Jarduera fisiko ludikoa: dinamika “prokomuna”

Aisialdian jarduera fisikoa ikuspuntu ludiko batez guztiz alboratzen dugu kirola kontzeptu klasikoan. Gorputz heziketako irakasle batek esan ohi zuen: “nik nire ikasleekin ez dut futbola egiten; izan ere, bakarrik futbolaren aipamenarekin, esparru hezitzailearekin ezer ikusterik ez duen ikasleen jarrera estereotipatua martxan jartzen da”. Gaur egun, orokorrean ezagutzen dugun Kirol eskolaren filosofia neurri batean ere arazo edota fenomeno berberarekin kutsatuta dagoela esan genezake.

Herrietan Kirol eskolak eta Eskola kirolak antolatzeko eta koordinatzeko erabiltzen den egitura herriko eragile ezberdinekin hartu-emanak sortzen eta mantentzen saiatuko da, eta nagusiki bi egitura dira pisu handia dutenak: kirol elkarteak, batetik, udala, bestetik. Nahi eta nahi ez, egitura horretan haur eta umeen, zein gurasoen interbentzio gaitasuna murriztuta gelditzen da, eta, beraz, kirolaren paradigma soziala bere pisu guztiarekin dinamika eta jarduera guztietan nagusitzen doa.

Hamarkadetan erabili ohi den sistema honen aurrean bi aukera aurki daitezke: egitura bere barnetik aldatzen saiatzea, edo beste sistema bat posible dela praktikarekin erakustea.

Bigarren aukeraren aldeko apustua eginez, zalantzarik gabe, lehenengo gogoeta umeen partizipazioaren inguruan egin beharko genuke. Eta umeak subjektu nagusi izanik, horretan gurasoak ere parte hartze zuzena izan beharko lukete. Ados egon gaitezke Kirol esparrua “kirol adituen” esparrua dela; beti ere teknifikazioa eta lehia konpetitiboa trebatze lanaren helmugan badaude. Baina jarduera fisiko ludikoaren xedea aisialdian trebatzea bada, zein da orduan “aditua”?

Garaia iritsi da aisialdia ondasun komuntzat aldarrikatzeko. Ikuspuntu merkantilista batetik abiatuta, ez dago zalantzarik aisialdia kontrolatzeko interes anitzak daudela esateko; izan ere, kontsumorako ezinbesteko esparrua da. Beraz, aisialdi esparrua kontrolatzen duenak, neurri batean edo bestean bere botere kuota handitzen doa.

Aisialdia ondasun komuna kontsideratzeak eta lantzeak jendartearen gizalegea indartzea dakar, eta ikuspuntu hau gure xede egiten badugu, aisialdiaren barruan antolatzen diren jarduera guztiek, jarduera motorrak barne, beste filosofia eta antolamendua ekarri beharko lukete.

Orain arte Eskola Kirola edota Kirol eskolak aurrera eramateko egon den egitura helburu zehatz batzuetarako baliagarria izan dela ukaezina da, eta kasu askotan aitortu behar da abantailak eta desabantailak egon badaudela. Aitzitik, aisialdiaren esparruan kolektibotasuna, partizipazioa, auzolana, eta hainbeste bezalako baloreak bultzatu nahi baditugu oso kritiko izan beharko ginateke gaurko egiturarekin. Ezin dugu egitura hau guzti “zerbitzu” tekniko gisa hartu, non gurasoek bere seme-alabak kirol tekniko batzuen eskuetan uzten duten “kirolari-txikiak” sortzeko ametsarekin.

Jarduera motor ludikoak, era antolatu batean, balore pertsonal eta sozial sakonak lantzeko baliagarria izan behar du. Jarduera honen atzean sortu behar den dinamikak, gaur egun, gero eta gehiago erabiltzen den kontzeptua bultzatu beharko luke, hau da, dinamika “prokomuna”.

Zertan datza dinamika “prokomun” hau? Lehendabizi eta garrantzitsuena, benetan aktiboak diren eragileek dinamikaren erabakitzaileak izan behar dira. Eskola Kirolaren esparruari dagokionez ez dago zalantzarik: umeak eta gurasoak eragile zuzenak dira, klubeko teknikoak eta udala eragile erraztatzaileak, ez besterik. Bigarrenik, norbanakoaren garapena garrantzitsua bada ere, garapen hori jarduera sozio-motorren bidez bultzatu behar da. Izan ere, ludikotasuna era konpartituan eramanez pertsonok sozialagoak egiten gara. Eta hirugarrenik, “kirolariaren indibidualismoaren” filosofiarekin (running fenomenoa) amaitu beharra dago eta dinamika “prokomuna” defendituz, norberak taldeari eskaintzen dionaren inguruko hausnarketa mahai gainean jarri behar da.

Neoliberalismoak badu Estatu Batuetatik datorren mito baten erreferentzia nagusia: lan gogorrari ekinez edozein irits daiteke Etxe Zurira. Bada, kirol arloan translazio berdina egin ohi da eta etengabe ekuazio berdina eskaintzen digute: gogor entrenatzen, edozein iritsi daiteke Joko Olinpikoetara. Filosofia horrekin non geratzen da gure denbora askea?