Zer gertatzen ari da arauak eta mugen kontuarekin?

Azken urteetan kezka handia sortzen ari da hezkuntza-komunitatean haurren muga faltaren inguruan. Autoritarismo eta gehiegikeriaren ereduetatik alde egin nahian, ez al gara beste muturrean erortzen, permisibitate eta laxismoaren aldera? Ala, gizartearen erritmo bizkorrean, “denbora faltak”, estresak, sare sozialek eta “hiperaktibitateak” are gehiago hondatzen al dute mugak ezartzeko eta gatazkak kudeatzeko beharrezkoa den energia eta kontzientzia?

Segurtasuna eta maitasuna, beharrezko osagaiak

Haurrek segurtasuna eta maitasuna behar dituzte, horiek baitira hezkuntza prozesuan oinarrizko osagaiak. Horrez gain, muga argiak, koneksio emozionala eta tinkotasuna ezinbestekoak dira. Haurrak, bere garapen eta ongizate fisiko eta emozionalean, argi ikusi behar dute zer onartzen den eta zer ez.

Atsegina ez bada ere, mugak jartzea beharrezkoa da

Heldu askori mugak asertiboki, orekaz, tinkotasunez baina agresibitatera jo gabe ezartzea kostatzen zaie. Ohikoa da haurrekin gatazkak kudeatzeak barrenak mugitzea eta ezerosotasuna sortzea, ez bai da atsegina.

Mugak ezartzea eta gatazkak izatea beharrezkoa da, baina horiek modu asertiboan ezartzen eta pedagogikoki kudeatzen ikastea ezinbestekoa da, baita haien maiztasuna neurtzea ere. Gatazkak ezadostasun gisa ulertzeak laguntzen digu haien beharrezkotasuna onartzen, izan ere, garapen-prozesuaren parte dira. Inoiz gertatzen ez badira, lurperatuak gera daitezke edo adierazi gabe utzitako sentimenduak metatu. Beraz, ezadostasunak modu egokian kudeatuz eta gatazketatik ikasiz, hazkunde pertsonal eta kolektiborako bide aberasgarria eraiki dezakegu.

Eta nola landu mugen eta autoritatearen gaia?

Hona hemen zenbait proposamen, agian baliagarriak izan daitezkeena

1.Barrurantz begiratu eta gogoeta sakona egin

Nolakoa da nire harremana autoritatearekin? Zer mugitzen dit? Haur edo nerabe nintzenean zein eredu izan nuen? Zein hezkuntza-estilotan (autoritarioan, demokratikoan, permisiboan) hezi nahi ditut haurrak? Zer agertzen ari da nigan gaur egun, iraganetik datorrena?

2. Egungo joerak behatu

Familiako harremanetan zein joera izaten ditut? Pasiboa, asertiboa ala agresiboa? Haserrea irensteko joera dut eta “azken tanta” erortzen denean eztanda egin ohi dut? Bestearen erreakzioak beldurra ematen didanez edo bestearen haserrea saihesteko gauzak pasatzen uzten ditut maiz? Edo, bestela, eztanda egiten dut eta askotan nago haserre, oihu eginez eta agresibitatean erortzen?

Behaketa aldaketarako lehen urratsa izango da. Ondoren, pasibotasunerako joera badugu, saiatu mugak lehenago ezartzen, tinkotasun gehiagoz eta gehiegi itxoin gabe. Trebatu, gaitu eta entrenatu.

Agresibitaterako joera badut, lehenik eta behin itxoin, geldi, arnasa hartu ahal baduzu, edo inor mindu gabe deskargatu haserre hori (zerbaiten aurka eta ez norbaiten aurka). Erregulatzen ikasi, besteak eta geure burua mindu gabe. Haserrea gehien deskargatzen duena oihua, zerbait puskatzea edo fisikoki mugitzea izango da, pertsonaren arabera desberdina izango da. Hori izango da ere haurrei erakutsiko dieguna, edo geure ereduaren bitartez zurrupatuko dutena.

