Geroz eta goizago hasten dira seme-alabak sare sozialetak kontuak sortzen. Onartuak izateko modua ere izan daiteke, eta batzuentzat “gustuko dut” horiek zenbaki hutsak badira ere, beste batzuk garrantzia ematen diete. Hauxe da Juan Carlos Alonso psikologoak Puntua aldizkarirako idatzitako artikulua.

“Zenbat like jaso dituzu?”; “Nik zuk baino gehiago!”. Azaleko irudiaren –itxuraren– gizartean bizi gara; edertasun kanonen, modaren, komunikabideen… artean. Zenbat eta ‘like’ gehiago jaso, orduan eta gusturago sentituko naiz neure buruarekin. Zoritxarrez, pentsamendu hori geroz eta hedatuago dago; ez bakarrik nerabeetan, baita txikiagoetan ere. Euren segurtasun faltan eta konplexu fisikoetan irudiak —itxura— neurrigabeko eragina du gaur egun.

Zein da beraiengan islatzen den irudia? Guraso bezala nola jokatu behar dugu itxuraren gizartean beraiengan eragin ezkorra pairatu ez dezaten? Nola jokatu behar dugu like horien presioaren aurrean?

Idoloen isla izatearen nahia

Baina zeintzuk dira gure seme-alaben irudiaren hautaketan eragiten duten
faktoreak? Askotarikoak dira faktore horiek. Garrantzitsuenak hauek dira:
gizarteak proposatzen dizkion ereduak eta idoloak. Kirolariak, abeslariak eta modeloak izan daitezke, besteak beste. Haiek kanpoko estetika —edertasuna— arrakastarekin lotzen dute. Elkarketa hori ez da nerabezaroan hasten, haurtzaroan baizik, haurtzaroa sexualizatu egiten baitu kontsumismoak –10 urteko neskato abeslari hark zioen bezala: Antes muerta que sencilla–. Gizarte kontsumista honek haurtzarotik du eskaintza itzela —arropak, kosmetika, panpinak…—. Hor hasten dira ereiten konplexu estatikoak.

Beste alde batetik, komunikabideen eta teknologia berrien eragina ere itzela da. Publizitateak, telebistan ikusten dituzten hainbat programak,
bideojokoek, programa informatikoek —Photoshop, filtroak…— gorputzaren irudiaren garrantzia azpimarratzen dute arrakasta afektiboa, soziala edo profesionala lortzeko. Zenbait nerabek eta gaztek euren benetako irudia edo gorputzaren itxura aldatzen dute, teknologia berriak
eskaintzen dizkien baliabideei esker, euren argazkimoldaketak egin arte, nahiko luketen irudirik gertuenera iritsi arte. Azkenean, ia ezagutezin geratzen dira euren sare sozialetan igotzen dituzten argazkietan, eta ez dira agertzen diren bezala, nahi luketen bezala baizik.

Haurrengan eta nerabeengan itxurak eta irudiak eragiten duten presio anker hori hedatzerakoan, azken urteotan aliatu itzelak sortu dira: sare
sozial berriak –Tiktok, Whatsapp, Youtube nahiz Instagram, esaterako– eta influencer-ak.

Zer egin halako egoeren aurrean?

Lehenik eta behin, kontuan izan behar dugu zenbat eta ahulago izan gure seme edo alabaren autoestimua orduan eta behar gehiago izango duela kanpoko itxura zaintzeko, besteen aurrean onartua sentitu dadin. Beraz,
gure lehen helburua autoestimazio ona eraikitzea izango litzakete.

Alde horretatik, txikitatik berezitasun sentimendua suspertu beharko genuke. Gure seme-alabek paregabeak direla sentitu behar dute; bai euren
ahalmenengatik, baita ezaugarri fisiko eta psikologikoengatik ere. Horregatik, bereziak edo besteekin konparatuz ezberdinak direla eta
ezberdintasun hori besteek errespetatzen dutela sentitu behar dute.

Sentimendu hori suspertzeko, gurasoek seme-alabak diren bezala onartu behar dituzte, euren dohain eta gabeziekin, euren ahalmen eta akatsekin.
Horren harira, hauek dira bereziki indartu beharko genituzkeen ezaugarri
pertsonalak: ahalmen eta itxura fisikoak, trebetasun bereziak edo dohainak, izaeraren ezaugarri bereziak, zaletasun pertsonalak, azaltzen dituen ezagutzak eta irudimena.

Horrez gain, guk eredu izan behar dugu: gure itxurarekin gustura egon eta
gure iritziak zaindu —”Hori da daukan gorputza hori!” eta halako iruzkinak—.

Bestalde, teknologia berriek daukaten eragina arindu beharko genuke —sare sozialak, influencer-ak…—. Hezterakoan, aspektu horretan ere aldagai anitz kontuan hartu behar dira. Eta, hain zuzen, funtsezkoa da teknologia berrien erabilpen egokia finkatzea gure seme-alabekin: noiz erosi behar
diogun, egiten duten erabilpena kontrolatu…

Aldi berean, gure seme-alabei barrutik begiratzea eta zaintzea irakatsi beharko genieke. Haren nortasuna eta dohainak indartzen; haren irribarrea, sinpatiaren bidez; etekin soziala lortzen irakatsi.

Azkenik, garrantzitsua da eurengan kritika ahalmena garatzea. Lehen aipatu ditugun faktoreez hausnarrarazi, eta, bereziki, bi ideia hauetaz: batzuetan kanpoko itxurak barruan zer dagoen ikustea saihesten duela eta edertasuna barruan dagoela; ez da itsusiak kontsolatzeko topiko bat.