Hik Hasi proiektua erreferentzia da Euskal Herriko hezkuntza eragileentzat. Urteak daramatzate hezkuntza komunitatean hausnarketa sustatzen eta  akuilu lana egiten, baita etxeko hazkuntzaren bidelagun izaten ere Hazi Hezi aldizkaria sortu zutenetik. Covid-19 aren eta etxealdi honetako lehen asteak igarota  proiektuko kide eta kazetari den Ainara Gorostizu Mujika elkarrizketatu dugu

Jendartea, Etxeak eta ikastetxeak  astindu ditu koronabirusak. Hik hasi egitasmoa Hezkuntza eta etxeko hazkuntzara  begira doa urte luzez. Nola bizi izan duzue lurrikara hau?

Segur aski gehiengoak bezala emozio asko zeharkatu ditugu, kezka, haserrea, ardura, beldurra bere forma anitzetan… Langileok, esango nuke, nahiko arin egokitu garela, eta bai formazioari eta dibulgazioari dagokienez, eta baita administrazioari dagokionez ere, etxetik lan egiten ari gara, beste asko bezala, kontziliazio-zailtasunekin eta egoerara egokituta.

Alvaro Beñaran psikomotrizistari egin genion elkarrizketan zioen bezala, lehen egunak nor bereaz arduratzekoak izan dira, baina hori ahal den neurrian kudeatu ostean, komunitateari begira jartzeko unea dela zioen, nor bere funtzio sozialaz ere arduratzekoa. Irakasleengandik ere hori jaso dugu, ikasleek edukia galtzeaz edo ez galtzeaz harago inplikazio handiz ari dira egoera zail honetan hezkuntzaz arduratzen, eta gu  horren berri ematen saiatzen ari gara gure webgunea indartuz. Hezkuntzak une honetan duen erronka zailari erantzuteko giltzak bilatzen laguntzen saiatzen ari gara, irakasleekin, familiekin eta haurren garapenean adituak direnekin elkarrizketak eta erreportajeak eginez.

Euskal Herriko etxe eta eskolei  “argazkiak” argitaratzen hasi zarete. Nola egokitzen dabiltzala esango zenuke?

Lehenengo astea, hamar egunak, nahiko aztoratuak izan dira. Iruñeko San Fermin ikastolako zuzendari orokor Hirune Pellejerok esaten zigun hiperaktibitatez bizi izan dituztela egunak. Egun batetik bestera eskolak itxi eta online berrasmatzea ikaragarrizko erronka izan da, hala esan digute Euskal Herri osoan elkarrizketatu ditugun irakasleek. Gainera, administrazioen zirkularren bidez jaso dituzten lehen mezuak edukiei jarraipena ematearen ingurukoak izan dira, eta irakasle askok presio edo estres handiarekin bizi izan dituzte egun batzuk, zurrunbilo batean bezala. Irakasleek erantzun-gaitasun ikaragarria izan dute, egun batetik bestera material asko sortu dute, inplikazio handiarekin sekulako lana egin, IKTetan espezialista bihurtu dira asko (auzolan digitalaz hitz egiten dute), eta harago, euren kezka ez da soilik akademikoa izan, lehen momentutik kezka azaldu digute haurren ongizateaz, zaintzaz, eta bereziki egoera zaurgarrienean dauden haurrez, eta batzuen eta besteren artean sor daitekeen arrakalaz. Esperientzia interesgarriak jaso ditugu, eskolak eta udalak eskolako eta herriko baliabideak familien esku jartzen ari dira hainbat lekutan, esate baterako.

Dena den, irakasleek berehala ulertu dute denbora gelditu egin dela, eta orain bizitza hau dela, eta eskolak ere honetara egokitu behar duela. Bizitzen ari garen krisi honetatik irakaspen positiboak aterako baditugu, onartu behar dugu salbuespen-egoera batean gaudela, Gasteizko Zabalgana institutuko ikasketa-buruak esaten zigun bezala, eta zentzu gutxi duela ezer gertatu izan ez balitz bezala, etxeko lanen bidez edukiei jarraipena emateak.

Familiekin izan al duzue harremanik, euren egoeraren argazkia ateratzeko?

HAZI HEZIrako erreportajea prestatzen ari gara itxialdia haurrengan, zaintzan eta oro har familietan izaten ari den eraginaz, eta egoera askotako familiekin hitz egiten ari gara. Etxeetan ere lehen astea edo hamar egunak egokitzapenekoak izan dira, eskolako lanei erantzutea bera erronka handia izan da familientzat, edukia bera ezezaguna zelako, hizkuntzagatik, fitxak inprimatzeko zailtasunak… guraso asko nahi baino gehiago estresatu dira egiteko horrekin. Gainera, kanpora lanera joan behar ez duen gurasoa tele-lanean ari da, eta asko oso kezkaturik daude lehengo lanari eutsi ahal izango dioten. Kezka pertsonal horiez gain eskolako lanez arduratzea ez zaie erraza egin. Horrekin batera, eskoletan gertatu den bezala, ekoizpen handiko asteak izan dira lehenengoak, exijentzia handia egon da familia-denbora produktibo bihurtzeko: bazirudien zerbait egin beharra zegoela, ezin zela denbora galdu. Sare sozialetatik ere proposamen-eztanda jaso dugu, eskulanak, denbora-pasak… Lehen asteak pasata, familiak ere, kontatu digutenaren arabera, lehentasunak berrikusten ari dira, eta familiako giroaren mesedetan, gauzei neurria hartzen, eta gauzak euren izaeraren arabera egiten.

