Gaur, ostirala, argitaratu den Puntua aldizkarian, kolaborazioa idatzi du Juan Carlos Alonso psikologoak eta hezkuntzan isiltasunak daukan garrantzia landu du. Tarte honetara ekarri dugu psikologoak idatzitakoa.

“Isiltzeko esan dizut”; “Isildu eta kito”; “Isil zaitezte, mesedez”… Guraso edo hezitzaile moduan, zenbat aldiz esan diegu gure seme-alabei edo gure ikasleei horrelako aginduak. Baietz? Baina kontzienteak al gara isiltasunak duen garrantziaz euren heziketan?, Ez elkarbizitzaren edo helduekiko errespetuzko arau bezala, horien garapen psikologiko eta emozionalarentzat baizik?

Gain-estimulazioa

Konturatzen bagara, egungo bizimoduan, goizean esnatzen garenetik gauean lokartzen garenera arte, ehunka eta ehunka estimulu sartzen dira gure garunean, bai begiz eta baita belarriz ere. Gain-estimulatuak bizi gara, bai helduak eta bai haur eta gazteak ere. Egunero, etengabe, ehunka, milaka eta milaka input sartzen dira gure zentzumenetatik gure garunera, gure barrura. Baita gure seme-alaba edo ikasleenetara ere. Egoera honetan, teknologia berriek eragin itzela dute: hiperkonektatuta gaude; beti zer edo zer ikusten, entzuten, egiten, mugitzen … Horren ondorioz (ere), estresatuta bizi gara, inguruko estres estimularrean bizi gara, eta baita gure haur eta gazteak ere.

Gizarte teknologikoaren gaixoetako bat FOMO ingelesezko akronimoekin ezagutzen dena da –fear of missing out–; hau da, zerbait galtzearen beldurra. Horrek eramaten gaitu, eramaten ditu, teknologia berrien menpe egotera. Aisialdia ere teknologia berriekin kanpoko input horiekin betetzera ohitu dira gure haur eta gazteak. Horren ondorioz, isiltasunean egoten ez gaude ohituta. Isiltasuna ez dakigu entzuten, eta gure haur eta gazteek ere ez. Isiltasunean gaudenean, deseroso sentitzen garela dirudi. Bai, gure haur eta gazteak ere ez daude ohituta isiltasuna entzuten. Bai, etengabeko inguru-zaratan ohitu gara, eta ez gara kontzienteak, gainera.

Isiltasunaren garrantzia

Baina zergatik da garrantzizkoa isiltasuna gure seme-alaben heziketan? Askotariko arrazoiak daude. Besteak beste, hauek dira aipagarrienak: introspekzioa errazten du; hau da, euren baitan murgiltzeko, barneratzeko ahalmena ahalbideratzen du eta, ondorioz, heziketa emozionala susper daiteke, autokontzientzia emozionala eta hausnartzeko ahalmena garatu. Hau da, ni-arekin topo egiteko aukera eskaintzen du; autoaitorpen psikologiko eta emozionala errazten du, norberaren sentikortasunaren kontzientziatzea errazten du. Gainera, isiltasunak lasaitu egiten gaitu, psikologikoki eta baita emozionalik ere. Aldiz, hainbat ikerketak egiaztatu duten bezala, zaratak, hotsak, burrunben eta abarren etengabeko esposizioak ondorio kaltegarriak dakartzate; besteak beste, kortisol hormonaren mailak gehitzearekin batera, fisikoki hainbat gaixotasun eragin ditzakete.

Beste alde batetik, etengabeko zaratak, hotsak eta gehiegizko entzumenezko estimulazioak loaren inguruko nahasmenak sor ditzakete; lokartzeko zailtasunak edo lo indarberritzailerik eza. Horregatik, egunez haur batzuek neke kronikoa edo ikasketetan adi egoteko ahalmen urria azaltzen dute.

Zer egin isiltasuna sustatzeko?

Baina zer egin dezakegu gure egunerokotasunean isiltasuna suspertzeko? Lehenik eta behin, haurrei, jaiotzen direnetik, isiltasuna entzuten irakatsi behar zaie. Hau da, kantatu, kontatu, hitz egin, jolastu… Estimulatu bai, baina isiltasunez, eta bakean utzi ere bai. Ez txiki-txikiak direnean bakarrik, haurtzaroan ere bai. Etxean daudenean, gaudenean, egunerokotasunean isiltasun giroa egotea; telebista edo irratia itzalita eta, orokorrean, teknologia berrien gailu guztiak itzalita egotea denbora tarte batean, gutxienez. Bai, haurrek eta gazteek ikasi beharko lukete gailu horren on botoia berriro sakatzen badugu, gailua itzali egiten dela!, eta hori oso osasuntsua da. Baina, haurrak aspertzen badira? Ba, asper daitezela! Aspertzen ikasi behar dute, ezer egiten ere ikasi behar dute, momentu horrek euren baitan sartzeko aukera eskaintzen dielako, euren sentimenduekin topo egiten dutelako, fantasiaren, irudimenaren, sormenaren ateak irekitzeko aukera ematen dielako, eta euren niarekin bakarrik egoten, isiltasunez ohitzen direlako, zentzu batean, ikasten dutelako euren ni horretatik ihes ez egiten.

Beraz, familia-errutinan isiltasun-uneak ezartzea funtsezkoa da. Horien artean, baliabide batzuk praktikan jar ditzakegu, erlaxazioaren edo mindfulness tekniken bidez, adibidez, familiarekin praktikatuz, kontzentratzen, arreta fokalizatzen erakutsiz… Aisialdian, isiltasuna lagun dituzten hainbat ekintza ere susper ditzakegu: irakurketa isila, marraztea, idaztea, jolasketa sinbolikoa… Eta naturaren isiltasunarekin topo egiten ere bai. Naturaren soinuak entzutea; txorien kantuak, hostoen edo zuhaitzen adarren mugimenduak haizearen eraginez sumatzea… Hori da gozamena, hori!