Pasa den ikasturtean (eta baita aurrekoetan ere) gaitasun handiko seme-alabak dituzten hainbat gurasok aipatzen zidan beren semea/alaba geroz eta gogo gutxiagorekin joaten zela eskolara, aspertu egiten zela, bere errendimendua jaisten zebilela, eskolak ez zuela zentzurik aipatzen zuela, askotan ageriko arrazoirik gabe haserre bueltatzen zela etxera eta antzekoak. Hori entzunik, ikastetxean zer hezkuntza-neurri hartu zen galdetzen nien, eta, gehienetan, erantzun bera jasotzen nuen: “curriculum-aberastea egingo zitzaiola esan ziguten, baina, guk dakigunez, ez da ezer berezirik egin”.  

Beste batzuk aldiz, honela kontatzen zidaten: “gure semea/alaba poz pozik dago: aurten tokatu zaion tutorerekin oso ondo bat egin du eta sekula baino gusturako joaten da eskolara. Curriculum-aberastea ere martxan da eta erronka eta eginkizun interesgarriak egiten dituztela dio. Ikaragarri eskertzen dugu; lasaitasuna da nagusi gure etxean!”.

Zein bi errealitate ezberdin, ezta? Txanpon beraren bi aurpegiak dira. Adimen gaitasun handiko haurren baten guraso bazara, ziurrenik, jada ezagutuko zenituenak. Erabat aldatzen dira haurrak (eta nerabeak!) ulertuak eta onartuak direnean eta beren neurriko ikasketak eskaintzen zaizkienean. Loratu egiten dira.

Baina, loratzeko, landare bakoitza bere ezaugarrien arabera zaindu behar da.  

Adimen gaitasun handiko ikasleei dagokienean, 2019an, Eusko Jaurlaritzak, gaitasun handiko ikasleak identifikatu eta arreta ematerakoan zegoen hutsuneaz jabetuta, Adimen-gaitasun handiko ikasleei hezkuntza-arreta emateko plana: 2019-2022 argitaratu zuen. Bertan, aurki martxan jarriko den identifikazio prozesu sistematizatuaz hitz egiten da, baina, baita, esku-hartzeaz, eta, esku-hartze hori era antolatu eta egoki batetan egiteko, Norbanako Jarduera Planaz (NJP) (4. Eranskina).

NJP adimen gaitasun handiko ikasle batek jasoko dituen hezkuntza erantzunak aurreikusiko diren dokumentu bat da, ikaslearen ezaugarri eta beharretan oinarritua eta irakasle-tutoreak koordinatua (eskolako aholkulariaren edo orientatzailearen laguntzaz). Hezkuntza erantzun hauek ohiko neurriak izango dira, hots, batez ere gela arruntean garatuko direnak, baina, malgu­tasunez, ikasle-elkarketa zein ohikoak ez diren espazioak erabiltzeko aukera ere emango da.

Hala ere, argi utzi behar da NJP ez dela ikasle bat gaitasun handikoa dela adierazten duen txosten bat dagoenean soilik egingo, baizik eta ondorengo kasu guzti hauetan:

• Adimen gaitasun handi gisa identifikaturik daudenean.

• Goiztiartasuna somatzean (formalki identifikatuta egon ala ez).

• Bataz bestekoekin alderatuta errendimendu altuagoa erakusten duten ikasleen kasuan.

• Arloren batean aurreratuago dauden ikasleen kasuan.

• Azeleraturik datozen ikasleei zein curriculum-aberastea egin behar den kasuan.

• Adimen gaitasun handikoak izan arren, ikasteko zailtasunak dituztenean.

Hau da, umea haur hezkuntzan badago eta oraindik ebaluaziorik ez izan arren bere adinekoekin alderatuta aurreratuago somatzen bada, NJP egitea komeniko litzateke. Edo, baita, goragoko etapetan, gaitasun handikoa ez izan arren, bataz bestekoarekin alderatuta errendimendu hobea erakusten duten ikasleen kasuan eta arloren batetan aurreratuago daudenetan.