Bat-bateko “sumendi” hori maneiatzen dugunean, kontuan izan beharko genituzke bestearen beharrak eta enpatia areagotu.

“Arrazoi badut ere,” nire haserrearen espresio deskontsolatuekin (oihu eginez, mehatxatuz, bortitz jokatuz…) haurrak mindu ditzaket, eta ez du muga eraginkorragoa egingo. Asertibitatea, tinkotasuna, askoz eraginkorragoa da, batez ere epe ertain eta luzera. Noski, beldurretik heztea “oso eraginkorra” izan daiteke epe motzean, baina kaltegarria epe luzera autoestimuaren eraikuntzan eta emozioen kudeaketan.

3. Presentzia, kontzientzia eta teknikaren lanketa

Ezinetik ekiten dut ala nire zentrotik, nire barne boteretik? Konexioa galdu gabe haserretzeko gai al naiz? Zein pentsamendu intrusibo etortzen zaizkit? “Ez dut autoritaterik,” “Haur honek sudur-puntan jartzen zaiona egiten du eta ez diot utziko!” “Ez dit irabaziko,” “Izorratzeko, nahita egin du…”

Kontuz, gehienetan haurrak haur izaten ari dira, eta haurrak bezala jokatzen. Ulertu behar dugu nolakoak diren, zein den egoera, eta jarri arreta beharretan, ez jokaeretan soilik.

Behaketa aldaketarako lehen urratsa izango da. Ondoren, pasibotasunerako joera badugu, saiatu mugak lehenago ezartzen, tinkotasun gehiagoz eta gehiegi itxoin gabe. Trebatu, gaitu eta entrenatu.

Mugak jartzeko estrategiak

Oso baliagarria izan ohi da, mantso hitz egitea, doinua erabat jaistea eta poliki, oso baxu eta tinkotasun handiz esaldi laburrak edo hitzak soilik erabiltzea. Gorputza erabili mantso gerturatuz, horma bat izango baginaren sentsazioarekin, eskuak gorputzaren aurrean ezarriz (“aginduak ematen dituen behatzik” gabe).

Askatasuna, autonomia eta erabaki-hartzea


Azpimarratu nahi dut askatasuna, autonomia, erabakiak hartzeko ahalmena eta barne boterearen lanketaren garrantzia. Horiek lantzea beharrezkoa iruditzen zait arau eta mugekin batera. Gure barne boterean egonda jardutea garrantzitsua da, haurrek ere  berdin jokatu dezaten. Barne segurtasuna, tinkotasuna eta “ahal dut”, “gai naiz” erakusten duen presentzia antzeko bat izatea ezinbestekoa da hori barneratuko dute, egiten duguna, garena, ez esaten dieguna. Horregatik, guraso batek gatazkak konpontzeko joera oldarkorra badu edo mugak ezartzea zaila egiten bazaio, haurrek maiz jarrera horiek errepikatu ohi dituzte lagunartean, eskolan eta bestelako harremanetan.

Gurasoek etxeko lidergoa izan behar dute. Etxeko “bilera edo asanbladatan” erabaki hartze demokratikoa sustatzea proposatzen dut maiz, eta haurrak entzun behar ditugu eta entzunak sentitu behar dira, beraien ekarpenak ere kontutan izanik. Hainbat erabaki hartze haien esku utzi ditzakegu adina eta gaitasunen arabera, baina familiaren lidergoa gurasoek izan behar dute.

Laburbilduz, haurrek segurtasuna eta maitasuna behar dute, mugak argiak eta konexio emozionala. Oreka hori bilatzea gakoa da asertibitatez jokatzeko trebatuz, kontzientzia piztua mantenduz eta tinkotasuna bermatuz. Erreferenteak izan gaitezen honetan, kontziente eta geure barne boteretik jokatu dezagun, haurrek hori barneratzeko.

Aurrera!