“Urak botaz hasten da, umearen eta amaren erditzearekin; listua eta hizkuntza datoz gero, kolektibotasunaren marea, eta harraska inguruko domestikotasuna. Liburua ez dago amatasun idiliko batetik idatzita, ezta amatasunaren ukaziotik ere”.

Leire Bilbaok 2020an argitaratutako poesia-liburua da Etxeko urak. Lanaren ardatz nagusietakoa amatasuna eta amatasunak norberari eragiten diona dela azaldu du Bilbaok berak, Ttap-en egindako elkarrizketan: “Esan genezake haragian eginiko murgilaldia dela, introspekzio ariketa bat eta, igual, akaso, inboluzio bat ere bai. Akaso, norberaren barruan sartzea, denok garelako ama baten seme-alabak”.

Liburuan, amatasunak berarekin dakartzan muturreko sentsazioak, bizipenak eta kontrastez betetako gorpuzteak islatu ditu Bilbaok: “Badira pozak eta minak, badago samurtasuna eta ama izatearen pisua, disidente izateko nahia eta ordena soziala mantentzearen arduraduna izatearen kontzientzia, dena alde batera botatzeko gogoa eta norbere ama ulertzeko saiakera”. Eta horrekin batera, ama izateak –edo amatasun batek– eragiten duena kontatzearen garrantzia azpimarratu du: “Zeren eta izendatzen ez dena ez da existitzen. Izenak dakar izana. Beraz, izena eman nahi nion berez amatasunak dakarren istorio horri”.

Gaiaren inguruan kontatzen ez direnak – eta ama izan arte jakiten ez direnak–, poesiaren bitartez esan nahi izan ditu Bilbaok, hain zuzen ere. Horretarako, hainbat tresna erabili ditu; tartean, umorea. Izan ere, amatasunak badu denetik, aurretik kontatu bezala: “Esku batean ogitartekoa, bestean arropak eta han zaude parke erdian, akaso, garrasika, eta esaten duzu: “Baina zer da hau? Hau al naiz ni?”. Eta bai, hori ere bazara, momentu horretan”.

Amatasuna bizitzeko hamaika modu

Idazleak esan du beste amen esperientziatik eta iritzietatik jasotakoak direla hainbat ideia, eta beste batzuk, “handik eta hemendik” hartutakoak. “Lehen pertsona horretatik pertsonaia bat eraiki dut, baina uste dut ama bat baino gehiago identifikatu daitezkeela”, gehitu du. Horrekin batera, aitak ere identifikatzea espero duela esan du: “Nik uste dut aitak ere identifikatu daitezkeela, eta ez dago halako apropiaziorik, beste ikuspuntu bat da, eta, beno, aita horiek ere, azken finean, ama baten semeak dira”.

Momentuen poetikotasuna

“Umea ikastolatik etxera etorri eta eta euren brusa edo amantala garbitu behar duzunean hartxintxarra topatzea edo beste mila gauza topatzea. Edo lore bat lehortuta, badakizunean lore horren hartzailea norbera izan daitekeela. Baina gero, lehortu egin zaiola eta han geratu dela. Horrek ez dauka preziorik, ez”. Horrelako pasarteek sortutako magia ere eraman du Bilbaok poesiara: “Momentu horiek badute bere poetikotasuna. Nik uste dut liburuak badituela argiak, eta badu ere umorea”.

Etiketak: