Esango al diogu haurrari adimen gaitasun handia duela?

Amaia Agirianorekin elkarrizketa

Adimen gaitasun handia duten haurren guraso askoren kezka izaten da beraien seme edo alabari horren berri eman edo ez eman. Izan ere, askok dioten bezala, “ez diogu etiketarik jarri nahi”.
Jakin behar dugu, ordea, haurrak jada, ezkutuan bada ere, badituela etiketa horrek zehazten dituen ezaugarriak eta guraso eta inguruko hezitzaileon esku dagoela bere esanahia behar bezala ulertu, interpretatu eta haurrari berak ulertzeko eran azaltzea.

Sekula hortaz ezer esan ez badiogu ere, haurrak txikitatik daki ezberdina dela eta baita bere inguruko beste haurrek ere. Inork azaldu ez badio, oraindik ez du jakingo zergatik den desberdina, baina bai ez dela besteak bezalakoa; azkarrago ikasten duela, sentsibilitate berezia duela bai harremanetarako eta bai gai sozialetarako, besteek barre egiten duten zenbait gauzekin sufritu egiten duela, bere adiskideekiko interes ezberdinak dituela,… “Zer da gertatzen zaidana? Arraroa al naiz?”– zalantzaz betetzen da haurraren burua.    
Orduan, azalduko al diogu zer gertatzen den?
Edo… goazen betiko konparaketara: demagun gure semea/alabafutbolean oso ona dela. Ez al genioke esango talentua duela? Eta ona izatea nahi badu saiatu egin beharko duela? Bai, eta gainera, ahal dugun neurrian, lagundu egingo genioke; bai kiroletan, bai musikan, dantzan,…
Zergatik ez esan, beraz, adimen gaitasun handia duela?
Gaian aditua den Maite Garnica pedagogoak dioen eran, bakoitzaren trebetasun eta ahalmenak ezagutzea edozein ikaslerentzat onuragarria da eta, are gehiago, ikaslea gutxietsita dagoen kasuetan. Autokontzeptu eta autoestimu ona mesedegarri da edonorentzat, bai proposatutakoa lortzeko eta baita zoriontsu izateko ere.
Ildo berean, Javier Tourón, UNIR-eko Hezkuntza Berrikuntza eta Garapenerako erretoreordeak eta adimen gaitasun handien gaian adituak, hezkuntzak bakoitzaren auto ezagutza bultzatu behar duela azpimarratzen du: “norberaren burua ezagutzea aske haztea da; pertsona bezala haztea, hau da, heztea. Horregatik, beharrezkoa da gure seme-alabei beren burua ezagutzen laguntzea, poliki-poliki beren burua onartuaz eta beren bizitzen ardura hartuaz joan daitezen”.
Garrantzitsua da, beraz, haurrak bere adinekoen batez bestekoak baino gaitasun intelektual askoz handiagoa duela adieraztea, baina kontu handia izan behar da azalpenak ematerakoan, esaten diogunaren arabera, haurrak gauza bat edo beste ulertuko duelako.
Hasteko, argi izan behar dugu zer esan nahi diogun, bere egoera are gehiago nahastu eta okertu ez dezagun. “Adimen gaitasun handia” duela jakiteak haurrak bere buruan darabilena egiaztatzeko balio dezake, baina baita zalantzak, ziurgabetasuna, gaizki ulertzeak eta batzuetan antsietatea ere sortzeko. Hori ekiditeko, erantzun  argi, ulerkor eta zehatza behar du; lasaigarri gertatuko zaiona. Hona hemen gure seme/alabari erantzun hori ematerakoan lagungarri gerta dakizkigun zenbait ideia:
1-    “Adimen gaitasun handia” esateko modu bat baino ez da. Ingelesez adibidez, “gifted” erabiltzen da, hau da, opari bat eman zaiona. Izan ere, ederra da zerbait erraztasunez egitea: irakurri, marraztu, hitz egin, problemak ebatzi,… Baina, honek ez du esan nahi, albokoa baino gehiago garenik. Pertsonak arrazoi ezberdinengatik dira bereziak eta adimen gaitasun handia izateak ez zaitu albokoa baino bereziago egiten.
2-    Ikastetxean aspertu egiten zinela esaten zenuen eta horregatik (edo bakoitzaren arrazoiak) egin genituen testak; ikastetxean gauza interesgarriagoak egin ahal izateko eta aukera ezberdinak edukitzeko. Ikasketetan gehixeago kostatzen zaienei beste era batera lagundu behar zaien eran, adimen gaitasun handia duzuenok, azkarrago eta beste era batera ikasten duzue eta horregatik behar dituzue aldaketak.Guri berdin zaigu zu adimen gaitasun handikoa zaren edo ez, edo zer emaitza lortu duzun froga horietan. Guretzat zu zeu zara garrantzitsua, zaren bezalakoa. (Ez da ideia ona haurrari bere CI-aren berri ematea).
3-    Adimen gaitasun handia izatea zure berezko ezaugarria da; zure altuera edo begien kolorea bezalatsu. Zurekin daramazun zerbait da; ez ikastetxeko emaitzen arabera dagoena. Zaren bezalakoa izateak benetan gauza interesgarriak, bereziak, ezberdinak,… egiteko aukera ematen dizu (adibide ezberdinak erabili ditzakegu: kirolariak, musikariak, zientzialariak, idazleak,… bai gizonezko eta baita emakumezkoak ere). Lan egiten baduzu, gauza asko lor dezakezu, baina bestela, zure ahalmenak eskaintzen dizkizun aukerak galdu egingo dituzu. Zeuk erabakitzen duzu ahalmen horiek nola erabili, baina oso ederra da daukazun hori ahalik eta ongien garatu eta ingurukoei laguntzea.
4-    Adimen gaitasuna esparru eta intentsitate ezberdinetan ematen da. Batzuk onak dira hizkuntzetan, beste batzuk marrazten, beste batzuk matematiketan, beste batzuk musikan, kiroletan,… Badira gauza askotan onak direnak ere, baina denok ditugu gure ahalmen eta ahultasunak. Zuk ere ona zaren eta gustatzen zaizun horretan zure energiak jarri eta aurrera egin dezazun nahi dugu, baina gehiago kostatzen zaizun edo hainbeste atsegin ez dituzun zenbait alorretan ere saiatu egin beharko duzu aurrera egiteko.
5-    Adimen gaitasun handiko haurrak batzuetan beste haurrengandik ezberdinak sentitzen dira; normala da hori. Askotan ikusiko zenuen interes ezberdinak dituztela, baina beraiekin egotean ohartuko zara antzekotasunak ere badituzuela eta saiatuko gara eskolan tokirik ez duten zure zaletasunei eskolaz kanpo tokia aurkitzen.

Amaitzeko, esan, aipaturiko ideia horiek elkarrizketa baten abiapuntu baino ez direla, bakoitzak bere egoerara moldatu beharko dituenak, baina batez ere argi izan behar dugu gure semea/alaba zoriontsu izan dadin nahi badugu, ezin diogula ezkutatu adimen gaitasun handia duela, ezinezkoa baita nor edo nolakoak garen eta zer lortu dezakegun jakin gabe, zoriontsu izatea.

Iturriak:
http://www.altascapacidadesytalentos.com/se-lo-digo/
http://www.javiertouron.es/2012/04/mi-hijo-tiene-alta-capacidad-se-lo-digo.html
http://giftedchallenges.blogspot.com.es/2013/06/what-to-say-to-your-gifted-childabout.html