Nire lehenengo semea jaio zeneko eta gure begiradak lehen aldiz topo egin zuteneko oroitzapen garbia dut oraindik ere. Emozio berri bat zen. Hozkirriaren forma zuen sentsazio bat gorputzean barrena ibili zitzaidan. Sentsazio arrotz bat nuen; alde batetik aurretik elkar ezagutzen ginela eta bestetik, gure historia osoa oraindik ere idaztear zegoenaren sentsazioa. Erantzunik gabeko galdera asko pilatzen ari zitzaizkidan. Momentu zoragarri eta beldurgarri horretan, aurretik ikasitako, irakurritako eta ikertutako guztia ez balit balio izango bezala zen . Bigarren semearekin ordea, dena jakina zirudien, baina dena ezezaguna zen berriz ere. Zalantza berriak nituen.

Nire kezkarik handiena bere ideiak, izaera, iniziatibak, sentimenduak, negarrak, erabakiak eta porrotak ez errespetatzea zen. Laister ulertuko nuen mundura ez zirela paper txuri baten moduan heltzen. Beterik etortzen ziren; inteligentziaz beterik eta norberak duen begiratu, ikusi, entzun eta ukitzeko modu propioaz haien bizitzei zentzua emateko irrikaz beterik. Ezjakin sentitzen nintzen.

Zer egin orduan? Nire aurrean  bi gizaki ezberdinen burmuinen bi neuro irudi ditut. Batean euste afektiboa eta akonpainamendua eskaini ez zaizkion eta erlazio sozial gutxi dituen  haurrarena agertzen da. Besteak, maitasunarekin eta heziketa proposamen aberatsez inguraturik bizi dena irudikatzen du. Bigarren hau esanguratsuki handiagoa da eta lehenengoak baino lotura neuronal gehiago ditu. Neuro-zientziak haurrek pertsona inteligente eta gaitasunez beterikoak bezala tratatzeko eskubidea daukatela irakasten digu. Eta ez ordea, oraindik ez dakitenagatik, “oraindik” edo “oraindik ez” ezizenekin ezagutuak izateko eskubidea: oraindik ez dabil, oraindik ez du esfinterren kontrolik, gutxi falta zaio zutik jartzeko, irakurtzeko. Ikerketa neurologikoek baieztatzen dute haurrak  hizkuntz-kontzeptu, kontzeptu-matematiko, -geometriko, besteekin elkarrizketa konplexu bat ezartzeko gaitasunarekin eta bereziki ikasteko gaitasun apartekoarekin iristen direla mundura. Gertatzen dena, haien kontzeptualizatzeko modua gurearen ezberdina dela da. Ahaztu egin dugu.

Ez dut ezer berririk esango gizakien kalitatezko bizipenen sustraia maitasuna dela babesten badut. Baina maitatzea eta nahi izatea ez da gauza bera. Nahia, bestearen jabe izateko irrika da, gure itxaropen eta desioekin  estaltzeko nahia, bere egiteko erritmoak -batzuetan  zuzenki motelak direnak- apurtzea da. Maitatzea aldiz, bere izaera eta bere “ez”-ak onartzea da; bere aniztasuna eta autonomia errespetatzea da, aurreratu gabe eta ez dagokion lekura joateko prozesuak estimulatu gabe. Bereziki ez inorekin  konparatu, haur hori bere aniztasun eta originaltasunean errepika ezina baita.

Honek guztiak ez du esan nahi “nahi duena” egingo duenik. Gizakiak ez gara osasuntsuki hazten muga eta frustraziorik gabe. Hau da, erabaki, jarrera, emozio, irri, negar, haserrealdi, begirada, hitz…bakoitzarekin esaten digutena barrutik ulertzea da. Batzuetan gure arazo eta ulertezintasunak  agerian uzten dituzten ispiluak bezala dira.

Ez da erraza baina zoragarria da, ez dakiguna ikasteko aukera eta bagenekiena uste genuena zalantzan jartzeko aukera ematen digutelako. Hau guztirako, gure seme-alaben hazkuntzan adituak diren pertsona eta testuinguru profesionalengatik akonpainatuak izateko eskubidea daukagu. Gehien bat, bakardade ikaragarria ekidin ahal izateko eta horrenbestek aholkatu nahi digunean eta erabakitzen ez dakigunean irizpide osasuntsu batzuk aurkitu ahal izateko. Ez dago errezetarik baina, norberak badu bere menua  osatzeko sukaldatzeko osagaiak aurkitzea.