Maila bat aurreratuta dauden ikasleek ere behar dute. Batzuetan pentsatu izan da mailaz pasa eta listo, egin beharrekoa egina dela, baina ez da aski; NJP-az lagunduriko jarraipen bat behar dute. Eta, gauza bera curriculuma aberastea komeni zaien neska-mutilei dagokienean ere: ez da aski aberastea egingo zaiola esatea; aberaste hori nola egingo den zehaztu beharko da eta ongi doala egiaztatu.

Azkenik, gaitasun handikoak izan arren, ikasteko zailtasunak dituzten ikasleak ditugu (hezkuntza-sisteman sartu berriak direlako, motibazio eskasa dute­lako, euren gizarte-ingurunea ahula delako, …). Kasu hauetan, gehienetan, beren zailtasunetan oinarritzeko joera dago, baina oso garrantzitsua da beren gaitasunetan oinarritzea. Izan ere, beren zailtasunez oso kontzienteak direnez, sufrimendu handia izan ohi duten haurrak dira. Gaitasunetan oinarritzeak beren autoirudia eta autoestimua hobetzen laguntzen die eta, horrekin, beren zailtasunak errazago gainditzen.  

Beraz, egoera hauetakoren batetan dagoen semea edo alaba baduzue, ikastetxean NJP egingo zaio eta, halakorik gertatu ezean, eskatzeko eskubidea duzue.

Hain zuzen ere, honela jasotzen da Hezkuntzako sailburuordearen Ebazpena, 2018-19 ikasturtearen antolaketari buruzkoan: “adimen-gaitasun handiko ikasleek beren ahalmenaren garapenik handiena bermatuko duen erantzun egokia jaso behar dute. Horretarako, ikasle horien ezaugarriak, premiak eta zailtasunak ezagutu eta neurri egokiak hartu behar dira. Hortaz, ikasleren batek gaitasun handiak dituen zantzuak edo ebidentziak dituzten irakasleek ikastetxeko aholkulariari jakinarazi beharko diote ahal bezain laster, Berritzeguneko aholkulariekin lanki­detzan ikasle horren premietara egokitutako norbanako jarduera-plan bat abian jartzeko”.

Horretaz gain, honela dio hezkuntza premia espezifikoak dituzten ikasleei buruzko Hezkuntza sailburuordearen 2020ko uztailaren 10eko ebazpenak, Norbanako Jarduera Planari dagokionean:  “Gurasoek edo legezko tutoreek planaren diseinuari eta aplikazioari buruzko informazioa jaso beharko dute ikasturtean zehar, bai eta hurrengo ikasturterako proposatutako neurriei buruzkoa ere”. Hau da, gurasook informatuta egoteko eskubidea duzue, baina, informatuta egoteaz gain, zuen ekarpenekin parte hartzea ere oso garrantzitsua da. Izan ere, sarritan aipatu dugun eran, etxean eta ikastetxean bi errealitate ezberdin ikusten dira, eta, biak uztartzean, erantzun egokiago bat emateko aukera izango da.

NJP hiru hilean behin ebaluatuko da (ondo badoa aurrera jarraitzeko eta aldaketarik behar bada, aldaketok egiteko) eta azken hiruhilekoaren amaieran hurrengo ikasturterako neurriak aurreikusiko dira. Gauzak horrela, hiruhileko bakoitzaren amaieran zuen seme edo alabaren guraso bilerak oso garrantzitsuak dira, hiruhileko bakoitzaren amaieran hurrengorako erabakiak hartu ahal izango direlako.  

Azkenik, ezin ahaztu, gaitasun handiko ikasleak lore ederrak direla, baina baita gainontzeko ikasleak ere, eta lorategia denen artean osatzen eta edertzen dutela; inguruko lorezainen laguntzaz.

Informazio gehiago:

Adimen-gaitasun handiko ikasleei hezkuntza-arreta emateko plana: 2019-2022. https://www.euskadi.eus/contenidos/noticia/xiileg_planes_departamentales/eu_def/adjuntos/Adimen-gaitasuna-handia-2019-2022-plana.pdf

Ebazpena, 2020ko uztailaren 10ekoa, Hezkuntza sailburuordearena. https://www.berrigasteiz.com/site_orientabideak/20200710_neae_informazioa_biltzeko_prozedura_e.pdf