Arrasateko udal prebentzio sailak antolatuta nerabeak dituzten gurasoentzako formazio saioak eskaintzen ari da Ardatz zentroko Mikel Makazaga. Nerabezaroa etapa gatazkatsua izan daitekeela dio, baina oso emankorra ikasketa prozesuari dagokionean. Gurasoei erremintak ematen saiatzen dela azaldu du. Garrantzitsua iruditzen zaio, gainera, kezkak eta bizipenak partekatzeko espazioak sortzea. Laugarren urtea da guraso eskola hori egiten dutela Arrasaten, eta aurten lehenengoz euskaraz ari dira.

Aro gatazkatsua izan ohi da nerabezaroa, ezta?

Bai eta sortzen diren gatazka horiei aurre egiteko tresnak ematen saiatzen gara eta  sortzen diren egoera gatazkatsuak iraultzeko gai egiten gurasoak. Kontua ez da zer egingo dut nik nire seme-alaba aldatzeko, baizik eta zer egingo dut nik eta zein erremintekin egoera aldatzeko. Ezin badut egoera aldatu gutxienez egoeraren gainean dudan ikuspuntua aldatzen saiatuko naiz.

Helburua, orduan, ez da gaztea aldatzea.

Planteatzen duguna da bi agente daudela gatazka baten aurrean, kasu honetan nerabea eta gurasoa. Kontua da nik guraso moduan zer egin dezakedan egoera aldatzeko. Hau da, nire posiziotik zer alda dezaket gatazkatsua den egoera bat ez gatazkatsu bihurtzeko? Izan ere, bada aldatu beharreko eskema bat: gatazka aldatzeko seme-alaba aldatu behar dut. Argi dagoena da guraso moduan eraginkorra izango naizela eredu bilakatzen naizen unean. Ez, helburua ez da nerabea aldatzea baizik eta egoera gatazkatsuen jabedun egitea. Kontziente egitea eta ikustea zer egin dezakedan egoera aldatzeko.

Irtenbidea ez da nerabeak nahi duenari men egitea, ezta?

Inondik ere. Hain zuzen ere, hori da lantzen duguna. Arazoak badaude mugekin kontua ez da mugak kentzea. Aztertu beharko litzateke zer gertatzen den mugak ondo ez ezartzeko. Gurasoaren arduratik, eta ez kulpatik. Hala, galdera da: zer egin dezaket mugen aferan egoera hobetzeko? Hau da, zein erantzukizun du gurasoak mugak ondo ez jartzeko orduan.

Demagun seme-alaba oso errebeldea dela. Zein da gurasoaren jarrera horren aurrean? Zer eta nola egiten du?

Negoziazioa da hemen tresna?

Noski. Elkarbizitza batean etengabeko negoziazioa egon behar da, eta negoziazio horietarako negoziatzaile izaten ikasi egiten da. Dena den, gurasoen eta nerabeen arteko negoziazioaz hitz egiten dugunean negoziazio oso konplexu bati buruz ari gara. Negoziazio prozesu normal bat baino askoz ere konplexuagoa; izan ere, muga batzuk daude eta beti egon behar dira. Argi izan behar dugu gure seme-alaben arduradunak garela.

Gazteekin ere egiten duzue lan. Bi aldeekin egoten zarete. Zein da egoera?

Gure formazio saioetan saiatzen gara ikusten ditugun bi errealitate horiek hurbiltzen. Nerabeek mundua eta denbora bizitzeko duten modua eta gurasoek dutena oso ezberdinak dira. Ona izaten da mundu biak erakustea aurretik aipatzen genituen negoziazio horietara beste jarrera batekin iristeko eta ikuspuntu ahalik eta zabalena edukitzeko. Enpatia gehiagorekin. Nerabeari zaila egiten zaio gurasoaren mundua ulertzea eta gurasoari kosta egiten zaio nerabeen mundua zelakoa den gogoratzea; izan ere, gurasoa noizbait nerabe izan da.

Batzuetan gurasoentzako zaila izaten da nerabeen mundua ulertzea, eta nerabeekin lan egiten dugunean ere saiatzen gara azaltzen nerabezarotik harago badagoela beste mundu bat, gurasoen mundua non seme-alaben arduraduna zaren.

