Zer da “Txinatarrean” jolastea? Eskolako jolas orduetan azaldu den jolasa da, arratsaldean parkean ere ikusi izan da. Ez du materialik behar, gelako ume guztiek jolastu dezakete batera, eta jolasten dute. Ume batek edo biek hartzen dute “Txinatar” rola, birusak dira, eta beste ume guztiak ukitu behar ditu (eskuz edo hankaz). Beste ume guztiek ihes egin behar dute, korrika, birusak harrapatu ez ditzan.

Zergatik jolasten dute umeek “Txinatarrean”? jolas zaharra da oinarrian, gaia aldatu zaio, baina egitura denok ezagutzen dugu. Jolas klasikoa eta beharrezkoa umearen bizian. Jolas honetan umeak dimentsio kognitiboa, soziala eta motorea garatzen ditu. Ez du inoren beharrik horretarako, berez prest datoz dimentsio horiek garatzeko, eta jolasa da horretarako tresna; beraz, libre daudenean eta aukera dutenean, jolasa sortzen da umearengandik, bere beharretatik eta bere beharrak asetzeko. Jarraian dimentsio kognitibo, sozial eta motorean jolasak duen ekarpena azalduko dugu.

DIMENTSIO KOGNITIBOARI dagokionez, ikusten da gizartean badugula konpondu gabeko arazo potolo bat. Ikusten da Txinan duela sorburua, eta beldurra sortzen duela. Jolas honek irudia ematen dio korapiloari, eta arazoaren aurrean jartzen ditu umeak, ekiten, konpontzen, edo beren burua babesten. Beldurrari aurre egiten laguntzen dio umeari, baita arriskuaren aurrean gai sentitzen ere. Aldi berean, jolasa behatuz helduok ikus dezakegu zein diren umeen kezkak, eta zein diren gai ezberdinen inguruan dituzten ezagutzak. Kasu honetan, arazoaren iturria Txinan jartzen da, esanguratsua da. Zer da birusaz ezagutzen dena? Zer da umeek dakitena? Txina mehatxu bezala bizi dute? Jolasak pistak ematen dizkigu, gero helduok beste momentu batean gaiari heldu ahal izateko. Interesgarria izango litzateke Txinaz zer dakiten, eta dakiten hori ze emoziorekin lotzen duten ezagutzea. Bestela, aurreiritzi deskontestualizatuak sortzeko arriskua baitaukagu.


Horrelako jolasean aurrean helduok jarrera ezberdinak izan ditzakegu: jolasa ez dela gure esparrua pentsatu, eta begiratu ez; begiratu, eta arrazakeriaren lehenengo susmoa azaltzen denean moztu jolasa azalpena emateko; edota begiratu, jaso, eta beste momentu batean hitz egin daitezkeen gaiak identifikatu. Garrantzitsua da helduok zer eta zergatik egiten dugun konturatzea. Bestela, jolasa beharrik gabe eten dezakegulako, edota bertan antzeman daitezkeen beharrak ezkutuan geratu daitezke.


Dimentsio kognitiboaz gain, jolasak DIMENTSIO SOZIALA ere badu. Umeek badute elkarrekin zerbait egiteko beharra. Talde handia biltzen badira, nolabaiteko arauak beharrezkoak dira, eta errespetatu egiten dira, heldu, zigor edo autoritatearen beharrik gabe, kontsentsuz, nahi dutelako. Umeek elkarrengana biltzeko beharra dute, eta aldi berean, elkarrengandik urruntzeko edo babestekoa ere bai. Jolasak aukera ematen die zenbateraino eta nola hurbildu daitezkeen erabakitzeko, eta hor jasotzen dituzten kideen erantzunen arabera, trebatzen dira harremanetan: protagonista izanaz, autonomiaz eta plazeraz.


Azkenik, DIMENTSIO MOTOREA garatzen ere laguntzen du jolasak. Material berezirik gabe, espazio berezirik gabe, kontsigna edo proposamen berezirik gabe, beharra dutenean mugimendua atera egiten da, eta musuko eta guzti, umeak korrika hasten dira. Gorputzak, mugimenduak eta kontaktuak debekatuta dauden arren, gorputzak gara, mugimendu eta kontaktuak behar ditugu. Hori ukatzen denean, debekua bera jolastu beharra sortzen da, eta berez sortzen den mugimendu eta kontaktuaren behar horri lekua egiten zaio, muga bilatuz.


Txinatarren jolasa eguneko ordu erdirik onena izan daiteke umearentzat, bere horretan. Umeak eskolara bidaltzen ditugu, eskola behar dutela argi dago. Baina ez matematikak edo hizkuntzak behar dituztelako; hori helduok behar dugu, helduok jarri dugu eskola eta diseinatu dugu umeak zer jakin behar duen. Baina umeek behar dutena, bilatzen dutena, libre geratzen direnean eta helduaren begirada malgutzen denean, orduan ikusten da: umeek jolasa behar dute, beren kezkak jolastu behar dituzte. Jolas hau behatu eta errespetatzen badugu, ohartuko gara ze ezagutza duten, nolako harremanak eraikitzen ari diren, ze kezka duten, gorputzak nola bizitzen ari diren… Jolasa behatzen badugu, umea non dagoen ikusiko dugu, eta horrek emango digu aukera zer ikasi nahi duten edo behar duten jakiteko, adibidez zer da Txinaz edota birusaz dakitena.