Ikasturte baten hasiera helburu eta asmo onak definitzeko momentu aproposa izan daiteke. Familietan kontziliazioaren makinaria martxan jartzen ari gara, ikastetxeetan urteko plangintzak zehazteaz amaitu, lankide eta ikasle berriak ezagutu… Bagaude denak itsasontzian! Eta orain, nora goaz?

Ziklo baten hasierak beti ematen digu aukera gure zioei erreparatzeko. Aurrekoa amaitu eta berria hasi bitartean badago geldiune bat, impasse txiki bat, pilota bat gora botatzen dugunean bezala. Hala ere, batzuetan bizitza azkarregi doa, edo despistatuta gaude, eta ez dugu tarteko momentu hori ikusten. Pilota gorantz joatetik beherantz joatera pasatzen da zuzenean.

Aurten ere iazko bera egingo dugu: seme-alabek kanpoko ekintza berberak, erosketak betiko dendan, igandeetan aitite-amamak bisitatu. Edo ikasleak ezagutu, programazioak jarraitu, notak jarri… Ezaguna zaigun ziklo bat burutzea askotan ibili dugun bide bat errepikatzea da.

Beste batzuetan aldaketak nabariagoak dira: familia-etapa aldaketa, ikastetxe aldaketa, lanpostu aldaketa… Eta horrelakoetan dinamika berrian eroso izan arte hainbat moldaketa egin behar izaten ditugu. Saiakera ezberdinak egin behar biderik erosoena topatu arte. Ondoren, bidea errepikatu eta pixkanaka bidezidorra markatuagoa egongo da.

Edo baliteke egunerokotasun eroso bat topatu ezinik ibiltzea. Hau ere gertatzen da.

Edozein kasutan ere, ibiltzen hasi baino lehen bide hori egiteko arrazoiak zeintzuk ditugun pentsatzea da gaur dakarkizuedan proposamena. Zertarako hezten dugu? Nola nahi dugu izatea gure ondorengoetan uzten dugun ondarea? Zer da garrantzitsuena?

Honek gure pentsamendu utopikoa definitzera eramaten gaitu. Bakoitzak berea. Ideala. Ezinezkoa. Baina ezinbestekoa.

Claudio Naranjok esan zuen gaur egun gure gizartean pentsamendu utopikoa utzita dugula. Behar bada errealistegiak gara. Mark Fisher-en hitzetan, errezagoa zaigu munduaren amaiera irudikatzea kapitalismoarena baino. Eta testuinguru honetan, gure ideala elikatzen ez badugu, ezkortasuna eta etsipena loratuko dira haren ordez.

Ikasitako babesgabetasuna

Depresioaren kontrako botikak animaliengan probatu ohi dira lehenengo. Laborategietako arratoi bat irteerarik ez duen arrainontzi handi batean sartzen da eta irteera baten bila igerian ematen duen denbora tartea neurtzen da. Minutu batzuk pasata, arratoi gehienek amore eman eta haien indarrak flotatzeko gorde ohi dituzte, bizirauteko, alegia.

Saiakera gutxi batzuk eta gero, arratoi hauek uretan sartu bezain pronto flotatzeaz arduratzen dira. Ez dute irteerarik bilatzen. Ikasitako babesgabetasuna deritzona garatu dute.

Depresioaren aurkako farmakoak orduan aplikatzen dira. Botikak gaitasun antidepresiboak baditu, arratoi hauek berriro hasiko dira irteera bilatzen eta amore eman bitarteko denbora luzeagoa izango da. Itxaropen handiagoarekin igeri egingo dute; arrainontzitik ateratzeko eskailera solido bat topatzeko itxaropena.

Gaur egungo gizarte likidoan irtenbidea emango digun helduleku solidorik ez dagoela dirudi. Haur eta nerabeek ikasi egiten dute ahaleginak ez duela arrakasta bermatzen. Jakintza bera ere debaluatua dago. Pertsona ona izateko bertuteak guda eta gatazka nagusi diren testuinguru batean lausotu egiten dira. Krisi demografiko eta klimatiko honetan nekez imajina dezakete oraina baino etorkizun hobea. 

Pentsamendu utopikoa, ezinbesteko txertoa

Testuinguru honetan, gure hezkuntza praktikak ezin dira programazio zahar baten errepikatze hutsa izan. Ezin gara egiten genuena errepikatzera mugatu. Ezin dugu pedalei eragiten jarraitu, nora goazen hausnartu gabe. Hori egiten dugunean, inertziaz jokatzen dugunean, ez gara gure hezkuntza eskuhartzeari garrantzirik ematen ari. Eta hori transmititu egiten da.

Aldiz, gure hezitzaile rola hartu baino lehen ideala definitzen dugunean gure printzipioak argitzen ari gara. Gure ekintzak printzipio batzuk gidatuak direnean, zerbaitetan sinisten dugunean, gure aurrean dagoen haurra edo nerabeak antzeman egiten du. Gogoratu ez dugula irakasten egiten dugun hori, garen hori baizik.

Ideala definitzea norberaren ipar izarra definitzea da. Ipar izarrak norabide bat markatzen digu, ez helmuga bat. Gure jarduteko modua ebaluatzeko balio digun erreferentzia bat. Geldiune baten ostean berriz martxan jartzeko motibazioa ematen diguna.

Gaur, zer da zuretzat garrantzitsuena? Ze printzipio edo balio osatzen dute zure ipar izarra eta ondorengoei transmititu nahiko zenizkioke?

Animatu iruzkinetan idaztera eta goazen elkarrekin idealaren norantzan arraunean!