Badago gai bat inon gutxi aipatzen dena eta, itxuraz, existitzen ez dena: zer gertatzen zaigu emakumeoi gure sexualitatearekin erditu ondoren? Nora joaten ote da gure libidoa? Inork ez du horri buruz hitz egiten eta, horregatik, ematen du bikotearekin gertatzen zaiguna geuri bakarrik gertatzen zaigula, gure arteko arazoa dela. Baina konfiantzazko beste ama batzuekin gaia ateratzen badugu, konturatuko gara erditu ondorenean gehien-gehienak berdin egoten garela. Badirudi haurra izan ondoren, emakumeoi denbora batez sexurako grina gutxitzen eta, askotan, ia erabat desagertzen zaigula. Normala ote da hau? Bada, badirudi baietz.

Ugaztun eme guztietatik, edoskitzaroan umeske jartzen garen bakarrak emakumeak eta kanguru-emeak gara. Eta gizakioi dagokigunez ere, munduko leku askotan tabua da edoskitzaroan sexu-harremanak izatea. Esate baterako, Afrikako leku askotan gaitzetsi egiten da bularra ematen duen bitartean emaztearekin sexu-harremanak izatea, eta tabu horren ondorioz, aitek presio handia egiten diete emazteei haurrei bularra garaiz lehen kentzeko (horrek haurren osasunerako ondorio latzak dituen arren). Beste zenbait kulturatan, “debekatuta” dago bularra ematen duten emakumeek sexu-harremanak izatea haurra oinez hasten den arte, edo hortzak ateratzen zaizkion arte, edo urte-kopuru jakin bat betetzen duen arte. Hori bereziki nabarmena da haur baten eta hurrengoaren artean urte batzuk igarotzeari garrantzi handia ematen dioten kulturetan, hala nola Ameriketako indiarren artean. Europan ere, Erdi Aroan galarazita zegoen edoskitzaroan sexu-harremanak izatea, esnea mindu egiten zela uste zelako. Hori dela eta, aberatsek inudeak kontratatzen zituzten haurrei bularra emateko, senarrak emaztea berarentzat berreskuratu ahal izateko. Duela gutxira arte, “koarentena” delakoan sexu-harremanik ez izatea gomendatzen zuten medikuek. Gaur egun badakigu sexu-harremanak amak gogoa izan bezain laster has daitezkeela berriro, baina batzuetan hori ez da gertatzen aitak nahi bezain azkar edo berak nahiko lukeen maiztasunarekin. Zein da hori gertatzeko arrazoia?

Lehenik eta behin, arrazoi hormonalak daude. Haurdunaldian estrogenoz eta progesteronaz gainezka egoten gara, eta erditu ondoren, bat-batean hormona horien kopurua gainbehera etortzen da, eta prolaktina gailentzen da. Badirudi naturak era bat aurkitu duela jaioberriak babesteko eta amak haurra ondo zainduko duela bermatzeko: prolaktina gure haurra zaintzeko gogoa ematen digun hormona da, bularra ematean erruz jariatzen dena (esnea sorrarazten du). Hain zuzen ere, prolaktina libidoa eta ugalkortasuna bultzatzen duten hormona hauen antagonista da: progesterona, estrogenoak eta testosterona. Prolaktinak beste eragin bat ere badu: bagina lehorra egotea eragiten du, eta horrek harreman sexualak deserosoak egiten ditu. Bularra ematen duten ametan, lehen 6 hilabetetan prolaktina izaten da nagusi. Hortik aurrera, prolaktina-maila jaisten hasten da, eta progesterona-, estrogeno- eta testosterona-mailak igotzen hasten dira; ondorioz, libidoa ere pixkanaka-pixkanaka handituz doa.