Familientzako une exijentea da hau. Ama batek esaten zigun amatasuna gaur egun berez exijentea bada orain 24 orduz haurrak etxean, lagun eta eskolako testuingururik gabe, ongi zaintzea, entretenitzea, eta eskolako jarraipena egitea are exijenteagoa da, gutxienez hamar aldiz exijenteagoa dela zioen. Horrez gain, familiak euren beldur eta kezkekin bizi dute egoera, gaixotasunari berari beldurra, aitona-amonen egoeragatik beldurra, lanagatik kezka… eta beldur horiek seme-alabei ez transmititzea erronka gogorra ari da izaten askorentzat eta pantailen kudeaketa eta mugak ezartzea ere ez da erraza haurrak sentiberago daudenean.

Gaizki pasatzen ari diren familien testigantzak ere jaso ditugu. Lanera joan behar duten ama bakarren kasuak, arrisku taldetzat hartzen diren aitona-amonak umeak zaintzen, edo jangela gabe gelditu izanak seme-alaben otordu segurua galaraztea esan nahi dien familiak… Behar bereziak dituzten haurren familiek esan digute noraezean aurkitu direla, konfinamendu-neurriak betetzea are zailagoa baita haur horientzat. Oro har, lau aste pasatu direnean, nekea sumatzen ari gara familietan, azken egunetako elkarrizketetan egoera luzatzearen zamaz hitz egin digute.

Hala ere, ikuspegi orokorra da, egin ditugun elkarrizketen arabera, konfinamendu-neurriak garapen-prozesuan dauden umeentzat oso gogorrak diren arren, haurrak ondo egokitu direla egoerara, moldatzeko gaitasun handia erakutsi dutela, eta bizitza une honetan hauxe dela ulertu eta egokitu direla. Eta, era beran, etxeko lanekin ikaragarrizko ardura hartzen ari direla diote familiek. Baina adituek diote, baita ere, oso ausart eta oso heldu ikusten baditugu ere, horrek ez duela esan nahi guztiz ondo daudenik.

Izan dituzuen elkarrizketen arabera, zein dira familien eta irakasleen kezka nagusienak?

Familiak eta irakasleak, egunean egunekoa bizitzen ari badira ere, aurrera begira daudela esango nuke. Gaur ama batek esaten zidan bezala, zailena, etxetik atera gabe eta mugimenduak erabat kontrolatuak edukitzea baino zailagoa, ziurgabetasuna ari dela izaten, hau guztia noiz bukatuko den ez jakitea, nola aterako garen hemendik, noiz eta nola errekuperatuko dugun lehengo, mugikortasuna, noiz besarkatuko ditugun lagunak eta familiakoak. Ziurgabetasunak lehentasunak birpentsatzea ekarri diola zioen, dena —baia etorkizuna ere, zioen— kontrolpean eduki genezakeela sinestetik, unean unekoa bizitzera pasa dela.

Irakasle asko eskola bera birpentsatu beharraz ari dira hausnartzen, hainbeste denboran haurrak etxean sartuta eduki ondoren, konfinamendua amaitu ondoren lau pareten artera itzuli behar ote ditugun galdetzen dute, kanpoko espazioen eta denboren garrantzia are indar handiagoz jarri du mahai gainean itxialdiak.  Horrez gain, irakasleek ikusi dute teknologien abantailak zein diren, eta baliatzen ari dira, baina mugak ere antzeman dituzte (lehen muga etxean teknologiarik ez dutenengana iristeko izandako zailtasunak), eta horrez gain, ikasleekiko harremanen garrantzia, aurrez aurrekoaren indarra, begiradaren pisua… lehen planora ekarri die egoera honek. Nolako eskola nahi dugu covid-aren ondorengoa? Irakasle asko galdera horri bueltaka ikusten ditugu. Amaiurko eskolako maistra eta zuzendari Nora Salbotxek Garan zioen bezala, irakasle askoren artean are kontzientzia-hartze handiagoa ekartzen ari da koronabirusaren krisia, aste hauetan eduki curricularrei lehentasuna eman zaie, urte guztian konpetentzietan hezteko ahalegina egiten denean, “orain arte konpetentziei eta ikaslea erdian jartzeari garrantzia ematen ari ginen, erronka ezberdinen aurrean bizitzarako prestatzen ari ginen. Bat-batean oso kontzeptualak bilakatu gara, eta ez da justua, zioen Norak. Beraz, zer hausnartua eta nolako eskola nahi duten pentsatzeko abagunea ekarri die covid-ak lehen ere kezka bazuten irakasle askori.

