“Amatasun eta aitatasunaren ordez, gurasotasunez hitz egin beharko genukeela” esaten entzun nion Mari Luz Estebani IDEMtitateak programan. Guk ordea, amatasuna izan dugu irakurgai. Arrasateko Emakume txokoan lantzen ditugun irakurketa feministetan amatasunaren gaia ardatz hilabete hauetan. Amatasunaren inguruan irakurtzeko gogorik ez nuen arren, susmoa nuen zerbaitek harrituko eta harrapatuko ninduela. Beraz, irakurketa txokora animatu eta buru belarri murgildu naiz oraingoan ere.

Amatasunak erpin ezberdinak ditu eta angelu ezberdinetatik begiratu diogu fenomenoari. Sarritan ukitzen ez diren ertz horietara gerturatu eta testigantzak ezagutu ditugu. Irakurri eta entzun. Irakurri, entzun eta hausnartu. Amatasunaren gainean ikasi.

Arreta deitu zidaten hainbat pasarte, hausnarketa eragin didaten egoerak, taldekideen komentarioak … Polita da ikustea liburu berak bakoitzean zein mugimendu ezberdin sortzen dizkigun. Bakoitzaren amatasun eta alaba ibilbidearen eta bizipenaren arabera, pasarte batek edo besteak mugitzen baitizkigute barrenak.

Hemen erpin horietan interesgarriak iruditu zaizkidan kontutxo batzuk.

AMATASUNA ZAHARTZAROAN


Autobiografia ezberdinen bitartez alaba eta ama ezberdinen arteko harremanak ezagutu ditugu. Gutxi hitz egiten da ama zaharren bizipen inguruan. Maya Angelou eta Vivian Gorniken liburuetan heldu direnean norberaren amarekin duten harremana azaltzen dute. Oso modu ezberdinetan. Harremanetako miseriak eta bortizkeriak. Gozotasunak. Elkarrekiko zaintzak eta harreman horrekiko lotura.

AMA-ALABA BI HELDUEN ARTEKO HARREMANA


Ama edo alaba roletatik bi pertsona helduen rolerako aldaketarako prozesu ezberdinak ikusi ditugu. Bi pertsona helduen arteko harremana elikatzea, gatazkak kudeatzea eta elkar zaintzea. Alaba helduak ama begiratzeko modu ezberdinak ezagutu eta hauen bueltan hausnartu dugu. Lotura osasuntsu eta ez osasuntsuak bereizten saiatu gara. Guzti honek gutariko bakoitzak bere alabatasunean izandako esperientziekin lotzeko eta hauen bueltan hausnartzeko balio izan digu. Niri behintzat bai.

AMA IZATEAREN DAMUA


Amatasuna aukeraketa libre bat al da gaur egun? Ama izatearen aukera librea baino baldintzatuaz mintzatzen da Oma Donath. Berak amatasunaren inguruan hitz egiten ez den gai bat plazaratu zuen “Madres arrepentidas” liburuan: Ama izan eta seme-alabak maite arren, inoren ama izan nahi ez duten emakume horien testigantzak bildu ditu bere ikerketan. Gai tabua da oraindik gure artean.

AMATASUNAK: Amatasunak pluralean.


Irakurketetan ezagutu ditugun amatasunaren testigantza ezberdinek ama izateko moduak gogoratzen dizkigute. Ama izateko moduak errepika ezinak direla badakigun arren, amatasuna garaia, bizileku eta kulturaren arabera aldatzen dela argi ikusi dugu. Paloma Fernández Rasines (1999) atropologo euskaldunak ikerlanean jaso zuen bezala “emakumeen jarrerak, bai ugaltze-ahalmenaren aurrean baita ama biologikoaren moduan, askotarikoak eta anbientalak direla”.

Guzti hau eta gehiago ikasten dugu Emakume Txokoko Irakurketa feministetan. Hurrengo irakurriko ditugun liburuak Ai Ama! (Arantxa Iturberen) eta Bi marra arrosa (Jasone Osoro) dira.Beraz, horrelako gaietan sartzeko zirrara piztu bazaizu, ateak zabal-zabalik daude. Bestela hementxe goiko lerroetan aipatutako liburuen erreferentziak:

Mamá y yo y mamá (Maya Angelou)
Maya Angelou Idazle, poeta, zine zuzendari, prostituta … afroamerikarrak bere autobiografia pertsonala egiten du. Haurtzaroan amarekin zuen harremana eta gerora helduaroan amarekin duen harremana. Haurtzaro konplikatu bat izan arren, heldu denean batak bestearekiko zaintza oinarritzen da beraien harremana.

Apegos feroces (Vivian Gornick)
Amarekiko dituen paseoak ardatz hartuta bere autobiografia egiten du Vivian Gornickek. Bronxen jaiotako judutar honek New Yorken haurtzaroko eta heldu direneko pasarteak tartekatzen ditu. Hiriko bizitza, bizilagunen arteko harreman, aitaren dolua,… Modu oso sinple eta gordin baten deskribatzen du guztia.

Madres arrepentidas (Orna Donath)
Idazle Israelita da Orma Donath. Emakumeok ama izateko dugun presioaren inguruan egindako ikerlanean oinarritzen da bere liburu hau. Ama izatearen damua duten emakumeak elkarrizketatu zituen lanean. 26-73 urte bitarteko emakume judutar horien testigantza eta bizipenak batzen dira liburu honetan.