Gure izatearen hasieratik omen dator atsolorra eta 1970eko hamarkadara arte iraun omen zuen.

Atsolorraz hitz egin zuten Herri Txiki Infernu Handi ETBko saioan.

Argian ere irakurri genuen, Ereñotzun (Hernani, Gipuzkoa) atsolorra egiten zutela jaiotako haurrei auzoan ongi-etorria emanaz. Balio izan zuen hainbat belaunaldi batzeko, kide berriei onespena eta gurasoei babesa emateko, eta jakintza eta oroitzapenak transmititzeko.

Mari Karmen Basterretxeak hitzaldia eskaini zuen gaiaz eta bere hitzak jaso zituzten Argia-k  artikulu honetan.

Guraso.eus en ere irakurri genuen gaiaren inguruko albistea.

Jaiotza erritua
Euskaldunen jaiotza erritua zen atsolorra, Euskal Herri osoan egiten zena. Elizaren bataioen etorrerarekin beherakada izan zuen ohitura horrek, baina mantendu egin zuten gehienbat baserri giroan. “Oiartzunen 60. hamarkadara arte egin izan da. Ondoren joan da galtzen, 70. eta 80. hamarkadetan”, azaldu du Cousillasek.

“Emakume bat erditzear zegoenean etxera joaten ziren auzoko emakumeak. Laguntzera joaten ziren: erditzea prestatzera, etxeko lanetan laguntzera… Erditu eta gero ere etxean gelditzen ziren ama eta haurra pixka bat indartu arte. Atsoak izaten ziren, umerik gabeko emakumeak eta libre zirenak egun batzuk etxetik kanpora emateko”, dio Cousillasek. “Atsolorra esaten zitzaion ama eta umea bizkortutakoan antolatzen zen erritualari. Gonbidatzen ziren inguruko baserrietako emakumeak eta merienda bat izan ohi zen. Gonbidatuek zerbait eramaten zuten eta arratsalde pasa egiten zuten emakume guztiek festa giroan. Garai horretan emakumeek aukera gutxi izaten zuten festa giroan elkartzeko, eta aukera gutxi horietako bat izan ohi zen atsolorra”.

Cousillasen esanetan atsolorraren erritua ez zen festa hutsa. “Nolabait ere komunitateak agertzen zuen bere konpromisoa jaioberri hori aurrera ateratzen laguntzeko. Txalaparta jotzen zuten atsolorraren hasieran eta horrela sinatzen zen konpromiso hori. Garai batean bazegoen komunitatearen zentzu hori gaur egun agian galtzen ari garena”.

Atsolorraren usadioa ezagutzera emateko hitzaldiak egiten ditu Mari Karmen Basterretxea antropologoak. Azaltzen du atsolorrean bereziki emakumeak zutela protagonismoa baina gizonek ere atzean edo itzalean egonik ere laguntza eskaintzen ziotela jaioberriaren familiari. “Erditzeko unea une erraza ez zenez gizonak beti egoten ziren erditzean laguntzen zuten emakume heldu horiekin harremanetan. Jakiten zuten zer gertatzen zen, eta prest egoten ziren laguntza emateko bai baserriko lanetan bai bestelakoetan”

Ahotsak.eus  atarian testigantza ugari batu dituzte gai honen inguruan. Testigantza hauetatik imagina dezakegu zer zen. Zer Izango zen baina kristatusuna iritsi aurretik?

 

 

Elizak galdu zuenekoa

 

Atso hitzak duen karga elizaren lana dela azaltzen du Mari Carmen Basterretxeak Argian: “Gure kulturan emakume heldua, atsoa, adineko emakume jakintsua zen, aurreko belaunaldien jakinduria jaso duelako. Elizak emakumearen kontra egin zuen, kultura hori ezabatu eta bere kultura inposatzeko. Atsoa, emakume jakintsua akabatu egin behar zen. Sorgina akabatu egin behar zen. Hortik dator gutxiespena bai sorginekiko bai atsoekiko, eta 500 urtetan oso sartu zaigu buruan. 500 urteotan emakumeen kontra egin den historia oso gogorra daukagu. Guk gure kultura galtzeko egin zuten, ezabatzeko”.

Atsolorraren oinarrian dauden gizarte balioak ikusirik (biziraupena, elkarlana, elkar zaintza, babesa, nortasun pertsonala eta kolektiboa…), hau gabe zer?” galdetzen du Basterretxeak. “Bakardadea, hutsunea, ez dago komunitatearen onarpenik… Desegituratuta geratzen gara”.

Argazkiaren iturria