Harreman sinbiotikoa

(Oharra: pasa den astean idatzi zuen artikulua June Fernandezek, Ekainaren 14an argitaratu dugu)

Berebiziko garrantzia dauka Irune Costumeroren auziak, eta hedabideak ohartu dira; epaiketak arreta mediatiko nabarmena jaso du. Alde batetik, Bizkaiko Foru Aldundiko lau goikargu eseri direlako Bizkaiko Probintzia Auzitegiko akusatuen aulkian —tartean, Sergio Murillo, egun Gizarte Ekintzako diputatua dena—. Costumerok haren umea bidegabeki kentzeagatik salatu ditu, zehatzago, prebarikazioa, tratu txarrak eta lesio psikologikoak eragiteagatik.

Bestetik, garrantzia handiko epaiketa da, Gurasoen Alienazio Sindromea (GAS) izeneko asmakizun matxista dagoelako auzi honen erdigunean. Izan ere, Diputazioak amari tutoretza kendu zion, alaba aitaren kontra jartzeko manipulatzen zuela leporatuta. Auzian inplikatutako funtzionario guztiek, akusatuak zein testigoak, bertsio horri eutsi diote epailearen aurrean. Fiskalak, akusatuen abokatua zirudiena, lotsa barik esan du GASa existitzen dela.

Haien errelatoaren arabera, Irune Costumero da tratu txar emailea, bere jarrerarekin umea “arrisku larrian” jarri zuena, nahiz eta alabak behin baino gehiagotan adierazi duen aitaren beldur dela, eta nahiz eta Osakidetzak hiru aldiz ireki duen tratu txarren kontrako protokoloa. Min psikologia leporatzen diote Costumerori lau urte zituen umeari min psikologiko hirukoitza eragin diotenek: amarengandik aldendu, aitarekin bizitzera behartu eta prozesu judizial amaigabe batera bultzatu.

Haien deklarazioen arabera, aitaren jarrera beti oso positiboa izan da, beti kolaboratu du Diputazioarekin, ez ordea Costumerok. Genero indarkeriagatik salatu zuen bere bikote ohia, baina Diputazioko goikarguek, antza, bat egiten dute gizonaren hitzekin: salaketa faltsuak izan direla. Espainiako Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak behin eta berriro esan du salaketa faltsuen ehunekoa anekdotikoa dela, eta auzibideetan GAS-a aintzat ez hartzeko agindu du. Ez da harritzekoa, hortaz, Bizkaiko Foru Aldundiak mito matxista bat indartzen badu, bestea ere errotua izatea.

Hala azaldu zidan Irune Costumerok Pikara Magazinerako egin nion elkarrizketan:

“Umeak oso ausartak dira, baina hitz egiten dutenean amaren kontra egiten du justiziak. Izan ere, epaitegietan oso errotuta daude estereotipoak: emakumeak manipulatzaileak garela; etxearekin, kotxearekin eta umearekin geratu nahi dugula; umeak gezurti hutsak direla.”

Baina epaituen eta inplikatuen hitzetatik adierazpide batek hotzikara eman dit: ama eta alaba “lotuegi” zeudela, haien harremana “sinbiotikoa” zela eta horrek alabaren autonomia oztopatzen zuela. Entzun dezagun Costumeroren bertsioa (nire elkarrizketatik hartutakoa):

“23 hilabete zituen alabak eta laster igarri nion ez zegoela ondo. Topagunean koala baten moduan besarkatzen ninduen, ez zuen aitarekin joan gura izaten, langileek tiraka eraman behar izaten zuten. Nirekin zegoenetan, kosta egiten zitzaion lo hartzea, ez zuen bakarrik lo egin nahi izaten eta amesgaiztoak izaten zituen: “Aitarekin ez! Ez!”, oihukatzen zuen””.

Casilda Rodrigañezen hitzak gogoratu ditut: amaren eta haurraren arteko diada desegitea patriarkatuaren garaipenetariko bat dela. Bizkaiko umeen eskubideak defendatzeko ardura duten funtzionarioentzat atxikimendu hori patologikoa da eta hori sendatzeko irtenbide onena (bakarra) lotura hori guztiz zapuztea da eta haurraren zaintza ustezko tratu txar emailea den gizonari ematea. 

“Neu erditu naiz umeaz, baina hutsaren hurrengoa naiz”. Diada horri erreferentzia egin dio Costumerok epaiketan. Ezin dut bere mina imajinatu, erraietan behin eta berriro sentitu behar izan duen zarrastada. Zer zaila izan behar duen alabarekin ihes egiteko senari eustea. Aste honetan bertan Juana Rivas sartu da kartzelan. Aste honetan bertan Tomás Gimenok bere alabak, Anna eta Olivia, hil dituela konfirmatu da.

Emakumeok eta haurrek matxismoaren eta heldukeriaren kontra egiten dugunean, gure arteko lotura adierazten dugunean, errebelatzen garenean, oihu egiten dugunean, patriarkatuak zigortzen gaitu. Arriskutsuak gara. Baita gure buruentzat ere. Salbatu behar gaituzte, sendatu behar gaituzte. Gure onerako da eragiten diguten mina. Lekzioa behingoz ikas dezagun.

Matxismoa. Heldukeria. Aitakeria. Politika instituzionala bihurtu da Bizkaian.

Irakurri June Fernandezek Irune Costumerori egindako elkarrizketa hemen.