Etxealdi egoera honen irakurketa egiteko aditu ezberdinak ere elkarrizketatu dituzue. Zein da gailentzen den mezua?

Hezkuntzaren erronkei erantzuteko irakasleak baliatzen ari diren erantzunak azaltzeaz gain, une hau ahalik eta ondoen bizitzeko gakoak bilatu ditugu, haurren garapenean espezialistak diren hainbat aditurekin. Bukaerari begira egon beharrean, bizitza koordenada berrietan bizitzeko gomendatzen dute adituek. Denbora gelditu egin da, eta bizitza egokitu egin behar dugu bizitzen ari garen egoerara, eta beraz, espektatibak ere egokitu egin behar dira, ez nuke esango jaitsi, egokitu baizik: eskolari dagozkion espektatibak, baina baita lanekoak, sozialak eta abar. Lehentasunak aldatu egin dira, eta aldaketa horren alderdi onari begiratzea garrantzitsua dela nabarmentzen dute, esate baterako, eta familiei begira, etxeko lanek ez dezatela etxeko giroa oztopatu, edo pantailen alderdi onari ere begiratzeko, senideekin erlazionatzeko bidea izaten ari baitira. Haurrei mugitzeko aukera emateko nabarmentzen dute, emozioak bideratzeko adierazpide garrantzitsua da mugimendua, batez ere ume txikientzat. Gurasoei begira, mezu garrantzitsua da euren burua zaintzea, ondoren seme-alabak zaindu ahal izateko ezinbestekoa baita.

Hik hasik ere moldatu beharra izan du. Ez dira banatu proiektuko bi  aldizkariak? Hik Hazi eta Hazi hezi. Nola antolatu zarete ?

Esan bezala, weba indartzearen alde egin dugu. Eta aurrerago aterako ditugu aldizkariak paperean. 32. Hazi Hezi inprentara bidali eta bi egunera itxi zituzten eskolak Bizkaia eta Gipuzkoan, eta berehala beste lau lurraldeetan (Araban egun batzuk lehenago). Egoera bere onera etortzen denean, HAZI HEZI eta hik hasi paperean aterako ditugu, baina une honetan ez dugu nahi bitartekariak (inprenta-banatzaileak) arriskuan edo esposizioan jarri betebehar horrengatik. Gainera, eskolak itxita egonik, ez dauka zentzu handirik, hik hasi behintza,t paperean ikastetxe guztietara bidaltzeak. Harpide guztiei erantzuteko emailez bidali dizkiegu orain arte kaleratu ditugun aldizkariak, pdf formatuan, eta webean ere maiztasun sarriz igotzen ditugu eduki berriak. Une honetan 33. HAZI HEZI eta 248. Hik hasi egiten ari gara, bietan koronabirusak ekarri duen konfinamendua eskolan eta familietan izaten ari den eragina aztertzen ari gara, hainbat ikuspegitatik.

Aldizkariekin batera, formazioa da HIK HASIren lan-lerro garrantzitsu bat. Ikasturtean zehar martxan zenituzten ikastaroak eta Udako Topaketak zertan dira?

Formazioaren adarrari eustea da une honetan gure erronka nagusia: 0-6 etapako aditu-titulua online jarraitzen ari dira bi ikasturteetako ikasleak. Budapesteko Pikler-Loczy institutuko hezitzaileen bisitaren ondoren, Kataluniakoak ezin izan ziren etorri, eta beraz, jarraipena online egitea erabaki dugu. Une honetan, datorren urteko 0-6 etapako aditu-titulua ixten ari gara, eta berehala matrikulazioa irekiko dugu. Psikomotrizitate erlazionalaren ikastaroa ere online egiten ari dira, Mapi Urrestirekin. Ikusteko daukagu Udako topaketei zein forma emango diegun, konfinamendua bukatu den ala ez, neurri horien arabera egokituko dugu gure eskaintza. Udazkenerako gai garrantzitsua daukagu esku artean: hain zuzen ere naturak hezkuntzan duen garrantziaz arituko gara 0-6 urte bitarteko etapako jardunaldietan, besteak beste Heike Freire pedagogoa etorriko da, Hik Hasiren aspaldiko laguna. Eta gauzak ondo bidean, Erriberara urratsa egingo dugu baita ere udazkenean, jardunaldi bat egingo dugu urriaren bukaeran, Tafallan. Horiek ondo bidean, eta bestela, egokitzen joango gara, presentzialki ezin bada, online eskainiko diegu formazioa hezitzaileei.