Izan dadila etxea euskararen arnasgune: zaindu presentzia eta erabilera

Guraso askok nahi dugu gure seme-alabak euskaraz bizitzea. Baina gehienok ez gara bizi eremu oso euskaldunetan, arnasgune deitutakoetan. Gure inguruan erdararen presentzia handia da, eta hainbat eta hainbat harremanetan gure seme-alabek (guk bezala) erdaraz egin beharko dute edo beraien hizkuntza-ohiturek erdarara jotzeko arriskuak nabarmena da. Gertuko harremanetan ere euskara bermatzea kosta egiten zaigu erdaren indarra dela eta.

Horregatik, txikiak direnetik, oso argi izan behar dugu etxean euskararen lekua zaintzeak duen garrantziaz. Horretaz arduratu gaitezke eta etxea euskararentzat arnasgune (neurri batean behintzat) izan dadin lor genezake.

Hori ez da seme-alabei telebista euskaraz jartzera mugatzen. Askoz baliabide eta aukera gehiago ditugu.

Are gehiago, ondoko zerrenda honetan seme-alabei begirako adibide batzuk aurkezten dizkizuegu, baina hori zaintzea baino garrantzitsuagoa da gurasook ere etxean euskarari lekua egitea. Bai gurasoon arteko harremanena baita beste arloetan ere: prentsa euskaraz irakurtzen al dugu? Ikusten al dugu euskarazko telebista? Irratia entzuten dugu? Euskarazko ekitaldietara joaten gara? Eta abar. Oso argi eduki: seme-alabentzat euskara hizkuntza indartsua, erakargarria eta baliagarria izatea nahi badugu, guretzat ere izan behar du.

Etxean seme-alabei euskara eskaintzeko hainbat adibide eta proposamen

Seme-alabei begira, hemen proposamen batzuk. Ziur beste asko ere erabiltzen dituzuela edo bururatzen zaizkizuela:

Musika: musikaren erabilera aukera bikaina da etxean euskararen lekua zaintzeko. Kotxean ere ohikoa da musika jartzea eta txikiak direnean nagusiki euskaraz izaten da. Adibidez, Pirritx, Porrotx eta Marimototsen abestiak behin eta berriz jarri ondoren buruz oso ondo ikasi ditugu gutako askok. Baina etxean ere musika jar dezakegu, eta estilo ezberdinetakoak gainera. Adibidez:
Goizetan, seme-alabak esnatu aurretik, musika jar dezakegu suabe suabe bost minutu lehenago, eta ondoren hurbildu esnatzera.
Eskulan bat edo bizkotxo bat egiteko asmoa dugunean, musika jar dezakegu girotze lan moduan.
Larunbatetan etxe garbiketa egiteko ohitura badugu, familia osoa horretan gabiltzan bitartean musika jar dezakegu.
Noski, nola ez, musika bera izan daiteke jolasaren oinarria: abestu, karaokeak egin, dantzatu… Primeran pasa dezakegu horretan.

Irratia: irratia tresna bikaina da etxean euskararen presentzia zaintzeko. Etxe askotako ohitura da irratia jarrita edukitzekoa. Behar bada tarte batzuetan ez diogu kasu handirik egiten, baina han dago jarrita. Euskarazko irratiak jartzen baditugu, euskaraz ari dira. Irratiak, gainera, euskara balio indartsuekin lotzen lagunduko digu: erreferenteak eskaintzen ditu, pertsonai askoren eta oso ezberdinen berri izaten dugu, munduaren berri euskaraz izango dugu, eta abar.

Ipuinak: egunero ipuinak kontatzea edo irakurtzea ohitura bikaina da. Besteak beste harreman afektiboa indartzen laguntzen du eta hainbat balio transmititzeko ere lagungarria izaten da. Nola ez, hizkuntza garatzeko eta euskararekin jolasteko tresna bikaina erebada. Hainbat aukera ditugu hemen ere:

Ipuinak kontatzea: guk dakizkigunak edo asmatzen ditugunak.
Ipuinak irakurtzea: erosi dituguna edo liburutegian hartu ditugunak.
Entzuteko ipuinak jartzea: elkarrekin eseri edo etzan, eta ipuin bat irakurri edo kontatu aurretik, beste bat entzutea elkarrekin eta horri buruz hitz egitea. Interneten hainbat gunetan aurkitu ditzakegu ipuinak: etxegiroan.com,

www.aittu.net, www.symbaloo.com/mix/ipuinklasikoak, eta abar.

