Mugikortasuna eta Haurtzaroa Mintegian sortutako Eskola ingurune seguruak izateko manifestua ekarri dugu guraso.eus era. Guraso eta herritar moduan hausnarketarako baliagarri izan daitekeela uste dugu.

Duela hamarkada gutxi arte, haur gehienek, bai herrietan bai hiri handietan, aukera zuten ikastetxera oinez joateko eta kaleak jolaserako erabiltzeko, pertsona helduen laguntzarik gabe. Gaur egun, mugimenduen autonomia hori erabat mugatu du ibilgailu pribatuan mugitzea lehenesten duen hiri-ereduak, eta horrek hainbat ondorio eragin ditu haurren bizitzan, garapen-aukeretan eta osasunean.

Honek guztiak segurtasunean dituen ondorioez gain, beharrezkoa da baita ere, haurren garapena eta osasuna baldintzatzen duten airearen kalitatean eta espazio publikoan dituen beste inpaktu batzuk ikusaraztea.

SEGURTASUNIK EZA

Familiek arriskuaz duten pertzepzioa dela eta, handitu egin dira ibilgailu pribatuan egiten diren joan-etorriak eta auto-ilarak ikastetxeetako ateetan. Horrela, gurpil zoro bat sortu da, apurtzeko zaila dena: auto gehiago, arrisku handiagoa, neska eta mutil gutxiago oinez, auto gehiago, arrisku handiagoa, neska eta mutil gutxiago oinez.

Kaleetan mugikortasun motorizatua nagusi izateak kalte egiten dio haurren segurtasunari eta autonomiari. Zirkulazio-istripuak dira oraindik ere 15 urtetik beherakoen heriotza-eragile nagusietako bat, eta adin-talde horietako oinezkoen kopurua 1.800 ingurukoa da azken urteotan [1].

BIDE-DIZIPLINARIK EZA

Eskola-inguruneetan ez dira ikusten zirkulazio-arauak betetzearen adibide onenak. Aitzitik, bideen saturazioa, presak eta tokiko agintarien nolabaiteko permisibitatea direla eta, sarrera-irteera orduetan, sarritan izaten dira ilara bikoitzak, espaloietan eta oinezkoentzako pasabideetan kotxeak aparkatuta eta, gainera, oinez edo bizikletaz doazenentzat arrisku erreala sortzen duten beste portaera batzuk.

JOLASTEKO ETA HELDUTASUNA ETA AUTONOMIA
ENTRENATZEKO ZAILTASUNAK

Arriskuaren pertzepzioak gehiegizko babesa eta helduen etengabeko kontrola eragin ditu haurtzaroan, eta garapen fisiko onerako eta oinarrizko trebetasun psikologikoen heldutasunerako ezinbestekoak diren gaitasun ugari ikastea eta menderatzea eragotzi du: gizarte-trebetasunak, arazoak konpontzea, espazio-orientazioa, eraginkortasunaren pertzepzioa, autozainketa, autokonfiantza, etab.

Haurrek eta nerabeek ibiltzeko, korrika egiteko eta beren ingurune hurbilarekin harremanetan jartzeko dituzten zailtasunak, bai eta berdinekin askatasunez topo egiteko eta jolasteko dituzten zailtasunak ere, autonomia faltarekin ez ezik, bakardade eta isolamendu arazo gero eta handiagoekin edo estres emozionala eta hiperaktibitatea areagotzearekin lotu dira.

Jolasak haurtzaroan duen garrantzia hain da handia, ezen bere oinarrizko eskubideetako bat dela onartzen baitu Haurren Eskubideen Konbentzioak, zeinak adierazten baitu “Gizarteak eta agintari publikoek ahaleginak egingo dituztela eskubide horren gozamena sustatzeko“.

OBESITATEA: XXI. MENDEKO EPIDEMIA

Europako herrialdeen artean osasun publikoko arazo hau larriena denen artean dago Espainiar estatua: gehiegizko pisua dute adingabeen %40 inguruk, horien artean haurren %19k

Haurren obesitateak berehalako eta epe luzeko ondorioak ditu osasun fisiko, sozial eta emozionalean. Obesitatea duten adin txikikoek beste gaitz kroniko batzuk izateko arrisku handiagoa dute: asma, loaren apnea, hezur eta artikulazioetako arazoak, 2 motako diabetesa eta bihotzeko gaixotasunak. Isolamendu soziala, depresioa eta autoestimu baxua izateko arrisku handiagoa ere badute.

