Josu Vianak arazo larriak izan ditu jokoarekin. Sendatzeko bidean da orain, eta baliatu nahi du bere esperientzia beste batzuei sufrimendua saihesteko.

Nola definituko zenuke ludopatia?

Ludopatia da gaixotasun bat etortzen zaizuna zuk imajinatu ere egin gabe. Hasten zara lagunekin batera dirua jokatzen. Beste adikzio batzuekin gertatzen den bezala bada jendea astean behin jokatuta nahikoa duena, baina bada jendea mendekotasun bat garatzen duena. Ez dago jakiterik nork garatuko duen mendekotasun hori, eta nork ez. Alkoholarekin moduan gertatzen da; jende askok edaten du, eta gutxi batzuk dira alkoholiko.

Nola heldu zinen zu ludopatiara?

Hogei bat urterekin eta unibertsitatean nenbilela hasiko nintzen dirua jokatzen. Taberna batean elkartzen ginen lagunak ostiraletan. Halako batean, apustu makina bat jarri zuten eta ohitura hartu genuen astean kinielatxo bat botatzekoa. Lagunek nahikoa zuten astean behineko kiniela horrekin, baina nik ez. Hasi nintzen astean bi botatzen, hiru… Eta iritsi zen une bat egunero botatzen nuela, eta egunean bat baino gehiago ere bai. Azkenean, gurpil batean sartzen zara, eta diru pila galtzen duzu. Azpimarratuko nuke, gehienetan, lagunartean izaten direla hasierak. Guztiz sozializatuta eta normalizatuta daukagu, eta kontziente izan behar dugu; izan ere, konturatzen zarenerako guztiz sartuta zaude. Egia da batzuk garatzen dugula mendekotasuna, ez denek.

Eta bada azalpenik horretarako?

Ez dago argi joera hori nondik etor daitekeen. Adituek diote neurri batean izan daitekeela berezko ezaugarri bat. Genetikoa dela esatea asko esatea da, baina antzerako zerbait. Garrantzi handiagoa ematen diote txikitatik jasotako heziketari: txanpon batzuk jokatzea Gabonetako karta jokoetan edo partxisean edo… Halakoetan ikusten da ume batzuk beste batzuk baino adrenalina gehiago askatzen dutela, eta hor adi egon behar da. Gogoan dut, esaterako, kromoak eta tazoak genituela umetan. Lagunek, normalean, aldatu egiten zituzten. Nik jokatu egiten nituen. Ez dakit zergatik, baina horrela zen.

Noiz eta nola konturatzen zara arazo bat duzula jokoarekin?

Ez dakit. Esango nuke lehen mugarria izan zela diru guztia gastatu, eta zorrak pilatzen hasi nintzenean. Arazo jasanezina eta ezkutatu ezina bihurtu zen, eta kontatzea erabaki nuen. 28 urte nituen. Dena den, egia kontatzea ez da gaixotasun bat duzula kontziente izatea. Nire ustea zen nik diru arazo bat nuela. Kitto. Ingurukoek bultzatuta terapian hasi nintzen. Denbora bat zeramatenek esaten zuten gaixotasun bat zutela, baina nik ez nuen nire burua hor ikusten. Gerora bai, hilabete pare batez terapia egindakoan.

Terapia horretan atzera pausoak ere eman izan dituzu, ezta?

Bai. Pare bat urte egin nituen terapia saioetara joaten, eta 30 urterekin berriz jausi nintzen. Hondoa jo nuen. Gaur egun, 32 urte ditut eta hobeto nagoela esan dezaket. Tunelaren amaieran argia ikusten hasi naiz eta bizitza normala egiten dut. Oraindik ere, ordea, astero joaten naiz psikologoarengana eta urteotan sufritu eta sufritu arazi dudana sekulakoa da.

Inoiz sendatzen da bat guztiz?

Medikuak dio osatuta nagoela, baina gaixotasun hauek bizitza osorako dira. Oso argi daukat badudala jokoarekiko ahultasun bat, eta betirako ibili beharko dudala erne berriz arazorik ez izateko.
Ze garrantzi du inguruneak halako sendatze prozesu batean?
Guztiz garrantzitsua da ingurukoak hor egotea. Haiek ematen dizute terapiara joateko bultzada, eta egunerokoan aurrera egiteko indarra. Norberak egoera ulertzea ezinbestekoa da, baina ingurukoek ulertzea ere garrantzitsua da. Egoera kudeatzen laguntzeko ezinbestekoa da.

Ze seinaletara egon behar da adi ludopatia kasu bat antzemateko?

Ludopatiak duen gauzarik txarrenetarikoa da ia-ia ikusezina dela. Gaur egun, gainera, mugikorretik jokatu daiteke. Ni sei urtez egon nintzen sartuta, eta nire inguruan ez zen inor konturatu. Hala ere, lehenago edo beranduago diru arazoak agertzen dira: dirua falta da etxean, dirua eskatzen hasten zara… Bestalde, umore aldaketa handiak egoten dira; izan ere, ludopatiak estres handia eragiten du. Esnatzen zaren unetik zure ahalegin guztia da apustu egitea, zor duzun dirua nondik atera, lagunei eta ingurukoei gezurra esatea duzun arazoa tapatzeko… Eta egunero horrela. Pilotaria naiz eta nuen estresaren ondorioz entrenamenduetan mareatu egiten nintzen. Horrela ibili nintzen bospasei urtez.

Kontatzea gainetik motxila handi bat kentzea moduan da, ezta?

Motxila handi-handi bat gainetik kentzea moduan da, baina motxila hori zure ingurukoei pasatzen diezu. Horregatik dira ingurukoak hain garrantzitsuak. Eta oso konplikatua da egoera kudeatzea; izan ere, ingurukoek amorru handia dute zurekiko.

Eta errazegia da gaur egun dirua jokatzea, ezta?

Oso erraza da. Leku batzuetan, gainera, ez dute adinik galdetzen, eta jokatu nahi duten 14-16 urteko gaztetxoek badakite nora jo. Mugikorren aukera ere hor dago, apustu etxeak daude nonahi…

Ze gomendio emango zenieke halako egoera batean daudenei?

Ludopata uneoro dabil arazoa tapatzen eta gezurretan. Nire aholkua da laguntza eskatzeko. Erraza da esaten, eta zaila egiten. Nik ez nuen laguntzarik eskatu ia-ia harrapatu ninduten arte. Baina behin laguntza eskatuta zure bizitzak hobera egiten du. Hasierako uneak oso gogorrak dira. Haserreak daude, ingurukoek konfiantza galtzen dute, eta litekeena da bateren bat ere galtzea. Nik, esaterako, bikotekidea galdu nuen. Baina bakarrik irtetea oso konplikatua da. Nik, behintzat, ez nuen lortzerik izan.