AITONA-AMONAK

Rafael  Cristobal 2010

Sarri entzun ohi da aitona-amonek gaizki hezten dituztela bilobak. Hori esaten da, heziketa zuzenari begira, ezin utz daitekeena egiten uzten omen dietelako, dena ematen dietelako eta haurrak mirespenez betetzen dituztelako. Norbaitek bere buruari laudorioren bat egiten dionean ere gaztelaniaz esan ohi zaio “parece que no tienes abuela”.

Ematea eta mirestea aitona-amonei lotuta daude: bi nozio, biak ala biak, garrantzia handikoak gizakiaren garapenerako, eta horregatik benetan merezi dutenak ondo-ondotik erreparatzea. Izan ere, emateak ez du zerikusirik amore ematearekin eta ezta ere zerbait norbaiti aitortzeak norbait laudorio hutsekin betetzearekin.

Haurrak mendebaldean mundura datoz gurasoek lan estres handia eta kezka existentzial handia duten garaian. Gurasoak nekatuta iristen dira etxera, lanordu gogor eta zorrotz baten ostean. Aita-amak etxeratzen dira buruari galdezka norbere balioaz, eta batzuetan gaitzespenez edo mehatxuz gainezka.  Sarri etortzen dira gurasoak nekatuta eta umore txarrez. Umea haztea mendebaldean ez da batere lan erraza. Iraganean kaleak, senitartekoek, auzoak eta Elizak osatzen zuten gurasoen heziketa lana.

Laneko zorroztasunak eragindako exijentziaren ondorioz gurasoek dakarten umoreak epaile zorrotz eta gogor bihurtzen ditu haurraren jokaeraren aurrean, eta ezartzen dituzten irizpideak hain dira perfektuak non helduek ere ez lituzketen inoiz beteko.  Begiratzen diote, batez ere, ustez falta den horri eta antsietate handiz eskatzen diote haurrari  hutsune hori betetzeko, kontuan izan barik haurra lortzen ari dena eta lortu duenak berak zenbaterainoko garrantzia duen.  Kalifikazioak eta notak, haurren desioei mugak, kasketa eta negarren aurrean zorroztasuna. Bizitza gogorra da, esango dute, eta diziplinaz bizitzen ikasi beharra dago.

Gertatzen dena da haur izaerak bereari eusten diola, eta kasu askotan, drama familiar baten ondoren, amore ematen amaitzen dute eta zatituta geratzen dira. Haurra, eta geroago gaztea, arauez betetako heziketa zorrotzari izango dion beldurrak, alde batetik, eta diziplina gogorraren menpe egoteko gaitasun ezak, bestetik, matxinatzera eramango du, gurasoen loturatik askatzea lortzen duen momentu beretik.

Aitona-amonek horrelakoetan oso paper ona joka dezakete; familian gertatzen diren tentsioen koltxoi bihur daitezke, haurra ulertuz eta berarengan konfiantza erakutsiz. Egina dute guraso ibilbidea, orain euren seme-alabek egiten ari direna, eta orain ez diote beldurrik garai haietan beldurtzen zituzten gauzei. Pazientzia handikoak dira badakitelako ume okerrak ere bideratzen direla eta “ezetz” egoskorraren ostean nortasun sendoaren sustraiak daudela. Presiopean ez daudenez, samurtasuna loratzen zaie eta oso zaintzaile on bihurtzen dira. Haurraren lorpenen balioa ikusten dute eta ez diote erreparatzen egiten dituzten hutsei edo akatsei. Baina ume bat baino ez da! diote behin eta berriz gurasoen epai zorrotzen aurrean.

Ematea ez da amore ematea. Amore ematea porrota da ematen duenarentzat. Ematea, aldiz, botere ekintza bat da. Amore ematea da ezin eutsi izatea egoera baten zentzu jakin batek dioskunari.  Ematea sortzen da bestearen izaera ulertzetik, kasu honetan umearen izaera ulertzetik -bere bultzadei eusteko ez gaitua oraindik- eta sortzen da konfiantza izatetik, umea denboraz heltzen joango den konfiantza izatetik, alegia. Haurrak ondo jasotzen du ulertua izan den pertzepzioa, eta horrek nagusiarenganako irudia indartzen du. Haurrak behar du izan heldu nagusi batzuk zeinez harro egon. Amore ematen duten gurasoek seme-alabentzat balioa galtzen dute. Ematen duten gurasoak, berriz, emate hutsarekin seme-alabari transmititzen dieten mezuan diote oraindik heldugabeak direla baina zein handi izan daitezkeen etorkizunean.

Ematea eta besteari zerbait aitortzea ez daude elkarrengandik oso urruti. Non dago haurrarenganako konfiantza? Kontuan hartzerakoan burutzen ari dena eta burutu duena, konfiantza transmititzen ariko gara. Ezin izango dugu eman, aldez aurretik kontuan hartzen ez badugu horrek duen balioa. Haurraren balioaren aitortzan eraikitzen du haurrak berak bere buruarenganako sentimendua, etorkizuneko bere bizitzan bizi izango duen balorea bera egituratzen du orain.

Nagusiek umeak behar dituzte gizakia oso izaten amaitzeko, eta umeek nagusiak behar dituzte gizakiagoak izan daitezen. Askotan haurtzaroko momenturik goxoenak amona hari edo beste aitona hari lotuta daude; garrantzia handirik eman gabe egiten zutenari, haurraren bizitza bete zuten ulermenez, zabaltasunez eta balioz.