Ba al dakigu gure seme-alaben edo ikasle nerabeen emozioak kudeatzen? Nola eragiten diete bizitzan suertatu daitezkeen egoera latzek? Nolakoak dira, emozionalki, gure seme-alabak? Eta gu nolakoak gara emozionalki? Kontzienteak al gara nola komunikatzen garen emozionalki? Badakigu bai, berez, nerabeak emozionalki oso gorabeheratsuak direla, baina zerk eragiten die hori? Eta zergatik gertatzen da egoera berezi hori?

Juan Carlos Alonso psikologoak horri buruzko gogoeta egin du Puntua aldizkarian eta hona ekarri dugu.

Aldaketa ugari

Nerabearen bizitzan aldaketa eta galera anitz gerta daitezke. Familia mailan, adibidez, zailtasun ekonomikoak, langabezia, gurasoen banaketa, gaixotasun larriren bat, heriotzaren bat… Eskolan edo lagunen artean ere gerta daitezke hainbat egoera, adibidez: ikasketekiko zailtasunak, lagunen isolamendua edo tratu txarrak… Garapen arloan ere aldaketa hauek gertatzen dira: pubertaroaren aldaketa fisikoak, eta eurek ekar ditzaketen konplexuak, lehen bizipen afektibo- sexualak eta horien ondorioz gertatzen diren hausturak… Hau da, haurtzarotik nerabezarora gertatzen den trantsizioa emozio handiekin bizi izaten dute.

Norberaren ‘ni’-a aurkitzen

Beste aldetik, kontzienteak izan behar dugu nolakoak diren emozionalki nerabeak. Garapen psikoemozionalaren ondorioz, ni-a aurkitzen eta eratzen hasten dira. Pertsona ezberdinak, iritzi propioarekin… Eta, horren ondorioz, autobaimentzeko zirrara sentitzen dute. Sarritan, lotsagabe bihurtzen dira, oposiziozko jarrera azaltzen dute, onarpena bilatzen dute, heldu bezala tratatzea nahi dute. Ziurtasuna eta tinkotasuna dituztela erakusten dute, baina ziurtasunik gabe sentitzen dira. Dinamika horren ondorioz ere introspekziorako joera azaltzen dute, eta horrek esan nahi du euren barruko mundua eraikitzen ari direla.

Dinamika ebolutibo horren ondorioz, normala da nerabeak emozionalki desorekatua egotea. Horregatik, oso erraz pasatzen dira etsipenetatik euforiara, maiteminduta egotetik errudun sentitzera, asperkeriatik kitzikapen edo eszitaziora… Emozioak aldaketa prozesuan daude. Emozioak erregulatzeko norbaiten laguntza behar dute, oraindik ez dakitelako euren emozioak autorregulatzen eta kudeatzen.

Eta… horrez gain, pandemia etorri zaigu. Pandemiak nerabeen egoera emozionalean sortu dituen eraginak itzelak dira. Antsietatea, depresio egoerak, beldurrak, tristura, apatia… Azken finean, frustrazioarekin topo egin behar izan dute.

Lehenengo, gureak

Baina nola jokatu behar dugu helduok nerabeen ekaitz emozionalaren aurrean? Lehenik eta behin, euren emozioak modu egokian kudeatzeko, guk geuk gure emozioak kudeatzen jakin behar dugu. Nerabeak bere aurrean emozionalki autokontrolatzen dakien heldu bat behar du; eutsi diezaion heldu bat; ziurtasuna eta ulermena eman diezazkion heldu bat; aktiboki entzuten dakiena, bera epaitu gabe, bere denbora berari bakarrik entzuteko eta eskaintzeko prest dagoena, “hemen naukazu”, “nola zaude?”, “nirekin konta dezakezu” eta “maite zaitut” esateko prest dagoena; behar duenean besarkada bat emateko prest dagoena…

Errespetuzko hizkuntza

Eta haserre edo jarrera desafiatzailea azaltzen badu? Ba, euren adierazpen desegokiak erlatiboki onartuz, baina horiek zuzenduz. Errespetuan oinarritua dagoen hizkuntza erabili behar dugu, komunikazio estrategia guztien oinarria baita eta emozioak kudeatzea errazten baitu. Horretarako, agian, lasaitzeko denbora bat eman behar zaio, une horretan bertan galderak edo zuzenketak egin gabe, zeren, batzuetan, egoera jasaten ari diren bide emozional horretatik edo egoera desegoki edo desafiatzaile horretatik berehala erreskatatu nahi ditugu. Seguru aski, alferrik izango da. Beste aldetik, oso garrantzitsua da gu lasai gaudenean nerabearekin hitz egitea, bere emozioak kudeatzeko, ez urduri edo haserre gaudenean. Horretarako, une egokiak aurkitu behar dugu; hau da, beraiek edo gu ez bagaude lasai, hobe da esatea: “Gero hitz egingo dugu”.

Azkenean, ez bakarrik nerabeen emozioak kudeatzeko, helduenak ere bai. Eta beste emozio bat, elkarbizitzan erabiltzea garrantzizkoa dena edo ezinbestekoa dena: umorea. Umorea maiz erabili behar dugu, komunikazioa errazten duelako, konfiantza sortzen duelako eta harremana erlaxatu eta defentsa psikologikoak desaktibatzen dituelako. Beraz, nerabe hark zioen bezala: “Irri iezadazu eta ongi sentituko naiz!”.