SOZIALIZAZIOA

Rafael Cristobal 2012

Adiskidetasuna, etsaitasuna eta bakartzea

Haurraren sozializazioak paper garrantzitsua betetzen du bere giza ahalmenenetan eta etorkizuneko bizitzan. Izan ere, bizitza osoa garatzen dugu besteekin hartu-emanetan: senitartekoekin, lagunartekoekin, lankideekin… (batzuek jainko edo izaki metafisikoekin ere bai). Adiskidetasuna edo etsaitasuna, sinpatia edo ezinikusia, berotasuna edo hoztasuna, elkartasuna edo elkartasun eza, afektu horiek guztiek osatzen dute sozializazioaren kontzeptua.

Lehenengo sozializazioa haurrak gurasoekin eta senitartekoekin izan ohi du. Gizakia harreman baten baitan sortzen da, eta harreman horretan baino ez da garatzen. Autismoa oinarrizko harreman horren falta edo etena da. Esaten dugunean gizakia izaki soziala dela, horixe esan nahi dugu.

Berri samarra da gertaera horren aurkikuntza, eta ondorioz, berri samarra da, halaber, gizakia ulertzeko modua, bere zoriontasunaren edo zorigaitzaren arrazoiak zein bere osasun psikikoaren edo gaixotasunaren motiboak. Freudek uste zuen gizakia jaio eta bakartuta eraikitzen zela, eta bestearekin hartu-emanean hasten zela behar materialak asetzeko baino ez. Ama garrantzitsua izango zen bakarrik bere aho beharrak betetzeko asetasun iturri zen neurrian. Bere aho nahia asetuta, haurra bere jatorrizko isolamendura itzuliko zen. Horri Freudek Nirvanaren printzipioa deitu zion.

Ikerketa psikobiologikoak eta giza jokabidearen ikasketa naturalistak garbi erakutsi digute bestearenganako bultzada lehen mailakoa dela gizakiarengan. Haurra, jadanik amaren sabelean, haren barne munduari begira dago; bere erritmo biologikoak amaren erritmoetara egokitzen ditu. Behin kanpora aterata, amarenganako lotura hori ehunduz joango da, eta baita bera zaintzen duten besteenganakoa ere, betiere zaintza hori konfiantzazkoa, argia eta maitasunezkoa bada, hots, haurraren arreta eta zaintza samurtasunez erantzuten badira. Gure bizitzekin ere ohartuta egongo garenez, maitasun eta jaramon egiteko dei horiek erantzun ezean, edo desegoki erantzunez gero, mina, amorrua eta iluntasunak beteko dute lotura horren esparrua.

Lehen hartu-eman horretatik sortuko dira nagusiki bestearenganako sinpatia, miresmena, autoestima eta begikortasuna. Eta ardatz horretatik sortuko da haurrarengan beste haurrekiko gogoa eta haiekiko lotura harremanak. Ardatz horrek eratzen du atxikimendu segurua deitzen dena.

Atxikimendu segurua duen haurrak, beste haur batekin elkartzean, konfiantzazko harremana sortuko du eta berarekiko maitasunezko hurbilpena eratuko du, eskaintza, opari eta trukeetan oinarrituta. Gainerako haurrekin adiskidetsua izango da haur hori.

Atxikimendu seguruaren nozioa Bowlby eta Ainsworth ikerlariek garatu zuten; besteekiko atxikimenduzko haur paketsuarena, berriz, Montagner-en ikerketei zor diegu.

Bizitzako lehenengo urtean arreta eta jaramon gabeko zaintza bizi izan duen haurra bere garapeneko bigarren etapara iristen denean, besteak deskonfiatzatik hartuko ditu, eta batzuetan atzera egingo du eta beste batzuetan oldarkor erantzun. Jokaera erasotzailea edota beldurtia duten umeak dira.

Bukatzeko aipatu nahi dut eskolak berez baduela bideratzerik desegoki garatu diren jokaera horiek. Izan ere, familia baldin bada ere umearen eratze afektiboan paper nagusia jokatzen duena, eskolak eragin dezake, era berean, ondorio onuragarriak bere garapenean; betiere eskola ulertzen bada ez bakarrik instrukziorako eta ikasketarako leku gisa, baizik eta umearen izatea lantzeko espazio gisa.