Azkenaldian, hainbat guraso gerturatzen zait beren haurrari mailaz aurreratzeko aukera eskaini diotela eta zalantzaz beterik. Izan ere, Hezkuntza Sailak martxan jarritako adimen gaitasun handiko ikasleak identifikatzeko eta behar duten hezkuntza-arreta emateko planari esker, geroz eta gaitasun handiko ikasle gehiago identifikatzen da, eta horietako batzuei proposatzen zaien hezkuntza-neurria flexibilizazioa izaten da. Hau da, derrigorrezko eskolatze‐aldiaren hasiera aurreratzea edo eskolatze‐denbora laburtzea.

Azelerazioa ere deitu izan zaio eta Templeton txostenak (Assouline et al., 2004) erakusten duen bezala, azelerazioa oso era ezberdinetan egin daiteke. 18 modu ezberdin behintzat bada, bi  talde nagusitan banatuta: 1) ikasgaietan oinarrituta; eta 2) ikasturtetan oinarrituta (Ranz, 2014).

Gaurkoan, ikasturte bat (edo gehiago) aurreratzearen inguruan jardungo dugu. Izan ditut kontsultan ikasgai konkretu batetan edo pare batetan aurreratuak izan diren ikasleak ere, baina aurrerago ikasturte osoa aurreratzen amaitu dute guztiek (nik ezagututakoek). Batez ere, lau arrazoi nagusigatik: ikaslea gusturago sentitzen zelako goragoko mailan; erreferentziazko talde bat behar zuelako (gela batetik bestera ibili beharrean); ordutegi eta antolakuntza zailtasunak agertzen zirelako; eta gainerako ikasgaietan ere ondo moldatzeko aukerak zituela ikusi zelako. Askotan, ikasgai jakin batetan aurreratzea ikasturte osoa aurreratzeko erabakia hartu aurreko saiakera izan ohi da (baina ez beti!).

Gauzak horrela, artikulu honetan ikasturte bat (edo gehiago hala komeni bada) aurreratzeari buruzko zalantzak argitzen saiatuko gara. Hona hemen gurasoek egin ohi dituzten zenbait galdera:

  1. Gure semea/alaba mailaz aurreratzeko aukera eskaini digute. Komenigarria al da?

Aukera hori eskaini badizuete, ebaluazio egoki batek hala erakutsi duelako izango da, beraz, kasu horretan, aukera on bat izan daiteke.

Egia esan, azken urteetako hainbat ikerketek agerian utzi dute bere eraginkortasuna (Assouline et al., 2015; Brody eta Benbow, 1987; Steenbergen-Hu eta Moon, 2011), baina irakasle eta guraso asko mesfidati agertu ohi da neurri hau hartzeko orduan; ez hainbeste arlo akademikoagatik, arlo sozio-emozionalagatik baino, nahiz eta sozialki ondo egokituko ez direnaren eta arazo psikologikoak izango dituztenaren mitoa atzean uzten laguntzen duten ebidentziak diren (Rogers, 2015).

1526 gaitasun handiko ikasleri pasatako galdetegietan jaso zenez, autokontzeptu akademikoa soziala baino altuagoa sentitu arren, ikasle hauek ez zuten gaitasun handiko izatea harremanetarako oztopo gisa ikusten, ez beren adinkideekiko, eta ez beste adin batzuetako pertsonekiko ere, eta, oro har, pertzepzio positiboak zituzten beste pertsona batzuekin harremanak hasi eta mantentzeko (Lee et al., 2012).

Guraso eta hezitzaileek azelerazioaren inguruan dituzten sinismen eta jarrerek aldiz, eragina dute neurri honen erabiltze-mailan (Siegle, 2013).

  • Oraindik denbora dugula esan digute. Noiz hartzen da erabakia?

EAEn, normalean, maiatza amaiera alderako hartu behar izaten da erabakia eta gurasoek dokumentu bat sinatu behar izaten dute. Hala ere, kasuan kasuko, baina, maiatzera begira egon beharrean, aukera egokia izan daiteke bigarren edota hirugarren hiruhilekoan ikasgai batzuetan goragoko mailara joan eta talde berrian nola moldatzen den ikustea. Beti ere, ikastetxeak eta Berritzeguneak, familiaren oniritziaz, hala erabakiz gero eta plangintza egoki bat jarraituz.

  • Salto egingo duen mailako edukiak eman gabe geldituko al zaizkio?

Normalean, batzuk behintzat bai, baina ez da hori dela eta arazo handirik izaten.