Bigarrenik, arrazoi fisikoak daude: etxean haur txikia daukagunean, oso nekatuta egoten gara, lo gutxi egiten dugu, eta gure energia fisiko eta emozional guztia haurrarentzat izaten da. Umea ia egun osoan bularrean edo besoetan daukagunez, kontaktu fisikoarekin asebeteta egoten gara, eta ez dugu gure bikotearekiko kontaktuaren falta haiek adina sumatzen. Horri gehitu behar diogu bikoteak bakarrik egoteko denbora gutxi edukitzen duela, eta lortzen duenean, sarri une erromantikoa eten egin behar izaten dela haurrari jaramon egiteko. Oso zaila da, beraz, bakarrik, lasai era erlaxatuta egoteko uneak aurkitzea. Haurrak kolikoak edo bestelako osasun-arazoak baditu, are handiagoa izaten da tentsioa.Bestalde, gure gorputza guztiz aldatuta egoten da, eta emakume batzuk ez dira gustura sentitzen beren gorputz “berriarekin”. Ez dira erakargarri sentitzen, eta horrek ere gutxitu egiten du haien sexurako gogoa. Edoskitzaroan gorputz-sentsazio berriak bizitzen dira; emakume batzuek asko disfrutatzen dute sexuaz etapa horretan, erotismo-mota berria deskubritzen dute eta kurbaz beteriko gorputza oso sentsuala eta femeninoa dela sentitzen dute. Beste emakume batzuek, ordea, ez. Bakoitzak bere gorputzarekin duen harremana oso garrantzitsua da eta asko baldintzatzen du erditu ondorenean sexualitatea bizitzeko modua.

Hirugarrenik, erditzeak ere eragina izan dezake erditu ondorengo sexualitatean. Izan ere, erditzean baginan oso sentsazio gogorrak eta biziak sentitzen dira, eta emakume batzuei arraroa egiten zaie leku berean plazerra sentitzea. Erditzea zenbat eta okerrago joan, orduan eta frustratuago eta nahastuago sentituko da ama, eta sexurako gogo gutxiago izango du. Bestalde, episiotomia egin badiote, baliteke puntuen eta zauriaren ondorioz denbora luzez min hartzea sexu-harremanetan (min horrek hilabeteetan edo, zenbaitetan, urteetan iraun dezake). Egoera horretan, hobe da koitodun sexu-harremanak atzeratzea, eta sexuaz penetraziorik gabe gozatzea. Etapa honetan laztanak oso garrantzitsuak dira, bai eta pazientzia, maitasuna eta errespetua ere. Sexualitatea oso esparru zabala da, eta gozatzeko aukera ugari eskaintzen ditu, sexu-harremanak penetraziora mugatu gabe. Penetrazio aurreko sexu-jolasak luzatzea komeni da, horiez gozatzea, emakumeok inoiz baino gehiago behar izaten baitugu fase hori erditu ondoren. Denbora eta jolas gehiago behar izaten ditugu penetraziorako prestatzeko, bai gorputzez eta bai gogoz, eta, hala ere, baliteke denbora batez horretara ez iristea. Sexualitatea beste modu sutilago eta sentsualago batean bizitzen ikasteko aukera paregabea izan daiteke etapa hau, elkarrekiko konplizitatea eta komunikazioa handitzeko aprobetxatzen badugu.

Azkenik, alderdi emozionala hartu behar da kontuan. Erditu berri diren amak bat eginda sentitzen dira haurrarekin, eta erlazio esklusiboa izaten dute haiekin lehen aste edo hilabeteetan. Erditzean jariatutako endorfinei esker (batez ere, epiduralik gabeko erditzeetan), maitasunezko burbuila modukoa sortzen da amaren eta haurraren inguruan, eta amak bere energia sexual eta afektibo guztia haurrarengan jarrita edukitzen du. Ez da egoten, beraz, bikotearekin sexu-harremanak edo kontaktu fisikoa izateko horrenbesteko premiarik, eta ama batzuek ez dute nahi izaten inork ukitzea ere. Halaber, bularra ematen ari diren ama batzuek ez dute jasaten sexu-harremanak izatean bere bikoteak bularrak ukitzea. Haurrarenak direla sentitzen dute, eta ez zaie gustatzen bularrak plazer sexuala sentitzeko erabiltzea, gauzak nahastea izango balitz bezala. Beste batzuek ez dute inolako arazorik izaten, ordea, eta berdin-berdin gozatzen dute bularren estimulazio sexualarekin. Zenbaitek haurrari bularra ematean ere sentsazio erotiko atseginak izaten dituzte, eta hori ere normala da. Izan ere, bai bularra ematean eta bai orgasmoa izatean oxitozina hormona jariatzen da, eta horrek bi kasuetan umetokiaren kontrakzioak eragiten ditu, antzeko sentsazioak eraginez.

