Oihana Torrealdea: “Pertsonon garapenaren kontra doa beldurrean heztea”

Oihana Torrealdea ama eta irakaslea da, eta baita HaurrakEreBai plataformako kidea ere; zehazki, komunikazio lan-taldean aritzen da. Konfinamendu sasoian, familiek sare sozialetan sortutako plataforma da HaurrakEreBai, eta ordutik, lanean ari dira. Oraintsu, ikasturte berriari ekitekoak direnean, agintarien neurriak aztertu, eta proposamen zerrenda argitaratu dute, Gobernuek bestelako aukerak ere azter ditzaten.

Apirilean sortu zenuten plataforma, haurren ahotsa eta beharrak kontuan hartzeko, eta horretan diharduzue. Orain, 2020/2021 ikasturterako proposamena luzatu duzue. Zeintzuk dira ardatz nagusiak?

Bai. Konfinamendu garai hartan, batez ere haurrak pairatzen ari ziren egoerak kezkatuta, familia batzuk elkartu eta HaurrakEreBai Familien Sarea sortu genuen. Argi esan nahi dugu gure gurasotasunean zuhurtasuna eta haurren eskubide eta beharren artean oreka bat aurkitzea ezinbesteko iruditzen zaigula, zentzudunak eta arduratsuak izanez. 

Orain, HaurrakEreBai-tik bizi dugun testuinguru honetan, ikasturteari hasiera emateko proposatu ditugun irizpideak, orokorrean, haurtzaroa eta nerabezaroaren beharrizan eta eskubideak errespetatzean oinarritzen dira. Ezinbestekoa deritzogu haurrak euren berdinekin harremantzea eta beraien behar emozionalak jasoak eta artatuak izatea; izan ere ulertzen baitugu haurtzaroan eraikitzen direla helduaroan izango den osasun mentalaren oinarriak.

Jaurlaritzako eta Nafarroako Hezkuntza Sailek aurkeztu dituzte haien gomendio eta jarraibideak. Zein iritzi duzue? Zuek aurkeztu duzuenarekin alderatuta oso bestelakoak dira agintarien proposamenak?

Ezarri diren neurriak asko eta aldakorrak izan dira; neurriok ongizate fisikoa bermatzen dute, baina ez ordea osasun integrala. Beharrezkoa iruditzen zaigu osasun kontzeptua ongizate fisiko, mental eta sozial gisa ulertzea.

Guk proposatzen duguna oso bestelakoa da. Irizpideak prebentiboak izateaz gain, gure seme alaben osasun integralarekiko errespetuzkoak dira. Ez ditugu distantzia soziala, maskaren derrigorrezko erabilera eta familiak eskola komunitatetik kanporatzea onartzen, haurren oinarrizko beharrizan eta eskubideen kontra doala iruditzen zaigulako; haurrak garapen fase batean daude, izaki sozialak gara eta bizitzarako beharrezkoa dute harreman sozial horiek mantentzea.  Horregatik, besteak beste, lehentasuna iruditzen zaigu ikasleen ratioak erdira jaistea.

Eskaera hau lehendik ere hezkuntza komunitatetik egiten ari dira, eta orain, momentu klabea dela uste dugu. Horretarako irakasleak bikoiztu behar dira, eta familiak eskolan parte hartzea ahalbidetu. Horretarako baina, borondatea behar da administrazioaren aldetik, eta ez dugu ikusten. Era berean, natur espazioak edo herriko beste espazio alternatibo batzuen erabilera egitea proposatzen dugu; auzo edo herrietan badaude kultur etxeak, auzo elkarteak, plazak eta antzeko espazioak, goizetan erabiltzen ez direnak eta komunitate osoaren laguntzaz, posible izango litzateke hauen erabilera eskolaren beharretara eskaini eta zabaltzea.

Zergatik da garrantzitsua kanpoko eta natura-espazioak baliatzea?

HaurrakEreBai-ren manifestuan haurrek naturan egoteko eskubideari erreferentzia egiten dion puntu bat dago. Naturarekin kontaktua izateak berebiziko garrantzia dauka haurren garapenean, eta egungo testuinguru honetan, are gehiago. Badira ikerketak zeintzuetan kanpo espazioetan kutsatze tasa barne espazioetan baino baxuagoak direla adierazten den eta sistema inmune eta biologikoa estimulatu egiten dela dioten.  

Europako iparraldean tradizio luzea duen eredua da –gurea baino klimatologia askoz ere gogorragoarekin–, eta egungo krisialdiari erantzuna emateko hainbat lekutan ezartzen ari da. Uste dugu badugula zer ikasi beste herrialdeengandik. 

Gakoa borondatea izateaz gain, irakasleak eta umeak arropa egokiaz hornitzea da, baita zentroei kanpoaldeko heziketari buruz informatzeko beharrezkoak diren baliabideak eskaintzea ere. 

