Azkazalak jaten dituen umeak giro lasaia behar du, ez zaio horregatik errietarik egin behar. Baina ohitura hori uztea nahi baldin badugu, horrek dakarzkion kalteak argi eta garbi azaldu beharko dizkiogu.

Inork gutxik ukatuko du, gaur egun, azkazalak jatea ohitura txarra dela. Baina umetan sarritan agertzen den aztura txar hori ez da soilik ume kontua, sarritan nerabezaroan ere azkazalak jaten jarraitzen baitute eta, neurri txikiagoan, baita helduaroan ere. Hasiera batean arazo estetikoa soilik izan zitekeena, osasun-arazo bilaka daiteke, eta baita pertsonaren autoestimua erasan dezakeen zerbait ere. Horregatik, merezi du kasu bakoitza bere neurrian baloratu eta behar izanez gero, egoera konpontzeko neurriak eta aholkuak ematea.

Zeintzuk dira umeak azkazalak jateko arrazoiak?

Azkazalak jateko ohitura beste aztura eta ohitura batzuekin lotzen da sarritan haurtzaroan, telebista gehiegi ikustearekin esate baterako. Ohitura hori oso arrunta da haurren artean, eta baita adoleszentzian ere. Adituen estimazioen arabera, adin txikikoen % 40-45 artean omen dira uneren batean edo bestean azkazalak jan dituztenak. Eta horregatik, ohitura hori beste arazo batzuen sintomatzat hartzen da gaur egun, sukarrarekin gertatzen den bezalatsu. Eta arazoaren sustraietara jo behar da, ohitura hori zerk sortu duen jakin eta errotik moztu edo desagerrarazi nahi badugu.

Onikofagia esaten zaio ohitura txar horri (grezieraz azkazalak jan esan nahi du hitzez hitz). Eta antsietatea, urduritasuna, ezinegona, estresa edo besterik gabe aspertuta egotea izan ohi dira umetan azkazalak jateko ohitura horren arrazoiak. Erraz uler daitekeen bezala, telebista aurrean orduak emateak sarritan asperdura eragiten duenez, gurpil zoroa sortzen da horrela: zenbat eta telebista gehiago ikusi, orduan eta azkazalak jateko ohitura errotuagoa dago. Beste kasu batzuetan, ordea, inguruko pertsonak (gurasoak izan daitezke, edo anai-arreba koskortuagoak) imitatzetik sor daiteke umeengan gaurkoan hizpide dugun ohitura hau.

Zergatik da arazoa azkazalak jatea?

Azkazalak jatearekin batera, umeak hatz-punten inguruko azala ere hozkatu eta hondatzen du sarritan. Horregatik dira hain usuak ohitura honekin lotutako arazoak, ez soilik estetikoak, baita osasunarekin lotuak ere: kutikuletako lesioak, adibidez, edo azkazaletako deformazioak, infekzioak, eta are hortzetako arazoak ere eragiteraino. Ohitura hori duten umeek maiz samar izan ohi dituzte herpesak, aftak eta bestelako lesioak ezpainetan.

Hatzetako kalteak mina eta hantura ekar ditzakete, eguneroko bizimodua aldrebestuz. Infekzioek ere ondorio orokorrak sor ditzakete, germena aho bidez gorputz barrura sartzen bada. Pertsona helduagoetan, azkazal hondatuen itxurak lotsarazi egiten ditu, eta horrek egoera okerragotu dezake, herstura areagotuz eta azkazalak jateko ohitura sendotuz.

Oso kasu gutxitan gertatzen badira ere, aipatu izan dira azkazal-zati handiagoak irentsi eta eztarrian traban geratu eta inflamazioak sortzea. Edo prozesuak aurrera jarraitu, azkazala aspiratu eta biriketan konplikazioren bat agertzea. Zorionez, azkazal-zati horiek irentsita ere, eginkariekin kanporatuko ditu umeak handik egun batzuetara.

Ohitura txar hori albo batera uzteko trikimailuak

Oraindik orain, duela urte gutxi arte alegia, metodo gogor samarrak aholkatu eta erabiltzen ziren umeak azkazalak jateko ohitura alde batera utz zezan: hatzetan substantzia mingots edo mikatzak jartzea, lotarakoan eskularruak edo tramankulu metalikoak erabiltzea, edo umeari eskuak bizkarraldean lotzea, gomendatu ohi ziren neurrietako batzuk aipatzearren. Baina gaur egun adituek gomendatzen duten bezala, askoz ere logikoagoa da arazoaren sustraiak konpontzen saiatzea, era horretan umeak errazago utziko baitio azkazalak jateari.

Jarraian, guraso eta hezitzaileentzat lagungarri izan daitezkeen gomendio edo trikimailuak aipatuko ditut:
•    Giro lasaia sortu. Izan ere, antsietatea izanik umeak azkazalak jateko arrazoi nagusia, ezinbestekoa da umeak bere inguruan lasaitasun-giroa edukitzea. Garrantzitsua da baita ere haurrak ondo eta behar adina lo egitea, eta egunero-egunero jarduera fisikoa, edo kirola egitea.
•    Ez errietarik egin umeari, azkazalak jaten dituelako. Helduek oihu egiteak edo antzeko erreakzio zakarrek mesede baino kalte gehiago egingo diote, normalean,  haurrari, urduriago jarriko baita, lehendik baretu ezin zuen ezinegona handiagotuz.
•    Umeari argi eta garbi azaldu arazoa. Azkazalak jateak bere osasunarentzat ekar ditzakeen ondorio negatibo guztiak azaldu behar zaizkio haurrari, ez neurriz gain beldurtzeko, bai, ordea, ondorio horien berri jakin eta arazoaz kontzientzia har dezan.
•    Zergatik gertatzen den jakin. Sarritan, ohitura hori egoera espezifiko edo berezietan bakarrik agertzen da, umea ohera doanean, edo gustukoa ez duen jardueraren bati ekin behar dionean. Beste batzuetan, aldiz, une edo egoera jakin baten kontrako erreakzio gisa ager daiteke (anai-arreba txikiren bat jaio delako, gaixotasun bat, logelaz aldatu dugulako, etab.). Edonola dela ere, arrazoia identifikatu ondoren, umearekin lasai hitz egin eta arazoaren sustraira jo beharko da, konponbidea bilatzeko.
•    Alternatibak landu. Umeak hatzak ahora eramateko bulkada sentitzen duen bezain laster edo azkazalak jaten ari dela ikusten badugu, irtenbide ona izan daiteke ordezkoren bat eskaintzea: jostailuren bat, pilota bat, plastilina, etab.
•    Emaitzak lortuz gero, zorionak eman umeari. Bere ahaleginak saria ekarri diola jakiteak autoestimua indartu eta aurrera jarraitzen lagunduko dio. Horrez gain, azkazalak hazi eta itxurak hobera egin duela ikustea ere mesederako izango da. Aurrerapausoak gertutik jarraitzea komeni da, baina umearekin batera betiere, elkar laguntza eta konfiantzazko giroan.