Emozioetatik ikastea edo emozioarekin ikasteak ez du parekorik ikasketa prozesuan. Neska-mutikoengandik lortzen den konpromiso maila oso handia da eta emozioak oroimena bermatzen du. “Bai gurasoek eta bai hezitzaileek bazuten horren intuizioa, eta neurozientziak konfirmatu egin du uste hori. Neurozientziak erakutsi du ikasketa prozesua errazten duten emozioak daudela eta baita ere badaudela prozesu hori oztopatzen edo zailtzen dituzten emozioak”, adierazi du Begoña Ibarrola psikoterapeutak irratsaio batean.

Ibarrola psikologoa, psikoterapeuta eta musikoterapeuta da. Makina bat liburu idatzi ditu gaiaren inguruan eta ipuinak ere bai neska-mutikoekin emozioak lantzeko. Hemeretzi urteko eskarmentua du ikastetxeetan. Estresa ikusten du ikastetxeetan, familietan eta oro har gizartean.

Aipaturiko elkarrizketan adierazi du haurtzaroa asko aldatu dela bi hamarkada hauetan. Uste du umeen frustrazioarekiko tolerantzia maila jaitsi egin dela, eta ez bakarrik 3-6 urte bitartekoen artean. “Ez ditugu gure seme-alabak indartsuak izateko prestatu. Ez ditugu bizitzaren zailtasunen aurrean erresistenteak izateko prestatzen”.

Egoera eskolan

Begoña Ibarrolaren iritziz hezkuntza sisteman gainezka daude. “Irakasleek ez dute nahikoa baliabide. Curriculumak oso zabalak dira eta halako presioa dute gai guztiak irakasteko ahaztu egiten dutela pertsonak dituztela aurrean. Ulertzen dutenean haur horiek adimentsuak direla eta gainera adimen mota ezberdinak dituztela —nor bere indarguneekin eta bere ahulguneekin— barne iraultza txiki bat ematen da irakasle horiengan”, azaltzen du.

Irakasleen lorezain begirada nabarmentzen du Ibarrolak. “Landare bakoitzak zer behar duen konturatzen dira eta umeek auto-estimuan irabazteko ez dago nork bere gaitasunak garatzea bezalakorik. Ohikoa da antsietatearen ondorioz oso ondo prestatutako ikasle bat ez aurrera ez atzera gelditzea azterketa baten aurrean. Esan moduan, gaur neurozientziak esaten digu badirela emozio batzuk ikaskuntza prozesuan laguntzen dutenak eta beste batzuk oztopo direnak”.

Adimen anitzen teoriaren defendatzailea da Ibarrola eta adimen mota asko dagoela ziurtatzen du. Bederatzi sailkatu zituen teoriaren sortzaile Howard Gardnerrek 1983an. “Hezkuntzan bi adimen mota baloratzen dira nagusiki. Ikasle ona da matematiketan eta hizkuntzan emaitza onak dituena. Baina haur bat kirolari zoragarria izan daiteke edo musikari bikaina edo puntako naturalista edo jendeari gatazkak konpontzen laguntzen primerakoa. Eta gaitasun horiek guztiak gaur egungo hezkuntza sisteman ez dira berdin baloratzen”.

Egoera etxean

Etxean, familietan gertatzen ari dena ere azpimarratu nahi izan du Ibarrolak. Helduaren falta dagoela adierazi du. “Aurreko belaunaldietan eskolatik etxera iritsitakoan ume batek ia beti edukitzen zuen erreferentziazko heldu baten presentzia aipatzeko eguna zelan joan den, etxeko lanak dituen edo ez, zeregin horietan laguntzeko… Gaur egun, etxera itzultzerakoan umeek ez dute inor etxean; inor ere ez falta duen esfortzurako gaitasun hori erregulatzen laguntzeko. Bakardadea eta tristura antzematen ditut umeen artean kasu askotan ez dutelako beharrezkoa zaien denbora hori ematen heldu batekin. Umeekin ematen dugun denborak ez du soilik kalitatezkoa izan behar. Ez dezagun engainatu gure burua. Kantitateak ere badu garrantzia”.

Haur batek erreferentziazko heldu baten falta duenean gidaritza duela faltan adierazten du Ibarrolak. “Ondorioa da auto-estimu txikiagoa eta konfiantza falta bere gaitasunetan. Ez dute heldurik zailtasunetan laguntzeko. Hutsegiteen aurrean frustrazio maila handia badute edozein zailtasunen aurrean amore emateko joera izango dute eta ez dute arrakasta esperientzia nahikorik auto-estimu egokira heltzeko”.

Psikoterapeutaren ustez ikasketa emozionalerako lehenengo eskola familia da, eta ikasketa horrek erreferentziazko heldu baten presentzia eskatzen du; hain zuzen ere, kalitatezko eta kantitatezko denbora. “Heldu horrek umea ondo ezagutu behar du, bere gaitasunak eta bere ahulguneak. Eta ume hori babestu egin behar du. Etxean umea zaintzen eta entzuten ez badugu bost axolako dio eskolan emaitza onak ateratzea. Ez dauka motibaziorik. Zigorraren beldur egingo ditu gauzak, eta horrek dependentzia maila oso arriskutsua dakar. Joera izango du bullying edo tratu txarren biktima izateko”.

Badira emozioekin lotutako gaitasun batzuk etxean landu behar direnak gero ikasgelan indartzeko. “Modu horretan egiten ez bada eta oinarrizko arau batzuk lantzen ez badira etxean ume horrek arazoak izango ditu ikastetxera iritsitakoan. Ikastetxean ume gehiago daude eta arau batzuk daude. Ezin dugu nahi dugunean nahi duguna egin. Etxean mugarik jartzen ez bada ikastetxean oso zaila izango da ume horrek ikastetxean mugak onartzea”.

Kontuz estresarekin

Begoña Ibarrolak argi dauka estresatutako gizarte batean bizi garela eta horrek eragin zuzena duela neska-mutikoen heziketan. “Estresak jota dauden ikastetxeak ditugu: estresatutako ikaskideekin eta estresatutako irakasleekin. Haurra etxera iristen da eta estresatutako gurasoak aurkitzen ditu. Estresa gune desberdinetan sartzen den isileko etsai handia da eta arazo ugari sortzen ditu umeen hazieran ere. Arazo fisikoak sortzen ditu, arazo emozionalak eta arazo mentalak ere bai. Estresa ondo kudeatzeko entrenatu egin behar da eta teknika eta erreminta ezberdinak daude. Gainezka egiten dizkioten egoeren aurrean haur batek estresa kudeatzen ikasten ez badu bi ihesbide izango ditu: bortizkeria edo mendekotasuna”.

Mindfulness teknikak gomendatzen ditu Ibarrolak. “Lehenik eta behin sentimenduak dituzte gizakiak gara eta gero pentsamendua duten gizakiak. Eta hurrenkera horretan”, dio Ibarrolak.

Elkarrizketa osorik hemen (gazteleraz)

Argazkiaren iturria hemen.