Taldeari dagokionez, nola antolatzen zarete?

Guraso sare honetan, gure indarra, energia eta motibazio nagusia amatxo eta aitatxo izatetik datorkigu, eta horrek mugitzen gaitu, baina horrez gain, haurtzaroarekin lotutako esparru profesionaleko pertsonok lantaldeak osatzen ditugu: Haur Prebentzioa, Osasuna, Hezkuntza, eta Komunikazioa. 

Une honetan, orokorrean, gizartean, haur eta nerabeen ongizaterako oinarrizko premiak ulertu, errespetatu eta laguntzeak duen garrantziaz, sentsibilizazioa eta kontzientzia sortzeko lanean ari gara.

Konkretuki ate joka daukagun eskolara bueltarako proposamenarekin buru belarri dihardugu, udan zehar proposamena landu dugu, eta orain, gure proposamen hori argitara atera eta ahalik eta familia gehienei eta hezkuntza komunitateko profesionalei heltzeko difusio lanak egiten ari gara. Era berean, Eusko Jaurlaritzako hezkuntza ordezkaritzara ere helarazi dugu gure dokumentua. 

Erronka handia datorkigu… Nola ikusten duzu?

Haur eta nerabeak ez dira eskubide osoko herritar gisa tratatuak. Bizi garen gizartea, “helduzentrista” da, eta COVID-19ari aurre egiteko diseinatu diren estrategiek argi utzi dute hori. 

Eskolara buelta egiteko Gobernutik jasotako protokoloetan, ez dira haurren garapen etapa bakoitzean dauden beharrak kontuan hartzen.  Beldurretik eta kutsatzea ekiditetik proposatzen dira esku hartzeak. Kutsatu gaitezkeela naturalizatzeko beharra dago. 

Beldurrean hezteari utzi eta errespetuan, elkartasunean, eta kooperazioan hezteko ahalegina egin behar da. Familiok –eta hezkuntza komunitateko zati handi batek– haur eta nerabeen arlo emozional eta sozialari berebiziko garrantzia ematea da gure indargunea; kontzientzia kolektiboa oinarri hartuta, egiteko eta ekiteko modu errespetutsuak bilatzen eta proposatzen, geroz eta pertsona gehiago ari gara saretzen .

Bestetik, enpresek eta instituzioek ere neurriak hartu behar lituzketela gehitu duzue; adibidez, baimenak.

Lana eta bizitza bateragarri bihurtzeko berehalako neurriak ezartzea eskatzen dugu, edozein gaixotasun zein derrigorrezko berrogeialdiren bat suertatzen bada, familiek euren umeen zaintza bermatu ahal izateko. Uste dugu familiok Gobernuarekin batera ardura partekatua hartu behar dugula gai honetan.

Familiok, instituzio eta enpresengandiko abandonua jasan dugu, eta horri ezetz esan eta aurre egiteko garaia da. Aldarrikatzen ditugun neurriak  umeak zaintzeko muga gabeko aparteko baimena, ordutegi malgutasuna, txanden malgutasuna eta amatasun/aitatasuna laguntzak dira. 

Ondorio nagusi batzuk ere atera dituzue. Zeintzuk dira?

Azken hausnarketa gisa, honakoa azpimarratu nahiko genuke: pertsona ororen garapenaren eta osasun osoaren aurka doala beldurrez eta beldurrean heztea eta zaintzea. Lehen aipatu bezala, errespetuan, kooperazioan eta elkartasunean oinarritutako heziketan sinesten dugu.

HaurrakEreBai-tik ez dugu onartzen urruntze fisikoa, zatiketa eta beldurra ardatz duen heziketarik ez edozein testuingurutan ezta aitzakipean ere.  Haurtzaroaren oinarrizko beharrizan eta eskubideen kontrako eraso argia da, eta analogiaz, egungo gizartearekiko eraso argia  (umeak eta nerabeak garrantzi handikoak izanik). 

Saia gaitezen bada, haurtzaroaren ondoan egoteko modua aurkitzen, tratu onetik, errespetutik eta bizitzarako beharrizanetatik abiatuta, benetako etorkizuneko gizarte errespetudun eta osasuntsurako  bidea hasteko modua hau da eta. 

Bestelako mezurik bota nahi?

Dei egin nahi dugu arduradun politikoen kontzientziara eta hartutako neurriak gainbegiratzeko eskatu, haur eta nerabeen osasun fisikoa ez ezik, osasun psikiko, emozional eta soziala ere kontutan har dezaten. 

Guraso eta familiei esan, sare sozialen bitartez jarrai gaitzaketela eta gure sarean parte hartu nahi duenarentzat ateak zabalik ditugula.