Rakel Terron: “Hasi nintzenean zaila zen gurasoen laguntza lortzea; orain laguntza ia erabatekoa izaten da”

Psikopedagogoa da Rakel Terron (Basauri 1977). Psikopedagogia zerbitzua eskaintzen die Abadiñoko hiru ikastetxetako gurasoei. Haien kezkak aztertzen eta bideratzen saiatzen da. Elkarrizketa interesgarria irakurri diogu Anboto aldizkarian.

Adinean aurrera joan ahala, gaztetxoen arazoak zein gurasoen kezkak aldatu egiten dira. Badago adin tarteka sailkapen bat egiterik?
Bost-sei urteko umeekin gurasoek izaten dituzten kezkak eskolako hartu-eman sozialen ingurukoak izaten dira. Seitik hamabi bat urtera arteko gaztetxoen artean, eskolako zailtasunei lotutako arazoak nagusitzen dira, hau da, arazo pedagogikoak: ulermen arazoak, dislexia, orientazio arazoak… Hamabi-hamalau urtera arteko tartean, berriro hartu-eman arazoak gailentzen dira: irakasle, lagun zein gurasoekiko hartu-emanak, esaterako. Arazo konkretuetara joanda, iaz, oro har, atentzio faltaren eta hiperaktibitatearen gaineko kasuek gorantz egin zuten. Hori ere aztertzeko gaia da.

Bost-sei urteko gaztetxoen artean, hartu-eman arazoak nagusitzen direla aipatu duzu. Zein motatakoak izaten dira?
Batzuk bakartu egiten dira, eta hartu-emanak egiteko ahalmena galtzen dute. Hainbat arrazoirengatik izan daiteke; esaterako, gurasoak banandu ostean, egoera berria ez dutelako oraindik barneratu. Edo klase barruan egon daiteke sorburua: adin horietan haserreak egoten dira umeen artean, eta “zuk ez dakizu hau egiten” eta antzerakoak entzunda, apurka-apurka taldetik baztertzen joaten dira, eta bakarrik egoteko joera dute.

Azken kasu horiek, klaseko burlak entzuten dituzten umeenak, zelan lantzen dituzu gurasoekin?
Gurasoei jarraibide batzuk ematen dizkiegu, baina baita irakasleei ere. Izan ere, aipatu ditugun moduko kasuak klasean edo jolastokian ematen dira, eta beraz horrelako arazoak klasean bertan tratatu behar dira. Gurasoei, oro har, seme-alabekin denbora gehiago emateko esaten diegu. Parkera elkarrekin jolastera joateko esaten diegu, edo umea aisialdi talde batean sartzen saiatu daitezela. Azken batean, umea besteekin hartu-emanean jartzea da lortu gura duguna. Batzuetan, gurasoek hauxe esaten didate: “Ez naiz umea parkera eramatera ausartzen, zeren eta burla egiten diote, edo jo egiten dute. Beraz, ez dut eramaten”. Hori ez da irtenbidea. Parkera joan, eta egoera kudeatzen saiatu behar da. Kasu horietako umeek autoestimu baxua izaten dute, eta etxean geratuta ez da ezer lortzen.

Urteak joan ahala igartzen da gurasoek umeen heziketa akademiko zein emozionalarekiko gero eta ardura gehiago dutela?
Bai, igartzen da. Nik hamaika urte daramatzat arlo honetan lanean, eta gogoan dut hasieran oso zaila zela gurasoen laguntza jasotzea. Orain, gurasoen laguntza ia erabatekoa da. Badaude gurasoak dena eskolaren esku uzten dutenak, baina ez da ohikoa. Eta eskerrak, zeren eta gurasoen laguntza barik oso zaila da. Gaur egun, gurasoak arduratu egiten dira. Baita irakasleak ere.

Demagun irakaslearen eta umeen arteko arazo bat dagoela. Egia da sasoi batean gurasoak irakaslearen alde jartzen zirela eta gaur egun aldiz umeen ikuspegia lehenesten dutela?
Hori ere egia da. Gehienetan seme-alaben alde jartzen dira. Nik beti esaten diet eskolara joateko, eta zer gertatu den bertan galdetzeko. Joaten dira eta entzuten dute irakasleak dioena, baina ez dakit zein puntutaraino lortzen duten irakaslearen lekuan jartzea, edo zein puntutaraino saiatzen diren haren ikuspuntua ulertzen. Normalean, seme-alaben azalean jartzen dira: “Nire umea da-eta”, esaten dute. Baina irakaslearen egoera ere ulertu beharra dago; ez daude ume batekin bakarrik, klaseetan ume asko daude euren ardurapean.

