Buruko mina edo migrainak? Zer izango ote da? Migrainak izan ditu hizpide Iñaki Peña Bandres barne-medikuak Puntua aldizkariko Osasuna atalean, eta www.guraso.eus atarian, zuekin partekatzea pentsatu dugu.

Asaldura neurologikoa da, oso ohikoa, populazio osoaren %15ek gaitza izan dezakeena. Izan ere, osasun arazo guztien artean hirugarren prebalentziarik handiena dauka. Halaber, desgaitasunaren zergatirik ohikoenen artean dugu.

Aldizkako buruko mina eragiten du. Berez, buruaren erdi batean pairatzen da mina, eta pultsazio modukoa da. Ordu gutxi batzuk irauten du, normalean, baina luzatu egin daiteke; baita egun gutxi batzuk ere, azken finean, 4 eta 72 ordu artean tratatzen ez bada. Mina areagotu egiten da jarduera fisikoarekin, krisialdiaren baitan, nahiz eta kirola modu erregularrean egitea migrainak prebenitzeko baliagarria den. Beste sintoma batzuk botagura eta okadak dira, eta sentiberatasun handitua argiarekin, soinuarekin eta usainekin.

Sintoma iragarleak

Hiru gaixotatik batek aura sentitzen du mina hasi baino lehen: tarte labur batean –60 minutu baino gutxiagoan– ikusmenean arazoak edota inurri sentsazioa aurpegiaren erdi batean antzemango ditu, eta, berehala, buruko mina sentituko du.

Aura izan edo ez, aurretik beste fase bat agertu daiteke, prodromoak edo sintoma iragarleak: aldarte edo animo asaldurak, suminkortasuna, depresioa edo euforia, nekea, zurruntasuna muskuluetan –bereziki, lepoan–, idorreria edo beherakoa, jaki zehatz batzuekiko gosea edo irrika, eta hipersentiberatasuna usainekin edo zaratarekin.

Azkenik, krisialdia izan eta gero, azken fase bat dago, postdromikoa deitzen dena. Hala, neke sentsazioa biharamunean sentitzen da, edo egun gutxi batzuetan zehar. Beraz, lau fase daude migrainetan: prodromoak, aura, buruko mina eta postdromoak.

Izenari dagokionez, hemikranea hitzak grezieraz buruaren erdia esan nahi du, eta gaztelerazko jaqueca arabierazko ax-xaquica hartatik dator, esanahi berarekin: buruaren erdia, hain zuzen ere.

Buruko minaren zergatiak

Zergatien artean daude faktore genetikoak eta ingurunekoak; hau da, barnekoak edo kanpokoak. Hiru kasutik bitan senide bat baino gehiago kaltetuta daude eta arazo familiarra da. Kanpoko eragileen artean daude estresa, gosea, nekea, hilerokoa, jaki batzuk –txokolatea, gazta gehienak eta haragi prozesatuak, tiramina dutenak, eta glutamato monosodikoa–, alkohola eta eguraldia. Trauma osteko estresaren nahasmendua ere kanpoko eragile psikologikoen artean dago.

Nori eragiten dio?

Pubertaroan hasten da, normalean, eta kalterik handiena adin ertainean eragiten du. Pazienteen %80k lehen agerpena 30 urte bete baino lehen izaten dute. Umetan, mutikoek apur bat maizago pairatzen dute neskatilek baino. Heldutan, alderantzizkoa da proportzioa, eta emakumeek bizpahiru
aldiz gehiago izaten dute migraina gizonek baino. Bestela, haurdunaldian arriskua jatsi egiten da –batik bat, bigarren eta hirugarren hiruhilekoetan–, baita menopausiaren ostean ere.

Mundu mailan, epidemiologikoki Europan prebalentziarik handienak daude Erresuma Batuan, Irlandan, Islandian, Norvegian, Danimarkan, Herbehereetan, Belgikan, Frantzian, Suitzan, Kroazian eta Portugalen. Ondoren, Ipar Amerikan eta Hego Amerikan, Asian eta Ozeanian. Kasu kopururik baxuenak Afrikan daude.

Tratamendua

Hasierako tratamendua analgesiko arruntak dira; parazetamola eta ibuprofenoa, adibidez, buruko mina kentzeko. Botaguraren aurkako botikak ere erabili daitezke eta faktore eragileak saihestea izango litzateke prebentzioaren neurririk garrantzitsuena. Bestela, medikazio espezifikoagoa erabili dezakegu aurreko neurriak nahikoa baldin ez badira: Triptan familiakoak (sumatriptan) eta ergotaminak. Kafeina hartzea analgesikoekin batera segurua eta eraginkorra da, halaber. Magnesio osagarriak baliagarriak izan daitezke. Krisialdiak ekiditeko, badaude botika batzuk: Metoprolol, Valproato eta Topiramato. Kasu larrienetan, botikekin erantzuten dutenak, kirurgia teknika batzuk ere badaude.

Gaixotasun psikiatriko batzuekin lotuta dago, kasu batzuetan, hala nola desoreka bipolarrarekin, antsietate-nahasmenduarekin, nahasmendu obsesibo-konpultsiboarekin eta depresio nahasmendu larriarekin. Gaitz horiek 2-5 aldiz ohikoagoak dira aurarik gabeko migrainak dituztenengan, eta 3-10 aldiz ohikoagoak aura dutenengan.

Azkenik, diagnostiko hori desberdindu eginbehar da beste buruko min mota batzuekin eta bestelako gaixotasun neurologiko larriagoekin –meningitis, tumoreak eta abar–. Azken horiek alde batera uzteko, buruko eskanerra egin beharko litzateke.