Gure herrian Naziotasuna maiz erabiltzen den kontzeptua da. Euskal Herria, herri minorizatua eta zatitua izanik, lurraldetasuna, historia, kultura eta hizkuntza mailan, gure komunitateak osatzen duen errealitatea aldarrikatzeko beharraren aurkitzen gara etengabe. Azken hilabeteetan Soziolinguistika klusterretik jaso diren euskararen erabileraren inguruko inkestaren emaitzak erakusle gisa erabiliz, gure herrian naziotasunaren inguruan dagoen sentipena behera doala ondoriozta daiteke. Hori dela eta, hona hemen gure galdera: Zer dator aurretik, hizkuntzaren erabilera ala nazio kontzientzia? eta hari horretatik tiraka, heziketaren bitartez nola garatu daiteke naziotasun sentipena?

Duela 15 bat urte Jokin Apalategi soziologoak idatzitako Haurren Nazioa (Ed: Utriesque Vasconiae) ikerketa esku artean izan nuen eta atsegin handiz irakurri nuen garai horretan oso labainkorra izan zitekeen honako gai hau: nola garatzen duten haurrek nazioaren inguruko ezagutza eta sentipena doktrinamendurik egin gabe… Kontzientzia izan daiteke hastapenetik naziotasuna piztuko duen ezaugarria. Ez da naziotasuna barneratuko aurretik ez bada nazioaren kontzientzia lantzen. Etxea bere babesa den bezala, parkea bere hurbilekin esperientziak konpartitzeko lekua den bezala, herriko plazan belaunaldi ezberdinen artean komunitatea osatzen den bezala, nazioa hainbat komunikazio esparru komunen bitartez harremana izateko espazioa izatetik sentipena izatera bilakatzen da.

Ezinbestean harremana da nazio bati koherentzia ematen dion neurria. Harremanik gabe ez dago ezagutza, eta ezagutzarik gabe ezin da kontzientziarik piztu. Eneko Bidegain, Mondragon Unibertsitateko irakaslea, bere azken lanean, Lurralde eta Herria (Ed: Pamiela), esparru ezberdinetan Euskal Herrian garatu behar diren harreman-sareen garrantziaz jarduten da. Azken 15 urteetan gure herrian lurraldetasunak higadura handia pairatzeaz gain ideologikoki lurraldetasunaren zatiketa sakonki ezarri da gure kontzientzian. Horren bidetik, zalantzarik gabe, aisialdia da harreman-sare horren baitan dagoen esparru garrantzitsuena, ez bada garrantzitsuenetarikoa.

Aisialdia bizipena da, eta, norberak, nahi duen bizipen mota erabaki beharko luke. Aisialdia kontzientzia hartzeko ezinbesteko esparrua da: kontzientzia indibiduala, kolektiboa eta nazionala… Aisialdiaren oinarrizko praktika ludikoa da eta gozamenaren bitartez inguratzen gaituen unibertsoa ez dugu soilik deskubritzen; izan ere, berarekin atxikimendua ere sortzen baitugu. Horra hor, gure ustez, nazioaren kontzientziaren giltza: esperientziak ematen digun bizipen gozagarriaren bitartez, gure baitan atxikitzera eramango gaituen emozioa piztea.
Aisialdia norberaren denbora librean egiten diren ekimenetan oinarritzen denez, aisialdia programatu behar dela esatea sakrilegioa dela dirudi, baina pertsona bere denboraz soberanoa izateko, derrigorrez, interes politiko-ekonomiko dominanteen sareetan ez jauzteko, heziketaren bitartez gure haurrei tresnak eskaini behar zaizkie ikuspuntu kritikoa gara dezaten, bestela, askotan era inkontziente batean, gure haurren esparru aberasgarri handi bat, hau da, aisialdia, kanpoko interesei bandeja batean eskaintzen diegu. Eneko Bidegainek azpimarratzen duen egoera etsigarriaren irakurketari gurea ere gehitu nahi diogu. Gure herrian sakondu diren lurraldearen arrakalen sakontasuna gure buruari eta gure haurrei eskaintzen diegun aisialdiaren ereduarekin ere oso lotuta dago.

Badira hainbat Ikastola gai hau heldu eta hausnarketa egin dutenak. Teoriatik praktikara eramateko asmoz, Oñatiko Txantxiku Ikastolak 2017an antolatu zuen Kilometroaken testuinguruan, Gipuzkoako Ikastolen artean jarraian doakizuen Aisialdirako Dekalogoa landu zen. Honako hau saiakera kolektiboa da gure herrian, Euskal Herrian, gure errealitatetik abiatuta gure beharrak asetzeko lantzen den aisialdi eredua. Ez gara ondorengo esatez aspertuko: jolasa da pertsonen artean harremana aberasgarri bihurtzen duen bidea, nazio kontzientzia emozioa da, eta jolasaren bidez gure haurrei nazioaz gozatzeko aukera eskaini behar diegu.

Euskal Herrian, orain eta hemen, Ikastoletatik garatu eta sustatu nahi den AISIALDIrako DEKALOGOA

1, Aisialdia gozamena sorrarazi behar digun unea da, sentipen hori gabe aisialdiak bere zentzu osoa galtzen du. Horretarako aisialdian egiten diren jarduera guztiak LUDIKOAk izan behar dira.
2, Aisialdia pertsonak aukeratutako jarduera multzoa da. Bere hautuak interferentziarik ez izateko, aisialdia pertsonaren DENBORA SOBERANOA dela bermatu behar da.
3, Aisialdia testuinguru kultural batean kokatu beharra dago, eta bere baitan dauden adierazpen guztiek badute herri batek historian zehar garatu duen nortasun kolektiboaren aitortza. Ezaugarri honi ETNOLUDIKOTASUNA deitzen diogu.
4, Aisialdia orain eta hemen bizitzen den esperientzia da. Gauzatzen diren jarduerak, beraz, guztiz BIZIPEN-ESPERIENTZIAk dira.
5, Aisialdiak AUZOLANA garatzeko aukera eskaintzen du. Gauzak elkarrekin egiteak esperientzia pertsonala aberastu egiten du.
6, Aisialdi horizontala sustatuz, PARTIZIPAZIOA guztion integrazioa bermatzen duen baldintza nagusia da.
7, Aisialdia bir-ekoizpenerako zein ekoizpenerako esparrua da. Aisialdiaren esparruan gehiegizko planifikazioak ekoizpen berriak blokeatzeko indarra du. SORMENA aisialdian sustatzeko neurriko ekintza-eskaintza behar da.
8, Aisialdiak pertsonen arteko AURREZ-AURREKO harremana lehenetsi behar du, begi kritikoz aztertu eta erabili behar da esparru digitala.
9, Aisialdiak pertsona bere OSOTASUNean garatzeko esparrua izan behar du. Osotasun haritik osasun kontzeptua indartu behar da.
10, Aisialdia ANIZTASUNA onartzen eta sustatzen duen esparrua da. Aniztasuna edozein bizipen-esperientzia aberasteko ezinbesteko kualitatea da.