Hortxe daukagu kudeatu beharreko beste egoera bat: gurasoak alde batean, eta irakasleak bestean.
Eta ni erdian. Gauza bat argi dago. Arazoak kudeatzerako orduan hiru alde daude: gurasoak, irakasleak eta psikopedagogoa. Denen iritzia kontuan hartu beharra dago, eta hiru aldeen arteko lanak etekina izan behar du, umearen onbeharrez. Gauzak horrela planteatzen direnean, gurasoak nahiko ados egoten dira.

Oro har, gurasoak entzun beharrekoa entzun eta egin beharrekoak egiteko prest egoten dira?
Begira, guraso batek laguntza eskatzen badu, kezkatuta dagoelako da. Beraz, gehienetan eurekin lan egitea erraza da. Baina, beste guraso batzuk, irakasleek niregana etortzeko esan eta esan aritu ostean datoz. Eta, zelanbait esanda, behartuta datozenean, ez da hain erraza. Ez da ohikoena, baina guraso batzuek hagaxka magiko bat dugula uste dute, eta saio bakar batean konpondu gura dituzte arazoak. Batzuetan, saio bat baino gehiago behar da, eta horrelako gurasoekin zaila da lan egitea. Baina normalenak lehenengo kasuak dira: laguntza eske datozen gurasoak, eta beharrezko laguntza jasotzeko prest daudenak.

Umeen osasun emozionalaz eta arduratzeak arazoak eragin ditzake, baina gaur egun ez al doa nagusitzen gehiegizko ardura eta kontrola?
Tira, gurasoek euren seme-alabekiko ardura izatea ona dela uste dut. Esaterako, nik institutuan ere eskaintzen dut zerbitzua, eta gurasoek, sarri, ez dute jakiten euren seme-alabak emozionalki ondo dauden ala ez; eta emozionalki txarto badaude, akademikoki ere berdin egotea da normalena. “Gaztetan bazuen guri gauzak kontatzeko konfiantza”, esaten didate, “baina orain institutuan, ez dute ezer kontatzen”. Komunikazioa ere landu beharra dago, garrantzitsua da.

Gazteei ere kosta egiten zaie laguntza eskatzea?
Bai. Behin institutuan hasita, seme-alabek laguntzarik behar ez dutela uste dute gurasoek, eta hori ez da horrela. Salto handia da, eta laguntza behar dute. Batzuek galduta ikusten dute euren burua, eta ez akademikoki bakarrik, baita emozionalki ere. Jakina, gazteek eurek ez dute onartuko hori horrela denik, eta gurasoei ez diete laguntzarik eskatuko.

Teknologia berriek bizimodua aldatu dute. Sarri, ez da erraza izaten zertan diren onuragarriak eta zertan ez bereiztea.
Gurasoen ohiko kezka bat da, bai. Gazteak gero eta goizago hasten dira mugikorrekin, sare sozialekin… Berrikuntzak ondo daude, baina ondo erabiltzen badira. Ez da ona ume batek arratsalde osoa telebistaren edo mugikorraren aurrean ematea. Ume horiek bakartu egiten dira.

Bullying kasuak adin tarte denetan ematen dira?
Bai, umeagotan zein nagusiagotan.

Azken urteetan bullying kasuek gora ala behera egin dute?
Nik uste dut gutxitu egin direla. Eskoletan gero eta adiago daude horrelako kasuen inguruan.

Umeentzat Haur Hezkuntzatik Lehen Hezkuntzarako saltoa konplikatua dela esaten da.
Bai. Haur Hezkuntzan txokoak erabiltzen dira, jolasera edo gai desberdinei bideratutako txokoak. Haur Hezkuntzarako saltoa ematean, ez dago txokorik, ikasgaiak daude: matematika, ingelesa… salto handia da. Egun batean, jolasak dira euren egunerokoa eta hurrengoan ordutegiak, liburuak eta etxeko lanak. Mahai baten inguruan ikusten dute euren burua, eta ingurua ez zaie ezaguna egiten. Aldaketa apurka egiten saiatzen dira eskolak, baina salto handia da. Urte horretan, gurasoek pazientzia izan behar dute umeekin.