Haurren gehiegizko pisua estu-estu lotuta dago sedentarismoarekin eta gure adingabeek eguneroko gutxieneko ariketa egiteko duten zailtasunarekin; besteak beste, eskolarako joan-etorri aktiboa eta auzoko ingurunean jarduera fisikoa.

HAURRAK KUTSADURA ATMOSFERIKOAREN ERAGINPEAN EGOTEA

Airearen kutsadura ikusezin bihurtutako arazoa da, baina zirkulazio-istripuek baino heriotza gehiago eragiten ditu: 430.000 heriotza goiztiar Europan, Europako Ingurumen Agentziaren arabera. Haurtzaroa, gainera, bereziki zaurgarria da, hazkuntzari, arnas osasunari edo 95ºgarapen kognitiboari eragiten baitie.

Ebidentzia zientifikoak agerian utzi du hirietako airearen kutsadurak dakarren osasun publikoko arazo larria—batez ere NO2 eta materia partikulatua, PM2,5, PM10 eta partikula ultrafinak (UFP)—, eta arrisku-faktore garrantzitsu bihurtu da arnas infekzioak, asma, bihotz-hodietako gaixotasunak edo biriketako minbizia bezalako gaixotasunentzat.

Eskola eremu eta eskola bideei dagokienez, berriki Bartzelonan egindako azterlan batek erakutsi duenez, haurrek oinez eguneroko denboraren %6 bakarrik egiten badute ere, aireko kutsatzaileen eguneko dosiaren %20 xurgatzen dute denbora horretan (gainerakoa etxean egiten dute -%35 – eta eskolan -%30).

Emaitza horiek agerian uzten dute eskola-bide seguruak –istripu-tasaren ikuspegitik ez ezik – osasungarriak ere sortu behar direla

HAURRAK ZARATAREN ERAGINPEAN EGOTEA: ENTZUTEN DEN ARAZOA, BAINA KONTUAN HARTZEN EZ DENA

Zaratak gure nerbio-sistema autonomo eta endokrinoan eragiten du, eta aldaketak eragiten ditu bihotz-maiztasunean, presio arterialean eta estresari lotutako hormonen askapenean, kortisolean adibidez. Hainbat ikerketaren arabera, lotura antzeman da kutsadura akustikoaren eta funtzio kognitiboaren narriadura, hormona-asaldura (diabetea barne), garun-hodietako istripu eta osasun mentaleko arazoen artean, hala nola depresioa eta estresa.

Europan, kalkuluen arabera, zaratak 72.000 ospitaleratze eta 16.600 heriotza goiztiar baino gehiago eragiten ditu urtean, eta, hori baieztatzeko ikerketa gehiago egin behar diren arren, datu batzuek iradokitzen dute zarata arrisku-faktorea izan daitekeela haurren portaera eta arreta-arazoen garapenean. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, zaratarekiko esposizioa izan daiteke haurtzaroan gerta daitekeen gorreriaren arrazoietako bat.

BERO-UHARTEA ETA BERDE URBANOA

Ibilgailuek eta industria-jarduerek eragindako kutsadura atmosferikoak, asfaltozko zoladurak (beroa atxikitzen du eta lurra iragazgaitz bihurtzen du) eta eraikinen arteko hurbiltasunak (beroa askatzea eragozten du) “hiriko bero-uharteak” izenekoak sortzen dituzte. Faktore horiek guztiek, berdegunerik (parkeak, zuhaitzak) eta urdinik (itsasoa, ibaiak, urmaelak, iturriak) ez egotearekin batera, tenperatura-igoerak eragiten dituzte, eta horrek ondorio larriak eragiten ditu osasunean, batez ere haurrengan eta adineko pertsonengan.

Hainbat ikerketek erakusten dute, bestalde, espazio naturalizatuek efektu moteltzailea dutela hirietako tenperatura eta heriotza-tasaren igoeraren aurrean. Eta gero eta ebidentzia gehiago dago hiriko berdea onuragarria dela biztanleriaren osasun mental eta kardiobaskularrerako (estresa murrizteagatik), bai eta haurren neurogarapenerako ere. Klima-aldaketaren ondorioak, gainera, benetako erronka izango dira hirietako erosotasun klimatikoari dagokionez, eraikinak eta hiri-espazio publikoak ez baditugu prestatu eta egokitzen aurreikusten den tenperatura-igoerara eta bero-boladen eragin handiagora.