Oxiuruak tamaina txiki eta kolore zuriko har batzuk dira, sarritan haurtxo eta umeen hestean parasito bezala bizi direnak. Egoera horri normalean “txitxareak edukitzea” esaten dio jendeak kalean eta oxiuriasia, aldiz, medikuek. Ipurdiko azkura izaten da sintomarik nabarmenena, eta umeak hatz egitean ipurdian urratuak edo lesioak sortzeraino irits daiteke. Oxiuriasia nahiko arrunta da haurtzaindegi eta eskoletan, eta ohikoa da familia berean kasu bat baino gehiago gertatzea anai-arreben artean. Baina zorionez, infekzioa erraz diagnostikatzen da, eta tratamendua eraginkorra izan ohi da.

Zer esan nahi du medikuak “umeak txitxareak dauzka” dioenean?

Herri hizkeran txitxareak (edo baita bizioak ere Bizkaia aldean) esaten zaien harrak oxiuruak dira (Enterobius vermicularis da har horien izen taxonomikoa). Tamainaz txikiak dira (0,5-1 zentimetro luze), hari fin eta distiratsu baten itxurarekin hara eta hona etengabe mugituz. Har horiek munduko herrialde guztietan daude, baina gizakiei bakarrik erasaten diete. Infekzioa aski arrunta da 5 urtetik14 urtera bitarteko eskola-umeetan, eta Pediatriako Elkarteen txostenetan ikus daitekeenez, txitxareengatiko infekzioak adin horretako haurren % 40-50i erasaten die.

Eta nola iristen da oxiurua umeen hestera? Haurrak aho bidetik hartzen du infekzioa, arrautza eta larbak dauzkaten objektuekin kontaktua izan eta hatzak ahora eraman ondoren; horrela, arrautzak heste meharrera iristen dira eta jarraian heste lodira, bertan har heldu bilakatuz. Eme ernalduak uzki aldera migratzen dute gauez, eta bertan larbaz beteta dauden arrautzak jartzen dituzte. Horrek azkura handia eragiten du, gauean batez ere, eta hatz egitean haurrak harren arrautza mikroskopikoak hartuko ditu azazkalekin, infekzioa zabaltzeko arrisku handiarekin.

Baina arrautzak ez dira umearen azazkaletan bakarrik geratzen, haurraren arropa, oheko maindireak, jostailuak, objektu pertsonalak, etab. kutsa ditzakete. Horregatik ez da harritzekoa azkenean familiako gainerako senideak ere kutsatzea.

Sintomak: nola jakin zure umeak txitxareak ote dituen

Txitxareek eragindako sintomarik usuena uzkiko azkura da, batez ere gau partean, orduantxe jartzen baitituzte emeek bere arrautzak inguru horretan. Horren eraginez, umearen loaldia ez da batere lasaia izaten, sarritan esnatzen da eta gaueko izu-ikarak ere eduki ditzake. Hatz egitearen ondorioz, azaleko urratuak eta higadurak sor daitezke, eta lesio horiek kutsatuz gero azaleko infekzioak ere ager daitezke.

Nesken kasuan harrek hurbiltasunez bagina ingurua ere parasita dezakete, eta horrek baginako azkura, aldaketak fluxuan eta baita molestiak pixa egiterakoan ere ekar ditzake, gernu-infekzioetan agertzen diren sintomen oso antzekoak (bi infekzio horien arteko diagnostiko diferentziala egin beharko da beraz, tratamenduari ekin aurretik).

Gurasoek sarritan aipatzen duten beste sintoma bat bruxismoa da, loaldia bitartean gertatzen den hortz-karraska alegia..Sintoma hori ipurdiko azkurarekin batera agertzea oso argigarria da medikuarentzat, txitxareen susmoa pizteko.

Umeak txitxareak dituen ala ez jakiteko metodoa oso sinplea eta erraza da: eginkarietan parasitoak bilatzea. Beste aukera bat haurraren ipurmasailak gure eskuekin banantzea izango da, uzkiaren ertzetan txitxareak agertzen ikusteko, gau partean batez ere. Edo bestela Graham-en testa izenekoa egin daiteke: paper itsasgarria jartzen da ipurdi inguruan, handik ordu batzuetara erretiratzeko. Gero paper hori mikroskopioan ikusten da, bertan arrautzak edo txitxareak itsatsita geratu diren jakiteko.

Tratamendua

Txitxareengatiko infekzioaren tratamendua erraza eta oso eraginkorra da, zorionez: parasitoa hilko duen botika baten dosi bat ematean datza. Botika hori ez da antibiotiko bat, oxiuruak ez baitira bakterioak, eta gaur egun merkatuan antiparasitario asko dauden arren mebendazol da botikarik erabiliena. Posologia oso erraza da, dosi bakarra egun batean eta dosi hori bera 15 egunera errepikatu; horrela har guztiak desegingo direla ziurtatuko dugu aurreneko dosiarekin, eta baita hestean oraindik ere bizirik baina egoera sorrean geratutako arrautzak eta larbak ere bigarren dosiarekin.

Garrantzi handikoa da gogoraraztea ez dela haurra bakarrik tratatu behar, baita berarekin bizi den familia osoa ere, oso litekeena baita haurrarekin kontaktuan egon direnak ere txitxareen arrautzak edukitzea eta, beraz, infekzioa zabaltzeko aukera ere edukitzea.

Umeak azalean hatz egiteagatik lesioak gertatzen direnean, baltsamo lasaigarri bat erabil daiteke, eta zenbait kasutan baita pomada antibiotikoak ere zauria infektatzera iritsi bada (betiere pediatrari kontsultatu ondoren).

Bestetik, tratamendu farmakologikoaz gain, beharrezkoa da umearekin kontaktuan egon den arropa guztia (azpiko arropa, pijamak, toallak, oheko arropa, etab.) ur oso beroarekin garbitzea, eta arropa hori ez astintzea, larbak eta arrautzak airean barrena zabaldu ez daitezen.

Nola aurrea hartu txitxareengatiko infestazioari

Txitxareen epidemiak arazo larriagoa izan daitezke ordu askotan ume ugari pilatzen diren lekuetan, eskola edo haurtzaindegietan esate baterako, baina higienea ahalik eta gehien zorroztea da prebentziorik egokiena betiere. Higiene-neurrien artean ondorengoak aipa daitezke:

• Eskuak sarritan garbitzea, batez ere komunera joan ondoren eta otordu bakoitzaren aurretik.
• Azazkalak motz-motzak eramatea, bertan zikinkeria eta infekzioak eragin ditzaketen mikrobioak oro har, ez txitxareak bakarrik, pila ez daitezen. Zikinak daudenean, azazkalak eskuila berezi batekin garbitu behar dira.
• Komunera joan ondoren, ipurdi inguruko zona guztia ondo garbitzea.
• Haurtxoetan, pixoihalak sarritan aldatzea, zona hori paper-zapi bustiekin garbituz, baita itxuraz pixa besterik egin ez duten kasuetan ere.
• Pijama itxiak erabiltzea, hatz egitea umeentzat zailagoa izan dadin eta zuzenean azalaren gainean egin ez dezaten. Horrela arrautzekin kontakturik ez izatea lortuko dugu, infekzioaren hedapena eragotziz.
• Oheko maindireak sarritan aldatzea, eta azpiko arropa egunero-egunero aldatzea.