Aldizkariak: irakurtzen ikasten hasten direnean, euskarazko aldizkarietara harpidetza egitea aukera polita izan daiteke. Hilabetero etxean aldizkaria jasotzeak ilusio handia ere egin diezaieke. Aukera politak dira, adibidez, Berria egunkariaren Mantangorri gehigarria (larunbatetan) edo, nola ez, Irrien Lagunak hilabetekaria.

Jostailuak: jostailuak aukeratzerakoan kontuan izan zein hizkuntzatan dauden. Hainbat jostailuren kasuan hizkuntza ez dago aurretik ezarrita ez delako hizkuntzan oinarritzen (panpinak, eraikuntza jolasak eta beste hainbat). Baina jostailu batzuen kasuan hizkuntza diseinuan bertan dago: hitz egiten duten panpinak, galdera-erantzun jolasak, eta abar. Horiek erdarazkoak badira, oso zaila da jostailu horiekin euskaraz jolastea. Aldiz, euskarazkoak badira, hizkuntza horretan jolastea izango da ohikoena. Beraz: aurretik hizkuntza ezarrita ez duten jolasak badira, beraiekin jolastu eta erakutsi euskaraz jolasten. Hizkuntza ezarrita duten jolasak direnean, saiatu euskarazkoak aukeratzen. Hainbat aukera hemen biltzen dira: katalogoa.eus

Hizkuntza-paisaia: etxean zehar jartzen ditugun orriak, posterrak, egutegiak eta abar. Horiek osatzen dute etxeko hizkuntza-paisaia. Hizkuntzarekin jolasteko eta presentzia zaintzeko aukera polita dira: urteko egutegia, hozkailuan itsasten ditugun mezu eta oharrak, posterrak, beraiek egindako marrazkiak eta bertan idatzitako esaldiak, eta abar. Honekin ere jolastu dezakegu, eta aukera ona da euskara bistan jartzeko.

Telebista euskaraz jartzea: noski, hau ere bada aukera bat. Telebista ikustea gure etxeko ohituren artean baldin badago, euskarazkoa ikus dezaten zaindu dezakegu. Behar bada euskarazkoa soilik ez, baina euskarazko programek leku duina izan dezatela. Gaur egungo programazioan ez badugu gustuko gauza gehiegi aurkitzen erabili interneteko aukerak. euskal-encodings.com gunean telebistan hainbat urtetan zehar eman dituzten marrazki bizidunak serieak eta pelikulak eskura daude. Bi aukera behintzat ematen dizkigu honek: etxean telebista ikusterakoan aurretik seme-alabekin aukeratutakoak jartzea, eta DVDtan jartzea kotxean goazenean marrazkiak edo pelikulak ikusteko ohitura badute horiek jartzeko.

Ingurune hurbila, erreferenteak eta euskara balio indartsuekin lotzea

Ez da beharrezkoa baliabide guztiak erabiltzea, baina bai txikiak direnetik baina baita nerabezaroan ere arlo hauek zaintzeak garrantzia duela argi edukitzea. Are gehiago, kontua ez da erdarak debekatzea, euskarari leku handia egitea baizik. Etxean euskararen lekua zaintzeko jarrera baldin badugu, seme-alaben hizkuntza-ohiturei begira oinarri on bat lantzen ari gara. Hiru ikuspegu hauek gutxienez lantzen ditugu:

Inguru hurbilean euskara eskaintzeko bide eraginkorra da: etxean eta inguruan euskara entzun eta erabiltzeak eragin zuzena du hizkuntza-ohituretan.

Euskarazko erreferenteak eskaintzeko modua da: erdarazko erreferenteak etengabe ari dira jasotzen, eta euskarazkoak eskura izan ditzaten bide eraginkorra da modu honetako baliabideak erabiltzea.

Euskara balio indartsuekin lotu dezakete: etxean euskararen lekua zainduz guretzat euskarak balio duela ikusten dute, euskaraz gauza asko eta oso ezberdinak egiten direla ere barneratzen dute eta gainera erreferenteak ere eskaintzen ari gara. Euskara balio indartsu eta erakargarriekin lotzeko bide ezin hobea da hori.