Ebaluazioaren emaitzak maiatza baino hilabete batzuk lehenago jasoz gero, momentuko eta maila bat goragoko ikasgai ezberdinetako kontzeptu nagusienak lantzeko denbora eta aukera egon daitezke. Ebaluazioaren emaitzak maiatza amaiera baino egun gutxi batzuk lehenago jasotzen direnean aldiz, ikasturte amaiera ia gainean izanik, ez da horretarako aukera handirik izaten. Ondorioz, ekainean edota udako oporraldian ikusi gabe gelditu den materiari begirada bat botatzea komenigarria izan ohi da ikasturte berria lasai hasteko, bai Lehen Hezkuntzako ikasleen kasuan eta baita Bigarren Hezkuntzakoetan ere. Baina kontuz! Begirada bat ez da eduki denak menperatu eta ariketa guztiak egitea! Adimen gaitasun handiko ikasleek ikasteko duten erraztasuna dela eta, kontzeptuak ulertzearekin eta ariketa gutxi batzuk egitearekin nahikoa izan ohi da. Oporraldia aisialdirako da neska-mutil hauentzat ere!

  • Guk maila bat aurrerago hobeto ikusten dugu, baina zer egin haurrak mailaz pasatzea entzuterik ere ez badu nahi?

Ezer baino lehen, errespetatu bere nahia. Ziurrenik, beldurren batzuk izango ditu eta oraindik behintzat, ez dago prest.

Hauek dira urte hauetan kontsultan tokatu zaizkidan kezka eta beldurrik ohikoenak:

  • Zer pentsatuko eta esango dute nire egungo lagunek eta jendeak, orokorrean? Albo batera utziko al naute?
  • Nola hartuko naute gela berrian? Lagunik egingo al dut?
  • Gai izango al naiz emaitza onak ateratzeko?
  • Zer gertatuko da ez bazait maila bat goragoko ikasgelara joatea gustatzen?
  • …

Agian, beldur horiek landu eta aurrerago nahiko du (edo ez), baina momentuz, hobe beste esku-hartze mota bat planteatzea. Izan ere, flexibilizazio bat planteatzerakoan, ikaslearen arlo kognitiboaz gain, bere gaitasunak eta ahuleziak, arlo psikofisikoa eta sozio-emozionala, talde pertenentzia eta trebetasun sozialak ere kontutan hartu behar dira (Ranz, 2014) eta garrantzitsua da aldaketarako gogotsu egotea.

Baina badira beste hainbat kontu kontutan hartu beharrekoak eta gurekin, gurasookin zer ikusia dutenak:

  • Zer pentsatzen dugu guk flexibilizazioari buruz?
  • Lasai al gaude?
  • Konfiatzen al dugu gure seme edo alabagan?
  • Ez al gabiltza gure beldurrak haurrarengan proiektatzen?
  • Haurraren bi gurasook ados gaude gai honen inguruan ala bakoitzak iritzi ezberdin bat dugu?
  • Harreman ona eta konfiantza al dugu ikastetxearekin?
  • Ikastetxearekin elkar-lanerako gertu al gaude?
  • …

Haurrak gure jarraipena dira, eta fideltasunez jarraitzen gaituzte. Gai honen aurrean ere, gurasook (eta hezitzaileok) zenbat eta seguruago egon, hala egongo dira beraiek ere. Beraz, beste behin ere, lanketa, geugandik hasten da.

Bibliografia:

Brody, L. E. eta Benbow, C. P. (1987). Accelerative Strategies: How Effective are they for the Gifted?. Gifted Child Quarterly, 3(3), 105-110.

Assouline, S., Colangelo, N. eta Gross, M. (2004). A nation deceived: How schools hold back America’s brightest students (Vol. 1). The Connie Belin & Jacqueline N. Blank International Center for Gifted Education and Talent Development, University of Iowa.

Assouline, S., Colangelo, N. eta VanTassel-Baska, J. (2015). A nation empowered: Evidence trumps the excuses holding back America’s brightest students (Vol. 2). The Connie Belin & Jacqueline N. Blank International Center for Gifted Education and Talent Development, University of Iowa.

Lee, S.-Y., Olszewski-Kubilius, P. eta Thomson, D. T. (2012). Academically Gifted Students’ Perceived Interpersonal Competence and Peer Relationships. Gifted Child Quarterly, 56(2), 90-104.

Ranz, R. (2014ko abenduak 15). ¿Piensas que la aceleración es una estrategia de intervención de éxito para los alumnos con alta capacidad?. Gestión del talento. https://robertoranz.com/2014/12/15/piensas-que-la-aceleracion-es-una-estrategia-de-intervencion-de-exito-para-los-alumnos-con-alta-capacidad/

Rogers, K.B. (2015). The academic, socialization, and psychological effects of acceleration: Research synthesis. A nation empowered: Evidence trumps the excuses that hold back America’s brightest students, 2, 19-30. The Connie Belin & Jacqueline N. Blank International Center for Gifted Education and Talent Development, University of Iowa.

Siegle, D., Wilson, H. E. eta Little, C. A. (2013). A Sample of Gifted and Talented Educators’ Attitudes About Academic Acceleration. Journal of Advanced Academics, 24(1), 27-51.

Steenbergen-Hu, S. eta Moon, S. M. (2011). The Effects of Acceleration on High-Ability Learners: A Meta-Analysis. Gifted Child Quarterly, 55(1), 39-53.