duena. Txakurrak ere “au, au” esaten du, gure protagonistak bezala. Mari Txiki liburuan murgiltzen da eta bere gurasoek jarraitu ahal dute erosketak egiten, orain lasaitasun gehiagoz.

Añorgak bere beste obretan erabiltzen dituen elementu batzuk ekartzen ditu testu honetara ere: ume bihurriaren pertsonaia, hitzekin jolasa, liburuen presentzia… Mitxelenak trazu potoloa eta irekia erabiltzen du, eta ñabardurarik gabeko kolore biziak. Liburu bakuna eta erakargarria.

Badauka, aldi berean, beste ezaugarri aipagarri bat: Mari Txikiren gurasoak bi gizon dira, Montxo aita eta Jontxo aita, haietako bat zuria eta ilehoria, eta besta beltza eta ile kizkurra (azken informazio hori marrazkiak ematen digu). Listo. Eta hori da onena: liburuan ez dela ezer gertatzen zirkunstantzia horiekin lotuta. Bi gizon izatea edota bat beltza eta bestea zuria izatea ez da liburuaren arazoa edo konpondu behar den korapiloa. Dakigunez, hori ez da ohikoa.

Izan ere –beste testu batean azaldu nuen bezala–, aniztasun afektibo-sexuala agertzen denean haur literaturan, kasu askotan obraren ardatza da, gatazka zentrala, eta liburuaren asmoa mezu irakasgarri bat igortzea da, aniztasunaren aldekoa. Testu horiek beharrezkoak dira oraindik, zeren horrelako familiek pairatuko dute beste batzuek pairatzen ez duten diskriminazioa, eta homofobia eta arrazakeriako pasarteak ezagutuko dituzte. Baina komentatzen ari garena bezalako istorioak ere oso baliotsuak dira, nire ustez, aniztasuna paisajearen ezaugarria delako, “normaltasunez” agertzen delako (ez dakit hitz hori oso gustuko dudan…), eta ez zerbait deigarri edo problematiko moduan. Esan dezadan, bidenabar, aniztasun “arraziala” ez dela batere ohikoa haur literaturako bikoteetan.

Kontua da gero eta gehiago direla horrelako familiak, baina ez daude oso presente umeentzako ekoizpenetan eta haien ikusgarritasuna zeharka handitzea aukera estimagarria da. Pello Añorgak eta Jokin Mitxelenak demostratzen dute ez dela horren zaila, ezta? Gehiago beharko genituzke!

Bide batez, zorionak bioi JUUL saria jasotzeagatik Ispilutxo liburuarengatik (testu honetan komentatu nuen, aniztasunari egiten dion ekarpena analizatzeko). Pello, Jokin, laster arte!

*Ohar bat: nire lagun batek egile horien beste bi narrazio aurkitu ditu CCYSC izeneko nazioarteko ekimenean: Handia naiz eta Zapatagorri liburuak, hain zuzen, umeek ahoz gora irakurrita. Liburu horietan ere haur bihurri/ausart/kementsu/sortzaileak dira protagonistak.