Udaberriko bakantzen bueltako egun eguzkitsu batean, hor ari ziren oporretan Madrilera abuela- abueloen bisitan joandako M. eta  baserri auzo batekoa den A. eztabaidan. Madril kristoren handia dela erraten zion lehenak bigarrenari, alimalekoa eta sekulakoa! Bigarrenak, sinetsgaitz, horren handia ere ez zela izanen eta ea akaso Amaiur bezainbertzeko handia ote zen eta eh? eta ez zuela uste eta baita zera ere!

Eta oroitarazten digu Colin Wardek, El niño en la ciudad (Katakrak, 2025) lanean, badirela haurrek hiria hautemateko moldean helduarekiko ezberdintasun agerikoak. Batetik eskala afera hutsa direnak kontuan hartzen badugu helduon neurria 2 t’erdiko proportzio batean uzkurtu beharko genukeela kanpo zein barne espazio oro haur txikienen moldean jasotzeko esperientzia bizi nahiko bagenu. Eta nola mantso hazten garen eta fite ahazten, ariketa ederra proposatzen digu, oroimenera ekarraraziz txikitan nola balde, aulkitto, kaxa edo eskura genuen dena delakoez lagunduta igotzen ohi ginen kisketa, balda, armairu eta abarretara. Gogoan al duzu? Nik bai: aulki zuri pisutsu bat sukaldetik herrestan garbigailu pareraino, handik sukalde-gainera eta hortik armairuko Nesquik potora.

Alta, bigarren ezberdintasun bat ere ekartzen du Wardek, ez dirudiena horren fisiko edo materiala baina, dudarik gabe, gainekoari lotuta dagoena. Haur txikienek karriketako natura eta giza elementuei arreta gehiago jartzen omen diete, alegia, helduoi baino esanguratsuagoa zaizkiela pasan ikusten diren txori, arbola, jende eta zakurrak. Eta dio ere bai, haurren bizitzaren espazioak egituratze desberdina daukala eta arautu gabeko erabilerak pilatzen direla espazialitate ezberdin horretan.  Alegia,  adibidetara  ekarrita,  zuretzako  eta  niretzako  lau  etxadi  haratago,  kilometro pasatxo edota smarthwacharen 1.157 pausutara daudenak, haurrentzako bi eskuetako behatzak arbola pasa, txakurra atarian duen dendaren ondoan edota usoei papurrak ematen dizkien amatxiren  bankutik  hurbil  izan  daitekeela.  Eta  zuretzako  eta  niretzako  funtzio  ikasi,  jakin, normatibo eta bakar bat daukaten dena delako elementu urbanoak, txabolak, txirristak, gordelekuak eta saltatu beharreko oztopo jostagarriak izaten ahal direla haurrentzako. Eta zuri eta niri edertasunaren neurria dena delako kanon estetikoek ematen diguten bitartean, haurrei makila, harri, zulo, kable puxketa, lata, putzu zein malda zakar kopuruek ematen ahalko dietela.

Inoiz ere erran izan dugu Francesco Tonucciren Haurren Hiriari (Txatxilipurdi, 2012) esker ikasi genuela nagusientzat  pentsatutako zerbitzuak ez direla onak  haurrentzat eta,  horrekin batera, haurren neurri bat badela eta hura inklusiboa izaki, haren arabera hiri eta herriak antolatzea denon onurako litzatekeela. Neurri bat, finean, aniztasun ororekiko barneratzailea dena. Eta erran izan dugu gainera, neurri hori etikoa eta politikoa dela matematikoa baino. Zerikusia duela aniztasunen aitortzarekin, komunikazioaren horizontaltasun mailarekin eta espazioen desmerkantilizazio eta despatriarkalizazioarekin. Eta materiala dela, guztiz, bere gauzatzean bezainbertze gauzatze horrek dakarzkien ondorioetan.

Leslie Kernen Ciudad feministan (Bellaterra, 2019) Jane Darkeren aipu hau leitzen ahal da: “Asentamentu oro da eraikitzen duen jendartearen harreman ereduen inskribatze bat

espazioan”

Finean, bolumena, masa, denbora, distantzia, etab. neurtzen dituztela haurrek egunero-egunero, espazioa taxutzen dutela magnitude fisikoen ezagutza formalik izan ala ez, inguruarekin harremanetan jartzeko bere gaitasun, interes eta gogoen arabera, baita guk ezartzen dizkiegun oztopoak galdekatuz eta erantzun ez-normatibo irudimentsuak bilatuz ere. Orain gure txanda litzateke: zenbat lo falta dira kasu egin diezaiegun?