Ana Zandegi psikologoak aste honetako Puntua aldizkarian haurtzaroko zauriei buruz hitz egin du. Bertan adierazi du helduaroan daramagun zama direla, eta horri buruz sakonago jardun da artikuluan. Hemen osorik.

Zergatik kostatzen zaigu batzuetan konfiantza ematea edo konfiantzazko harremanak izatea? Zergatik sentitzen dugu beldurra abandonuaren aurrean edo zergatik bizitzen ditugu harremanak antsietatez beteta? Zergatik ezin gara bakarrik eta lasai egon? Emozio horien atzean, askotan, haurtzaroan gertatutako zauri emozionalak daude. Ez dira beti esperientzia traumatiko larriak, baina bai barruan geratzen diren eta gure nortasunean eta bizipenetan eragina duten esperientziak. Haurtzaroko zauriak isilean eramaten ditugun minak izan daitezke – batzuetan, ez gara konturatu ere egiten zauriak direnik ere, gure izaeraren normaltasunaren barruan bizi ditugu–, baina horrek ez du esan nahi arinak direla.

Zauri emozionalak

Psikologiaren ikuspegitik, trauma ez da soilik gertakari bortitz edo muturrekoen ondorioa. Sarritan, trauma zauri emozional baten moduan ulertzen da: haurtzaroan gertatu eta osatu gabe geratzen den esperientzia mingarriak dira, eta horrek denboran zehar gure funtzionamenduan, psikean eta harremanetan ondorioak uzten ditu. Hori horrela, bi mailatako zauriak izan ditzakegu: alde batetik, zauri handiak daude, hala nola istripuak, tratu txarrak, heriotzak, bortxaketak, abusuak eta abar; eta, beste alde batetik, zauri txikiak daude, eta handiekin alderatuz, ez dira gertaera bakar eta handiak, baizik eta gertaera txiki eta errepikakorrak dira, ur-tantak banan-banan edalontzi batean erortzen egongo balira bezala, edalontziak gainezka egin arte. Egoera horiek txikiak baina emozionalki mingarriak izaten dira; adibidez, etxeko egoeraren ondorioz ez entzuna sentitzea, arreta falta, edo beharrizan emozionalak ez aseta egotea. Zauri txiki horiek ez dira beti ohartzen garen zerbait, baina, etengabe pilatuz gero, gure autoestimuan, harremanetan eta bizi ikuspegian eragin handia izan dezakete.

Horri lotuta, atxikimenduaren teoria funtsezkoa da ulertzeko nolako eragina izan dezaketen zauri horiek gure harremanetan. Haurra jaiotzen denetik gurasoekin edo zaintzaile nagusiekin duen harremanaren kalitateak eragin zuzena du nola biziko duen segurtasuna, babesa eta lotura emozionala ulertzeko.

Atxikimendu motak

Atxikimendu estilo seguru batek oinarri sendoa eskaintzen du, baina, haurtzaroan atxikimendua ez bada koherentea, egonkorra eta afektiboa, atxikimendu eredu ez-seguruak agertzen dira, eta horiek helduaroan hainbat zailtasun ekar ditzakete: alde batetik, antsietate handiko atxikimendu dutenak besteak urruntzearen beldurrez bizi dira, baita baztertuak izango ote diren, edo bestearentzat nahikoa ez direla sentitzen dute. Behar emozional handiak dituzte, eta besteen onarpenaren menpe egon daitezke. Bestalde, atxikimendu saihestailea dutenek, berriz, zailtasunak dituzte intimitatean eta hurbiltasun baten barruan lasai egoteko. Askotan, emozioak disoziatzen dituzte, eta besteen beharra gutxiesten dute, haurrak babesa bilatzea arriskutsua zela ikasi zuelako. Azkenik, atxikimendu desorganizatua dago, eta pertsona horiek beldurra eta desorientazioa sentitzen dute maiz: pertsona bera izan daiteke babes iturri eta, aldi berean, arriskuaren iturri. Azken hori traumaren ondorioz sortutako atxikimendu estilo nahasia izaten da.

Zauri horiek helduaroan modu askotan ager daitezke: antsietatea, beldurra, dependentzia emozionala, isolamendua, autoestimu baxua, perfekzionismoa, kontrol beharra edo harreman gatazkatsuak. Batzuetan, horiek guztiak ez dira modu kontzientean hautematen, eta pertsona batek bere buruaz pentsa dezake “nik beti izan dut hau”, “halakoa naiz” eta halakoak. Baina, askotan, ez da “izateko” modua bakarrik, baizik eta historia baten ondorioz sortu ditugun mekanismoak dira gure “izateko” modua, eta, hori horrela, “izateko modu” disfuntzionalenak birbideratu egin daitezke terapiaren bitartez.

Terapia, sendatzeko prozesu

Garrantzitsua da azpimarratzea haurtzaroan izandako esperientzia mingarri horiek ez direla kondenak. Ez gaituzte definitzen, baina bai markatu. Terapian, zauri horiek izendatu eta ulertzeko aukera dago, eta horrek sendatze-prozesuari atea irekitzen dio. Askotan, lehen aldiz entzuna edo ulertua izatea izaten da lehendabiziko urratsa. Zauriak osatu egin daitezke. Emozioak hitzetan jartzea, iragana ulertzea eta heldutasunez arakatzea ez da prozesu erraza, baina bai askatzailea. Ez da gure errua haur izanik behar genuena ez jasotzea. Baina, helduaroan, badugu ardura geure buruari begiratzeko eta gure historiarekin modu osasuntsuagoan konektatzeko. Gure eguneroko jokabide eta emozio asko ez dira zorizkoak. Askotan, atzean haurtzaroan barneratutako zauriak daude. Eta zauri horiek ulertzeak ez du soilik iragana argitzen: etorkizunerako aukera berriak zabaltzen ditu.