Lau eskola-umetatik batek ikusmen-arazoak izaten ditu normalean, baina zoritxarrez sintoma asko oharkabean pasatzen dira denbora luzean. Gaurkoan arazo horiek antzemateko lagungarriak gerta daitezkeen argibideak izango ditugu mintzagai.

 

Ondo ikustea ezinbestekoa da haurraren hazkundea eta garapena behar bezalakoa izan dadin, eta zer esanik ez eskolan nahiz bizitzan aurrera egin ahal izateko. Badira, garaiz diagnostikatu ezean, ikusmenaren galera atzeraezina eragin dezaketen begietako alterazioak, eta horrexegatik komeni da umetan nahiko arruntak eta usuak diren begietako gaixotasunak —anbliopia edo “begi alferra”; miopia, hipermetropia nahiz astigmatismoa bezalako errefrakzio-akatsak; eta estrabismoa edo begi okerrak, bi begien lerrokaduraren galeragatik— detektatu eta tratatzea.

Noiz joan behar da oftalmologoarengana?

 

  • Jaioberrietan: begietako gaitz infekzioso, sortzetiko edo hereditario jakin batzuk jaiotzaren unetik bertatik azal daitezke. Anomaliaren bat susmatuz gero, onena pediatrarengana joatea da, eta honek, beharrezkoa gertatuz gero, espezialistarengana bidaliko du haurra.
  • Eskolaurreko haurretan: anbliopiarik baduten ala ez jakiteko miatu behar dira, gaitz horrek umeen artean % 2-4ko prebalentzia duela kalkulatzen baita.
  • Eskola-umeetan: alteraziorik usuenak errefrakzio-akatsak dira, miopiaren garapena eta progresioa batez ere.
  • Pubertatean: espezialista batek haurtzaroan egindako hasierako azterketaren ondoren, miaketak bost urtean behin errepikatu behar lirateke, ikusmenean aldaketak edo begietako traumatismoak gertatzen ez badira behintzat. Salbuespentzat hartu behar dira arrisku-faktoreak (diabetesa, hipertentsioa,…) dituzten heldu gazteak, hauetan azterketak 2-4 urtean behin egingo direlako

zamarripa_salud_visual_auditiva_blog_epidemia_miopia_destacado

 

Ikusmeneko akatsik usuenak, haurretan

 

ESTRABISMOA

Zer da? Bi begien arteko lerrokatzea galdu egiten da, eta “begi bakoitzak alde batera begiratzen du”. Bi aldeetako begirada ezin denez puntu berean finkatu, ikusmena ez da egokia. Akats hori begi alferrarekin batera ager daiteke.

Nola tratatzen da? Zenbait kasutan begien lerrokadura egokia anteojoekin berreskura daiteke, eta beste batzuetan, berriz, kirurgia beharko da. Dena den, anbliopia dagoen kasuetan, begi alferra bere onera ekartzeko beste aldeko begia estali egin beharko da, kirurgiari ekin aurretik.

ANBLIOPIA

Zer da? Begi alferra bezala ezagutzen dena, itxuraz dena normala izan arren garuneko azalak ez baitu ikusmenaren seinalea behar bezala jasotzen. Hauxe da haurtzaroan ikusmenarekin lotutako arazoen arrazoirik usuena, eta beste akats batzuekin batera azal daiteke.

Nola tratatzen da? Gaur egun partxeak dira oraindik ere konponbiderik onena. Begi alferra estaltzen hasteko garai egokiena eskolaurrean izaten da, baina 6-7 urte arte ere emaitza onak lortzen dira. Behin 9-10 urte ondoren diagnostikatuz gero, ordea, ikusmena erabat berreskuratzeko aukerak asko murrizten dira.

ERREFRAKZIOAREN AKATSAK

Ikusmena gutxitzea, deserosotasuna eta anbliopia (begi alferra) eragiten dituzte. Umeen errefrakzio-akatsik ohizkoenak ondorengoak dira:

MIOPIA

Zer da? Enfokatzean egindako akats batek urruti dauden objektuak ikusteko zailtasunak dakartza. Hau da akatsik arruntena. Begi-globoa luzeegia delako gerta daiteke, edo kristalinoak —begiaren barruan dagoen lenteak— distantzia fokal laburregia duelako. Normalean eskola-garaian dauden umeetan azaltzen da.

Nola tratatzen da? Betaurreko bereziekin, kasurik gehienetan.

