Zer da?

Disortografia, edo disgrafia dislexikoa, haur batzuk idazten ikasteko prozesuan lengoaiarekin izaten dituzten zailtasunari deitzen diogu, batzuetan, aldi berean irakurketarekin ere zailtasunak izan ditzakete, baina ez dute zertan batera joan behar.

Haur batek disortografia duenean, idazterako orduan akats ugari egiten ditu eta hitzak egokitasunez idazteko zailtasuna izaten du. Baina azpimarratu behar da grafia eta hitzen trazuarekin ez dutela zailtasunik izaten.

Disortografiaren sintomak edo haren eraginez egiten diren ohiko akatsak

Disortografia duten pertsonek idazterako orduan behin eta berriz akats berdinak egiten dituzte. Honako hauek izaten dira ohikoenak:
Fonema batzuen arteko ordezkapenak egitea, hitz egiterako garaian artikulatzeko duten antza dela eta (adibidez: f/z, t/d, p/b).


Hizki batzuen arteko ordezkapenak egitea beraien posizioa dela antza dutelako (d/b, b/p), edo ezaugarri bisual antzekoak dituztelako (m/n, a/e).
Omisioak: sinfoneetan (silaba berean bi kontsonante daudenean. Adibidez, “prakak” beharrean “pakak” idaztea) eta baita silabetan ere (adibidez, “ordena” idaztea “ordenagailua” beharrean).


H hizkia ez idaztea. Batzuetan hitz osoa ez idaztea ere gertatzen da.
Gehikuntzak: hizkiak gehitzea (adibidez, “etxea” beharrean “etxela” idaztea), silabak gehitzea (“patata” beharrean “patatata” idaztea) edo hitz osoak gehitzea.


Inbertsioak: hizkiak lekuz aldatzea (adibidez, “trena” beharrean “terna” idaztea), silabak lekuz aldatzea (adibidez, “telefonoa” beharrean “telenofoa” idaztea) edo hitzak bata bestearen tokian idaztea.


Hitzak bera osatzen duten silaben arabera bereiztea; hitzak batuz idazterakoan, edo hitz baten silabak hurrengo hitzari lotuta idaztea.
Puntuazio ikurrak gaizki idaztea


Hizki larririk ez erabiltzea puntuaren ondoren eta testuaren hasieran.
Ez ulertzeko bezala idaztea

Disortografía motak

Disortografia pertzeptibo – zinestesikoa: entzuten diren soinuak bereizteko zailtasunaren eraginez sortzen da, ondorioz, haurrek entzuten dutena idazten dute. Ohikoena “r” beharrean “l” idaztea izaten da.

Disortografia disortozinetikoa: elementu grafikoak ordenatu eta sekuntziatzeko zailtasunaren eraginez haurrek hitzak batu edo zatitzeko izaten duten zailtasuna da.

Disortografia bisoespaziala: pertzepzio bisualarekin eta batez ere orientazio espazialarekin dago lotuta eta hizki batzuk pertzibitzeko zailtasuna du ondorio, adibidez “d” eta “b” edo “p” eta “q”.

Disortografia tenporala: zailtasunak izatea hitzezko soinuak entzun eta transkribatzeko, bai eta soinuen elementuak banatu edo batzeko.

Disortografía semantikoa: Talde honetako akats tipikoak dira esaldiak idazterakoan hitzak batu edo zatitzea.

Disortografia kulturala: gramatika edo hizkuntzaren ortografia arauak zuzen ez erabiltzea, puntuazio arauak ondo ez ikastea, edo h, s/z, eta abarrak ondo ez erabiltzea bezalako akatsak dira.

Disortografia dinamikoa edo disgramatismoa: idatzizko adierazpenean gertatzen diren zailtasunak dira, esaldiak zuzen ezin ordenatua edo esaldi baten barruko elementu garrantzitsu bat kentzea esaterako.


Detektatzea


Garrantzitsua da disortografia arazoen eta haurren garapen ebolutiboaren edo maila akademikoaren ondorioz sortzen diren ohiko akatsen arteko bereizketa egitea. Gomendagarria da profesionalaren laguntza bilatzea gure haurrak horrelako sintoma bat duela antzematen badugu. Izan ere, zenbat eta lehenago detektatzen dugun arazoa, orduan eta lehenago jarriko ditugu martxan irtenbideak eta haurraren kalitate akademikoa hobetu egingo da. Gainera, haurrak duen disortografia mota identifikatzen badugu, horrek tratamendu egokiena bilatzen lagunduko digu.