Nerabezaroa asko aldatu da?

Bai, bizimodua aldatu den moduan. Gizartea aldatzen doa eta nerabezaroa ere bai. Aldaketa esanguratsuena sare sozialen kontua izan daiteke, harremanak. Dena den, aldaketak badaude ere ez nuke jakingo esaten errazagoa edo zailagoa den gaur egun nerabezaroa. Nire ustez aurrekoak bazituen gauza oso onak eta oso txarrak, eta gaurkoak berdin.

Rafael Cristobal psikopedagogoari entzun diot seme-alaben nerabezaroan gurasoek koltxoi handi bat eraman behar dutela aldean nerabearen kolpeak leuntzeko. Zentzu irudikatuan, noski. Zer iruditzen zaizu? 

Guztiz ados. Nerabezaroa aro gatazkatsua da eta ezinbestekoa da kolpeak leuntzea, baina ez ahaztu kolpe eta gatazka horietatik ikasi egiten dutela bai nerabeek bai gurasoek. Nerabezaroan gertatzen diren kolpe horiek nolabait bereak egin behar dituzte gurasoek; izan ere, kolpe horietatik dator nerabeen hazkunde pertsonala, eta baita ere gurasoena. Gurasoek egin behar dutena askotan eustea da, eta modurik eraikitzaileenean erantzun.

Nerabezaroa gero eta lehenago hasten dela ere entzuten ari gara.

Teoria eta autore asko daude. 12-13 urte inguru horretan kokatzen da gaur egun nerabezaroaren hasiera; izan ere, garai horretan hasten da gorputza aldatzen. Kasu batzuetan lehenago eta beste batzuetan beranduago, baina buelta horretan. Gizarte mailan ere adin hori da beste era bateko harremanak izaten hasten diren unea; betiko familiatik irten eta familia ‘berrien’ bila irteten dira nerabeak.

Mireia Centeno psikopedagogoa haur txikien gurasoekin ari da guraso eskolak egiten, Arrasaten. Errespetuzko hazierari buruz ari da eta dio sekulako errespetu faltak izaten ditugula haurrekin eta nerabeekin. Ados zaude?

Ados nago. Hitza bete egin behar da mugak ezarri ditugunean ere bai. Muga bat ipini eta nerabeak betetzen ez duenean ez badugu iragarritako ondorioa ezartzen gaizki ari gara. Hori ere errespetu falta da, norberaren hitzari eta nerabeari. Erakusten ari garen hori, gainera, kalterako da. Ez gara ezertan laguntzen ari. Ari garena erakusten da munduak funtziona dezakeela norberaren kapritxora.

Nerabezaroko gatazkak oso bortitzak izan daitezke eta gure erantzunak eta jarrera ez dira askotan oso zuzenak izaten. Batzuetan amore ere ematen dugu, eta horrek nahasmendua sortzen du nerabeengan.

Nerabeen gurasoentzako egiten dituzuen saio horiek terapia ere izango dira neurri batean?

Terapia hitzak esanahi zehatza du eta ez dakit hitz hori erabiliko nukeen, baina saio horiek badute bai zerbait sendatzailea. Joan eta kezkatzen zaituen horren inguruan hitz egiteak laguntzen du. Horregatik iruditzen zaigu garrantzitsua horrelako espazioak zabaltzea non kezkak eta bizipenak parteka daitezkeen.

Hainbat teknika, ikuspuntu eta esperientzia eramaten ditugu guk, baina gurasoek beraien artean hitz egiten dituztenak garrantzitsuak dira. Lasaigarria da. Halako foroak botika moduko bat dira. Seme-alaben nerabezaroa gogorra izan daiteke eta halako espazioek gutxienez egoera horiek arintzen laguntzen dute. Hainbat kasutan egoera batzuetarako irtenbideak topatzen ere laguntzen dute.

Amaitzeko, zer esango zenieke nerabeak dituzten gurasoei?

Gauza gogorrenetatik ere gauza ederrak etortzen direla, eta nahiz eta etapa zaila izan gerora gauza ederrak eta politak loratzen direla. Nerabezaroa, azkenean, ikasketa prozesu bat non geroz eta lan gehiago egin gehiago jasotzen den.