Denok dakigu familia guztietan hildakoak daudela. Beti aipatzen dut zuhaitz genealogikoetan gora eginez, momenturen batean familia guztietan topatuko ditugula hildakoak. Heriok gertutik ukitu ez bagaitu, geure seme-alaben birramona/birraitonenak izango dira topatuko ditugun lehen ausentziak. Zoritxarrez, zuetako askok ere, zuen hurrengo belaunaldian, seme-alabenean, topatu duzue heriotza (ez baitezagun ahaztu 4 haurdunalditik 1ean haurra jaio aurretik hil egiten dela). Beraz, familia gisa, presente (izan behar) dugun gaia da.

Aurrekoan Altsasun “Dolua eta Memoria Historikoa” hitzaldia ematera gonbidatu ninduten eta, besteak beste, honetaz aritu ginen: geure aitzindarien bizimoduak eta heriotzak berak, baita nolakoa izan zen ere zenbateraino markatzen duen geure bizia.

Beti esaten dut heriotza eta bizitza bat bera direla eta heriotzaren kontzientzia hartzeak geure bizia era batera edo bestera bizitzera eramango gaitu. Eta hori garrantzitsua izanda, inportantzia bera dauka aurrekoenak, horrek geure genetan eta hezkuntza isla argia izan duelako.

Esaterako, Altsasu eta Gernikako kasuetan (eta beste hainbestetan) bezala, senideak erailak izan baziren, horrek eragindako egoerak anitzak dira: umezurtzak uztea, heriotza biolentoa, etorkizunarekiko segurtasun falta, hildako gehiago egotearen beldurra, familiaren printzipioengatik erahila izanik printzipio horiekiko jarrera…

Horrek guztiak hurrengo belaunaldietako hezkuntza baldintzatuko dute. Jarrerak, gainera, muturrekoak izan daitezke: hildakoa kontutan hartu eta perfekzio bati lotu edo isiltasun batean murgildu. Bata zein bestea zilegi dira, familia horri biziraute eragin diotena dira eta.

Haurdunaldiko heriotza bati lotuta ere, horrelako jarrerak topatu ditzakegu. Eta horrek eragin zuzena izango du beste seme-alabegan baldin baleude.

Esan bezala, dena da zilegi, baina beste behin, kontzientzia jartzea da gakoa. Ahal duguna egiten dugu, ahal zutena egin zuten: “izan zirelako gara, garelako izango dira” esamoldeak oso ongi laburbiltzen du. Hartutako erabakiek eta familian egondako heriotzek eta hutsuneek geure sena markatu dute.

Ondorioz, egiten dugun horretan jarri beharko dugu arreta eta ahal izango bagenu, aurrekoek egin zutena ulertu eta eskertu. Garai zailetan hezitutako aiton-amon edo-eta gurasoak ditugu gehienok eta barkatu egin behar dizkiegun hain ongi egin ez zituztenak (geure buruari barkatu behar dizkiogun bezala).

Eta hemendik aurrera, geure eta geure seme-alaben aurrekoak egunerokotasunean aipatu eta eskertu.

Geure etxeko adibide batzuk jarriko dizkizuet, barne hartzea sinplea izan daitekeela ikus dezazuen: aitonak birikak oso gaixo zituen, erretzen zuelako, garai hartan ez zekiten erretzea zein kaltegarria zen; begira, zuk ere birramonak eta aitonak bezala azken mokadua uzten duzu platerean; zuk bularra luze hartu duzu, niri aminak ezin izan zidan eman nahi izan zuen arren, ematen zizkioten aholkuak ez zirelako egokiak; guk etxean euskaraz egingo dugu gure erabakia delako, gainera, zuen aiton-amonek eta birraiton-birramonek ezin izan zuten debektua zegoelako…

Beraz, aurrekoak errekonozitu egiten ditugu, helduak geu garela argi utziko diegu eta funtzionatzen dugun bezala zergatik funtzionatzen dugun erakusten diegu. Horrek informazioa emango die etorkizun batean euren erabakiak hartzeko.

Ez dezagun ahaztu sistema baten kide garela eta horrek markatzen duela, hein handi batean, nondik gatozen eta berrikusten ez badugu, aldaketa handiegirik egin gabe, nora goazen ere markatuko dute. Kontzientzia jar diezaiogun beraz.