 

HIPERMETROPIA

Zer da? Gertuko edo hurbileko ikusmenaren murrizketa, miopiaren kontrako akatsa. Begi-globoa laburregia da, eta horrek enfokea erretinaren atzean gertatzea dakar.

Nola tratatzen da? Akats hau ere ondo zuzentzen da betaurrekoekin.

 

ASTIGMATISMOA

Zer da? Korneak eta kristalinoak kurbatura desegokia, ez erabat esferikoa dutenean, gertatzen den akatsa. Horrek ikusmen distortsionatua dakar, begiak aldi berean hainbat enfoke egingo balitu bezala.

Nola tratatzen da? Haurrari ikusmen zirriborrotsua, edo deserosotasuna, nekea, etab. eragiten badizkio, lenteak beharrezkoak izan daitezke akatsa zuzentzeko.

6_miopia

Probarik usuenak

 

Behin oftalmologoaren kontsultan gaudenean, gurasoek eskain ditzaketen argibideak garrantzi handikoak izaten dira. Espezialistak era honetako galderak egingo dizkie: “Asko hurbiltzen al da gauzetara?”, “Enfokatzeko, begiekin keinu egiten al du edo begiak erdi-itxita jartzen al ditu?”, “Begiak gurutzatu edo desbideratzen al ditu?”, “Betazalak erori egiten al zaizkio?”, “Kolperik jaso al du begi inguruan?”. Bestalde, garrantzitsua izaten da familian aurrekari oftalmologikorik ba ote dagoen, edota senideren batek oso txikitatik anteojorik erabili ote duen galdetzea.

0 urtetik 3 urtera bitarteko haurtxoetan, ikusmenaren neurketa zeharkako moduan egiten da, haurrak begirada objektuetan finkatzeko, eta gauzei jarraitzeko duen gaitasunari erreparatuz. 3 urtetik aurrera, berriz, posible da umeen ikusmen-zorroztasuna neurtzea. Horretarako hainbat proba daude, umearen adinaren, bere eskolatze-mailaren eta eskaintzen duen lankidetzaren arabera. Probarik usuenek sinboloak erabiltzen dituzte, umeak erraz ezagutuko dituen irudiak (marrazkiak gehienetan), E letraren testa (proba honetan irudi-sail bat erakutsiko zaizkio umeari, betaurreko polarizatuekin ikus ditzan), Snellen-en letrak (tamaina diferenteko bederatzi letraz osatutako taulak izaten dira, A, C, D, E, F, L, O, T eta Z letrak izanik normalean erabiltzen direnak).

KANPOKO AZTERKETA.

Linterna baten laguntzarekin, betazalak, betzuloa, esklerotika, kornea, irisa eta pupilak (edo begi-niniak) miatzen dira. Konjuntibetan jarioak (makarrak) edo malko ugari azaltzeak infekzioa adieraz dezake, alergia beste batzuetan, edo glaukoma, eta jaioberrietan batez ere, malko-bidearen buxadura. Azken prozesu hori bizitzako lehen hiru hiletan agertzen da, malko- eta zorne-jarioarekin. Antibiotikoak aginduko dira, topikoak (kolirio moduan) nahiz ahotik, eta masajeak emango zaizkio haurtxoari malko-zakuaren gainean.

BEGIEN MUGIKORTASUNA.

Proba honek begi bien lerrokatzea baloratzen du, eta estrabismoa diagnostikatzeko balio du.

ERREFLEXU GORRIAREN TESTA.

Begi-hondoa anpliatuta ikusteko modua ematen duen oftalmoskopioarekin egiten da. Proba hau oso baliagarria da begi barruan opakotasunak (korneako alterazioak, sortzetiko begi-lausoak edo kataratak) eta bestelako lesioak (erretina-askatzeak, erretinoblastoma izeneko tumoreak edo ume prematuroen erretinopatia) garaiz detektatzeko.

BEGI-HONDOA (OFTALMOSKOPIA).

Lau urtetik aurrerako umeetan egin daiteke proba hau, nerbio optikoa, atzeko poloa, makula eta erretinako odol-hodiak ikusteko.

OTOSCREENING

izeneko proba, pupila bietan isla edo erreflexu gorria erakusten duen argazki berezia. Proba hau ikusmen-zorroztasunaren neurketaren lagungarria da, eta horregatik, azterketan batere lagundu edo parte hartzen ez duten umeen kasurako gordetzen da. Erreflexuaren simetrian, tamainan edo kolorean izandako aldaketek estrabismoa, sortzetiko kataratak edo erretinoblastoma baten presentzia iradoki diezaiokete adituari.