“Jostailurik nahi duzue? Bai, baina hezitzaileak, mesedez”

Gaur egun mota askotako jostailuak daude salgai merkatuan eta horietako batzuk entretenigarriak eta dibertigarriak dira. Haurra ez aspertzeaz gain hezteko ere balio dute. Jostailu hauei, jostailu hezitzaileak esaten zaie: koloreztatzeko liburuak, buruhausgarriak, irudimena dantzan jartzen duten jostailuak etab. Beraz, jostailu hezitzaileek haurraren gaitasunak modu dibertigarrian estimulatzen dituztenak direla esan genezake.

Horrelako gauzak irakurtzea ez da zaila gaur egun, izan ere guraso zein hezitzaileok hainbat informazio daukagu sarean eskura. Baina zer gertatzen da horrelakoak irakurritakoan? Nolako jostailuak eskaini nahi izaten dizkiegu haurrei? Bada, hezitzaileak! Eta konturatu orduko, hor ibiltzen gara jostailu dendetan jostailu hezitzaileen ehizan “didactico”, “educativo”, hezitzailea etab. etiketen bila. Eta horrexek kezkatzen nau batik bat. Etiketari gehiago erreparatzea, jostailuaren mamiari baino.

Izan ere, garrantzitsuena ez da jostailuaren bilgarrian hezitzailea edo “didactico” edo “educativo” izenburua agertzea, garrantzitsuena jostailuaren edukia eta jostailuaren erabilera dela uste dut.

Aspaldi esan nuen jostailua, haurraren jolaserako baliabide edo tresna bat dela eta ez helburua. Jolasaren bidez, haurrak inguratzen duen mundua ezagutu eta berau ulertzeko ezaugarriak ezagutu, ulertu eta barneratzen ditu, barne loturak eginaz. Bai eta norbere burua eta inguruko gainontzeko pertsonak ezagutu eta nola ez, beraiekin elkarrekintzan harreman positibo eta eraikitzaileak sortzeko gakoak eskaintzen dizkio jolasak haurrari.

Beraz, hezitzailea etiketapean dagoen jostailuak ez du zertan haurra hezi behar. Uste dut, hor jostailu ekoizleetako marketing arduradunek bete-betean asmatu dutela. Jostailuari hezitzailea etiketa ipini eta gehiago salduko dutelakoan daude eta hala da, funtzionatzen du. Sarri etiketa hori ez duen jostailua eskasagoa dela uste baitugu.

Adibide bat ipiniko dizkizuet; zer da hezitzaileagoa barbie, egurrezko makilak edota abakoa? Erabileraren arabera hirurak izan daitezke hezitzaileak edo ez.

Izan ere, haurrak jostailu horiek erabiltzen dituenean beste pertsona (haurrak edo helduak) batzuekin diharduen momentu hori izango da jostailua edo hobe esanda jolasa hezitzailea egingo duena. Barbie-rekin jolasterakoan beste haur batzuekin jolasean baldin badabil, gaitasun linguistiko zein sozialak landuko ditu batik bat beste gaitasun batzuen artean. Aldiz, makila batekin, beste haur batzuekin, jolasean baldin badabil gaur arratsalderako merienda prestatzen, sormena, irudimena, sinbolizazioa, gaitasun sozial, linguistiko zein kognitiboak erabili eta lantzen ibiliko da. Eta aldiz, abakoarekin bakarrik jolasean baldin badabil, zein gaitasun landuko ditu haurrak? Hezten al du, horrelako jostailu hezitzaile batek, haurra bakarrik dagoen momentuetan? Zalantzak ditut, benetan.

Garrantzitsuena ez da jostailuak zein etiketa duen, nire ustez garrantzitsuena jostailu horrekin egiten dugun erabilera da. Eta hori izango da, jostailua eta jolasa hezitzaile egiten duena edo ez. Hau da, hezitzaile edo guraso moduan gure buruari jostailu hori noiz, norekin, zenbat denboran, nola eta zertarako erabiltzen dugun galderak eginaz erantzunarekin egingo dugu topo. Eta gure zentzuari jarraituz, konturatuko gara “didactico” etiketapean saltzen diren jostailu guztiak, ematen diegun erabileraren arabera beti ez direla zertan hezitzaileak izan behar.

Itsaso Pagoegarekin hitz egin genuen artikulu hau oinarri hartuta.