Koldo Gilsanzekin hitz egin dugu krisialdi garaian guraso moduan izan beharko genukeen jarreraz eta dugun paperaz. Honetarako bere azken kolaborazioa izan dugu oinarri moduan. Beldurrak, konfiantza, hezkuntza sistema … gai ugariren inguruan hitz egin dugu.

Aste hauetan zeri buruz idaztea pentsatzea ez da erreza izan. Momentu honetan airean gai bakarra dago, eta horri perspektiba ugaritik heldu zaio. Ez nuke munstroa elikatzen jarraitu nahi. Baina ematen du gai bakarra dagoela, eta dagoeneko horri buruz hamaika kontu esan dira. Berriro ere egoera aztertu eta orduan konturatu naiz. Hamaika kontu esan dira eta hori da kontua.

Helduaren papera pedagogian askotan hausnartzen den gaia da. Zaintzaile? Irakasle? Behatzaile? Bidelagun? Eta krisi garaian egonda, zein da hauen artean gailentzen den funtzioa? Zer behar dute haurrek gugandik bereziki momentu hauetan?

Krisi bat bidegurutze  bat da, aldaketa, ziurgabetasuna, beldurra. Momentu honetan bizitzen ari garen egoera berezi honek gure gizartean eta familietan antolamendu aldaketa eragin du. Egun batetik bestera gure etxeko ordutegia tipo batek erabakitzen du Madriletik, etxean egoten garen denboraren parte handi bateko jarduna eskolak erabakitzen du…

Despotismo ilustratuan bezalaxe, dena herriaren hobe beharrez, baina bere erabakitzeko gaitasuna kontutan hartu gabe. Herria ez da burujabe. Arau zorrotzen menpean infantilizatu gaituzte.

Gainera, itxialdia dela eta, gure burua prestatu edo gure denbora betetzeko hamaika proposamen sortu dira. Egia da, prestakuntzan jarduten garenok lanean jarraitu behar dugu. Baina pertsonak distraitzeko hainbesteko parafernalia hau nahiko esanguratsua da. Ez gaitezen aspertu, ez gaitezen gelditu. Kotxean bide luzeak egiten genituenean bezala, maletarik handiena haurrak ez aspertzeko jostailuena izan ohi zela, ze bestela…

Proposamen hauen artean asko eta asko hezkuntzari buruzkoak izan dira. Egia da itxialdia kudeatzea erronka handia izan dela. Gurasoak ez gaude ohituta gure seme-alabekin egun osoak partekatzen, 6 astez jarraian eta etxetik irten gabe. Baina ez al dago beste aukerarik denbora hori “inbertitzeko”? Gure hoberako al da denbora aprobetxatu nahi neurotiko hori?

Argi geratu dadila pertsonen garapena eta etengabeko prestakuntzaren aldekoa naizela. Ilusio handiz jaso ditut asko estimatzen ditudan profesionalen bideo eta testuak. Baina itxialdia arintzeko eta haurrak kalera ateratzeko lehenengo neurriak hartzen hasi zirenean nire eskuetara psikologoren baten azken gida heldu zitzaidan: “Haurrekin paseoan egiteko jolasak”. Hau ere ilusioz irekitzera nindoala bularrean korapilo bat sentitu nuen eta negar egiteko gogoa etorri zitzaidan.

Askatasuna eta bat-batekotasuna berreskuratzen joateko paseoen ardura ere lapurtzen ari ziguten. Haurrak izango bagina bezala, gure seme-alabekin egiteko beste proposamen inuzente horrek gure erabaki gaitasunen pean zegoen azken eremua lapurtzen zigun. Aukera ugari zeuden, ez zegoen diseinatu-planifikatu-kanpoan bilatu beharrik: Paseatu, behatu, elkarrekin egon, mugitu, korrika egin, geldirik eguzkitan egon, jolastu, ez jolastu, hitz egin, ixilik egon…

Gida horren autoreak ez du errurik. Egin bada eta zabaldu bada gizartean tokia bazuelako izango da.  Kontua da horrek Helduaren papera betetzeko azken aukera kendu zigula. Eta hezitzerako orduan heldua ez badago bere paperean, akabo. Beste norbaitek beteko du paper hori eta horrek desordena  eragingo du.