Bikote-harremana

Aita batzuek ulertzen dute bere bikotea egoera berezian dagoela, eta onartzen eta errespetatzen saiatzen dira. Beste batzuei, ordea, oso gogorra egiten zaie “ama-haurra” binomiotik kanpo geratzea, eta haurrarekiko jeloskor sentitzen dira, lehiakidea dela sumatzen dutelako. Horrelakoetan, aitak hausnarketa pertsonal sakon bat egin beharko luke, bere haurrarekiko eta bikotearekiko sentitzen duena aztertzeko.

Erditu ondoren, ama gehienek bere bikotearen maitasuna, afektibitatea, laguntza eta babesa behar izaten dituzte. Besarkadak eta maitasun-hitzak behar dituzte, baina ez dute gogorik izaten sexu-harremanak izateko. Aita batzuk errefusatuta sentitzen dira, eta interpretatzen dute beren bikoteak beraiekin sexurik nahi ez badu, ez dituela maite. Izan ere, amaren beharrak aldatu egiten dira etapa honetan, baina aitarenak ez, eta bikote-harremanak tentsio handia jasaten du. Bakoitza bere bidetik joateko arriskua dago, eta gerta liteke, egun batean, elkarrengandik guztiz urrun daudela konturatzea, egoera horretara nola iritsi diren jakin gabe. Zer egin gehiegi tiratzeagatik goma ez hausteko, bada?

Bikote-harremana egoera honetatik onik ateratzeko, irtenbide bakarra komunikazioa da. Aitak jakin behar du faktore fisiko eta emozional berezi batzuen ondorioz, bere bikoteak ez duela sexu-grinarik sentitzen, baina ziurrenik inoiz baino gehiago maite eta behar duela. Eta amak jakin behar du agian aita bakarrik eta baztertuta senti daitekeela, nola lagundu asmatu ezinik. Behar-beharrezkoa da elkarri begietara begiratu eta zintzotasunez galdetzea: “Zer behar duzu nigandik?”. Bakoitzaren beharrak eta lehentasunak zein diren argi azalduz gero, bakoitzak une horretan zer eskain dezakeen aitor dezake, eta bikoteak aliantza bat egin dezake. Izan ere, bikote arteko aliantzak inoiz baino garrantzitsuagoak dira etapa honetan, une horretara arte indarrean egon den “kontratuak” jada ez baitu balio. Egoera berria da, eta kontratu berria egin behar da, bakoitzak ahal duena emanez eta bestearen beharrak aintzat hartuz. Eta hori lortzeko, ezinbestekoa da bihotzetik hitz egitea, nola sentitzen garen azalduz, besteari ezer aurpegiratu gabe, eta bestea epaitu gabe. Aliantzak lortzeko, hobe izaten da esatea “ni oso bakarrik sentitzen naiz etxera berandu etortzen zarenean”, eta ez “begira zer ordu den, egun guztian bakarrik utzi nauzu umearekin”. Horrek asko baldintzatzen du bestearen jarrera eta erreakzioa.

Aitak amari maitasuna, besarkadak eta laztanak ematen badizkio horren truke sexurik eskatu gabe, amari nola sentitzen den entzuten badio hura epaitu gabe, eta behar bezalako babes emozionala eskaintzen badio, horrek bien arteko harremana hobetu egingo du eta, ondorioz, baliteke amaren sexurako gogoa ere areagotzea. Eta, hala ez bada, gutxienez elkarrengandik hurbilago egongo dira, bien arteko konplizitatea handitu egingo da eta harremanak sendo iraungo du, haurrak koxkortu eta larrutarako garai hobeak datozen arte. Beraz, pazientzia, komunikazioa, eta maitasun asko!

argaziaren iturria