Lateralitatea, burmuina osatzen duten bi hemisferioen (ezkerrekoa eta eskumakoa) funtzioen banaketa ordenatua da. Lateralitatearen prozesua nerbio-sistemaren garapen eta heldutasunaren ondorio da.

Gizakia organoen sistema bikoitz batek osatzen du, zeina gorputzeko erdiko lerroaren alde bakoitzean banatuta dagoen (bi begi ditugu, bi belarri, bi esku, bi sudur-zulo… ahoa ere, enbriologikoki, bikoitza da, eta egia da ahoaren alde bakoitzean murtxikatze funtzioa ezberdina dela).

Atal anatomiko bikoitzak daudenez, kanpo inguruneari erantzutean, gure gorputzak zein alderekin ekin erabaki behar du une bakoitzean; eta horrela eratzen dira gorputz-dominantziak.

Zer da lateralitate gurutzatua?

Lateralitatea era argi eta eraginkorrean finkatzea litzake zuzenena, genetikoki zehaztutako norbere joeraren arabera, baina kasu askotan, lateralitatearen finkatze egokia desbidera dezakete barne- zein kanpo-faktoreek.

Dominantziak era homogeneoan ezartzen badira, hau da, gorputzaren alde batek argi menderatzen badu (esku, begi, belarri eta oinetan ) ondo finkatutako lateralitate batez ari gaitezke, izan eskuin ala ezkerti. Kasu honetan informazioa hemisferio erreferentzialetik irten eta sartzen da modu ordenatu eta arinean.

Aldiz, eskuineko aldea gailentzen denean gorputzeko atal batentzat (eskua, esaterako) eta ezkerrekoa beste batentzat (begia, adibidez), lateralitate gurutzatuaz ari gaitezke. Horrek eragiten du informazioaren prozesatzeak bide luzeagoa egitea bi hemisferioen artean.

Jaiotzetik hasi eta haurrak egiten dituen berezko mugimenduekin, garapen motorrari esker, umeak bi hemisferioen funtzioak integratzen ikasi behar du gorputz kailukararen (cuerpo calloso) bitartez; hau baita bi hemisferioak konektatzen dituena. Honek espazioan eta noranzkoan orientatzea ahalbidetuko dio, ezinbesteko baldintza irakur-idazketa, matematika, besteak beste ikasteko.

Lehenengo etapan, lateralitatearen aktibazioa txandakakoa da. Ikusmenari dagokionez, etapa hau monokularra da. Bizitzako lehen urteetako garapenak berebiziko garrantzia du nerbio-sistema, lateralitatea eta ikusmenaren garapen egokirako.

Gorputz kailukarari esker burutzen da informazioaren joan-etorria; hau nerbio-zuntzek osatutako egitura da eta bi hemisferioen arteko informazioa konektatzen du. Gakoa da lateralitate gurutzatuak (edo lateralitatean arazorik balego) haurraren eskola-bizitzan eragina izango ote duenetz ebazteko. Gorputz kailukara arina eta bizia bada, informazioa hemisferioen artean ibiliko da arazorik gabe. Aldiz, gorputz kailukara ez bada oso bizia edo blokeatuta badago, lan handia izango da informazio guztia batu eta egokiro prozesatzea,

Zeintzuk dira lateralitatearen garapenean arazo bat adieraz dezaketen zeinu edo sintomak?

  • Haurrak azkarra dirudi, baina irakurtzeko zailtasuna du.
  • Irakurtzean errez nekatzen da. Ez dauka pazientziarik, zapuztu egiten da…
  • Ez da geldik egoteko gai, ezin dio lan berari luzaro eutsi.
  • Hitz, hizki edo zenbakiak desordenatzen ditu edo buelta ematen die.
  • Testuaren lerroa hatzez jarraituta irakurtzen du.
  • “b” eta “d”, edo “p” eta “q” hizkiak nahasten ditu.
  • Irakurtzen du, baina ez du irakurritakoa ulertzen. Ez daki irakurritakoa kontatzen.
  • Zaila egiten zaio liburu batetik kopiatzea, edo arbeletik eskolan.
  • Laguntzak ez dira eraginkorrak izan bere errendimendua hobetzeko.
  • Ikaskuntza arazoak, dislexia, ADHN… pairatzen duela esaten diote.

Gure ikuspuntutik garrantzitsuena lateralitate prozesu egokia oztopatu ahal duten kanpo faktoreak sahiestea da.

Askotan, konturatu gabe gure dominantziaren erosotasunagatik baldintzatzen dugu haurra (biberoia edo titia ematean, jaten ematerakoan, gauzak eskeintzerakoan edota jolasterakoan). Baina, pauso egokiak egin arren genetikak pisu handia dauka.

Kausak determinatu eta arazoa diagnostikatu ondoren, burmuinaren bi atalak ordenan jartzeko baliagarria den terapia diseinatzen da, horrela burmuinak askoz hobeto prozesatuko du heltzen zaion informazioa.