Horregatik testu honen manifestua: Jakinduria ez da kanpoan bilatu behar, barruan topatzen ditugun egi sakonak gure bizitzan erabakiorragoak izan ohi dira.

Ba al dakizue hezkuntza zein pedagogiari buruzko tailerretan ideiak eta teoriak partekatzerakoan gehien entzuten den erantzuna? “Hori bagenekien” edo “hori ez da berria”. Noski. Eta badakizue teoria horiek praktikan jartzerako orduan gehienetan aipatzen den arazoa zein den? “Ez dago denborarik”, “hori egitea ondo dago, baina ez badugu garaiz afaltzen bihar ez dago haur hauek altxatuko dituenik”. Beti presaka ibiltzen gara (ginen?). Ordutegiak markatzen du erritmoa. Eta hezitzeak denbora behar du. Asko eta jarraian.

Hori dela eta egiten genuen lehengo galdera: ez al dago toki hobeagorik denbora “inbertitzeko”? Telelanaren iruzurrak ez bazaitu zure egongelako txoko batean bahitu, orain badago denbora. Nahi eta nahi ez, gure seme-alabekin estrukturatu gabeko denbora gehiago pasatzen dugu. Ordutegiak ez daude hain konprimituak. Mugak ez dira hain zorrotzak. Kanpoko eskaerak gutxitu dira. Inora ez iristeko presak jaitsi dira.

Egoera honetan, zein da orduan helduaren papera? Zer behar dute haur eta nerabeek gugandik? Lehen esan dugun bezala, krisiak ziurgabetasuna eta beldurra dakar. Horregatik gure papera seme-alabengan beldurraren antidotoak aktibatzea izango da. Hauek bururatzen zaizkit:

Errutinek laguntzen dute. Ondoren zer gertatuko den jakiteak ziurtasuna ematen du.

Aldi berean, autobusa, klasea, partikularrak, ingelera, musika, entrenamendua eta holako hitzorduen  diktadura desagertu den garaian, momentu berezietarako malgutasunaren aukera daukagu. Normalean bazkaria prest dagoenean bazkaltzera goaz. Baina gaur nire alaba ipuin batekin arrapatu dut eta ordu laurden egon gara irakurtzen goxo-goxo, nahiz eta lekak berriz berotu behar izan ditugun.

Gozotasuna eta maitasuna badira beldurraren antidotorik onenak. Harreman batzuetan, ordea, hauek loratzea oso zaila da. Horrelakoetan “garrantzitsua zara niretzat” momentuak sustatuko ditugu. Nire seme nerabearekin paseatzera aterako gara eta arropa janzten ordu erdi pasa du, prakak lauzpabost aldiz aldatzen. Nik presa sartu gabe itxaron dezaket, axola zaidalako. Edo 8 urteko alaba oheratzerakoan ohi baino berritsuago dago. Malgutu dezaket gure errituala eta bere solaskide pribilegiatua izan gau batez.

Azken puntu inportanteak krisi egoera honetatik osasuntsu ateratzeko kanpo munduarekiko jarreran datza. Itxialdia eta gero kanpora ateratzeko momentuak iritsi dira. Garrantzitsua izango da haurrari transmititzea kanpokoarekiko konfiantza dugula. Komentario mesfidatiak helduentzako gorde. Telebista eta irratiaren informazio jarioa mugatu.

Bestalde, kanpoko munduarekiko interesa sustatzea ere antidoto bikaina da. Inguratzen gaituen mundu fisiko eta sozialarengan interesa jar dezagun eta haiei galderak egin. Erantzunik ez eman, galderak baizik. Beraiek zientifiko hutsak dira eta galderak emanda haien teoriak sortu eta arakatzen aktibatuko dira.

Ahal dela ez gaitezen erlojuaren diktaduratik beldurraren diktadurara pasa. Har dezagun helduaren tokia. Segurtasun eta maitasun iturri bilakatu gaitezen. Eta hori pribatuki zein publikoki egiten badugu, zaintzak erdigunean jartzen arituko gara. Guk geuk zaintzaile burujabe bilakatuta eta gizarte mailan eztabaida hauek sustatuta, krisi honen bidegurutzean bide ona hautatzeko aukera gehiago izango ditugu. Baina ez da erreza izango. Badiotsuet.

Irudia Lorraine Cormier