Gehiegizko planifikazioak pertsona ikuspuntu holistiko batez aztertzea galarazten digu. Gure jendartea industrializazioaren paradigmarekin begi itxiz ezkondu zenetik, balizko emaitza bat jomugan, garatu beharreko ibilbidean, maiz, pertsona dagoela ahantzi egiten zaio. XX. mendeko lehenengo erdian, “Fordismo” izenez ezagutzen den ereduak kotxe bat eraikitzeko eman beharreko pausuak, eta bereziki hartu beharreko denbora, zehatz-mehatz aztertu zuen. Emaitza guztiak eskuragarriak ziren, beti ere plangintza ona bazen.

XXI. mendeaz geroztik gure denbora planifikatzeko erakundeetatik erabiltzen den metodoa ez da asko aldatu. Emaitzari erreparatuz, bidean erabili beharreko baliabideak azken xede horretara egokitzea besterik ez zaie gelditzen. Prozesuaren ikuspuntu holistikoa, beraz, galtzen joan gara.

Hezkuntzan aritzen diren erakunde asko ere bide horretan murgildu dira eta “Fordismoan” bezala, hezkuntza prozesuan ere erabili beharreko baliabideak diseinatutako prozesuari egokitzea derrigortzen zaie. Horretarako marrak eta mugak erabili ohi dira. Paperean egiten den planifikazioa bere horretan hartu eta ikasgeletara eramaten saiatzen da. Gelari eta gelaz kanpokoari, bakoitzari zer dagokion bereizten da eta, nahiz eta ikaslearekin errealitate hori bat ez datorren, adin goiztiarretik umeari ordutegi bat jartzen zaio aisialdia noiz hasten den jakin dezan.“Fordismoan” planifikaziorako erabiltzen zen metafora mekanika bazen ere, gaur egun, aro digital honetan, sistemak, sareak eta softwareak dira inposatzen zaizkigun ereduak, eta pertsona eredu horren arabera garatzen saiatzen da.

Marra hori, bisturia balitz, ez dator bat gure naturarekin, eta metafora digitalarekin ezartzen zaizkigun ereduaren arabera inputs eta outputsak bereizten dira. Orduz kanpoko ekintzak eta aisialdia outputs-ak izango lirateke; inputs-ak berriz, geletan aurrera eramaten den curriculuma.

Euskal Herrian gero eta gehiago Konfiantza pedagogia hedatzen ari da, eta zalantzari gabe, haurra subjektu holistiko gisa zaintzeko ahalegin handiak egiten dira. Baina pedagogia berri honekin marrak egiteko joera hori gainditu al dugu? Pertsonak holistikoak gara, behar fisiologikoak izateaz gain, behar sozialak ere ditugulako. Luze litzateke bi atal hauen azterketan sartzea eta gehiegi luzatu gabe, bakoitzari kontzeptu bat lotuko diet: mugimendua lehenengoari, ludikotasuna bigarrenari.

Gu ez gara programatzen den software bat; gu sistema biologiko-sozial konplexua gara zeinaren garapenak elkarekintza eta oreka eskatzen dituen. Maiz, gaur egun oraindik ere, gure ikasgelek XIX. mendeko eredu pedagogikoari erantzuten diotela esan ohi da.,Hezkuntza formala haurraren mugimendua “zibilizatzeaz” arduratzen omen da,haurrak,senaz, mugimendurako duen joera ahaztuta, hau da, gela baten barruan sartzea, “urbanizatzea” nolabait ere. Ludikotasuna ere murrizten joan behar da: ez omen da serioa dibertitzen ikastea…

Konfiantza pedagogia pertsonaren garapen holistikorako hurbilketa serioa da. Gela barruko espazioak zabaltzen ari dira; elementu naturalak gela barruan inkorporatzen ari dira. Mugimendurako gure ikastetxeak askatasunean eta ludikotasunean indartzen doaz. Baina noizko konfiantzazko aisialdia?

Ez gara nekatuko esaten aisialdia ez dela “soberan” dagoen denbora; pertsonak egiten gaituen esparrua baizik. Interes komertzialek (eta ideologikoek) beren baratza gisa erabiltzen dute guztion aisialdia: garaia da aisialdia babesteko, indartzeko, emantzipaziorako tresna bihurtzeko. Ezin dugu jarraitu pertsonaren errealitatearekin bat ez datozen marrak inposatzen. Mugimendua eta ludikotasuna bizitza osoan garatu beharreko bi faktore dira. Txikitatik marrak inposatuko ez balitzaizkiguke argi izango genuke mugimendua eta ludikotasuna ez direla gehiago edo gutxiago praktikan jartzen adin jakin baten edota espazio-esparru zehatz baten arabera.

Dagoeneko hasi gara ikastetxe barruko paretak botatzen; has gaitezen sarrera-irteerak zabaltzen!

Mikel Egibrrekin hitz egin dugu artikulua oinarri hartuta