Nola hezi baloreetan?

Zertan datza baloreetan hezitzeak? Eta nola gauzatu behar da? Baloreen heziketaz hitz egitean heziketa jardunean ari garenon kezka nagusiak galdera hauen bueltan pizten dira. Baita guraso askorenak ere. Baloreen heziketaren planteamenduekin bat egin arren, zein baloreetan hezi eta metodologiaren gaineko kezka eta beharrak behin eta berriz azaleratzen zaizkigu. Ondorengo lerrootan galdera hauei erantzuna emateak eskatzen duen hausnarketa pedagogiko eta metodologikoa egiten saiatuko gara; finean, baloreetan oinarritutako heziketaren metodologia baterantz hurbilduko gaituzten pistak marrazten hasteko. Hauxe gaurkorako gure helburu apal bezain potoloa.

Pedagogiaren ikuspegitik zer dira baloreak?

Pedagogiaren ikuspuntutik baloreak helburu eta jokatzeko irizpideekin estuki lotuta daude. Baloreak historian eta denboran zehar aldatuz joan dira. Aurreko batean egungo baloreen eredu menperatzaileaz galdetu genuen: Gaur egun zein balore dira nagusi gure artean?. Gaur egun neoliberalismoaren eraginez kapitalismoak balore asko globalizatzen dituelaesatea ulertzeko eta onartzeko moduko baieztapena da. Baina horren aurrean zer egin? Egoera onartu edo alternatibak bilatu? Ba al dugu alternatiba pedagogikorik?

Hezkuntza formalean baditugu zenbait eredu alternatibo; baina esperientziak erakusten digu praktika ez datorrela horiekin bat, eta eredu menperatzaile neoliberalak jarraitzen duela nagusi izaten. Bestalde, ezin aipatzeke utzi, hezkuntzaren eremu informalagoan garatzen diren hainbat eta hainbat mugimendu (ekologiaz, feminismoaz, internazionalismoaz lotutakoak…) zeintzuetan indarra hartzen duten baloreek eredu menperatzailearekiko alternatiba planteatu eta jorratzen duten. Baina nola proposatu baloreen metodologia eragingarria familian?

Zein baloreetan eta nola hezi?

Hasteko, zeintzuk dira gure haur eta gazteengan eta eurekin garatu nahi ditugun baloreak? Galdera honi erantzuna emateko garaian, gure begirada hiru eremu ezberdinetara bideratu beharko genuke.

Haurrak errespetuz jokatu behar duela esatearekin ez da hori lortzea bermatzen, bere inguruan errespetuz jokatzen duten pertsonak ikusi eta sentitu behar ditu haurrak. Baloreak ezin dira irakatsi. Elkarrekin ikasten dira: honatx, lotura eta eragina duten pertsonen eta harreman afektiboen garrantzia. Beste gako batzuen artean, zeregin honetan, komunikazio horizontala, adierazteko eta entzuteko jarrera giltzarri izango dira.

Esan dugu, balore batzuk nor bere buruaren jabe izateko xedez lantzen direla: autonomia eta ardura kasu.  Balore hauen gaineko lanketaz hastea proposatzen dizuet. Aurrerago, goian aipatzen diren beste baloreen lanketan (adb. elkartasuna, partehartzean) sakontzeko beta izango dugu. Gurasoentzako etxerako lan moduan, nire uste apalean, egokia izan daiteke behean planteatutako galderak aintzat hartuz zuen burutxoei eragiten hastea eta ikasitakoa praktikan jartzea. 

• Autonomia balore on bat dela konbentzituta al gaude? Bestela, ezingo dugu hau landu.

• Etxeko lanak autonomia garatzeko antolatzen al ditugu? Jarduerak guk antolatu eta une bakoitzean zer egin behar den eta zer ez guk esaten badugu, ez ditugu etxeko lanak autonomia garatzeko antolatzen. Haur edo gaztea autonomoa izango da bere lana antolatu eta erabakiak hartzeko aukera baldin badauka (adb. Bere gela nola eta zein maiztasunekin garbituko duen).
• Zein erantzukizun ditu gure alaba edo semeak? Ez ditugu haurrak erantzukizunean hezituko txikitatik euren konpromiso pertsonalen arabera funtzionatzeko aukera ematen ez badiegu. Arduratsua izaten erantzukizunak norberegan hartuz ikasten da: beste pertsona edo talde baten aurrean zerbaiten arduradun izan eta honi erantzuteko beharrean aurkitzen denean.

Amaitzeko eta orain arte esandakoak laburbildu asmoz, ahalegina hitz hutsetan gera ez dadin eman beharreko zenbait urrats:

• Hausnarketarako denbora hartu

• Baloreen garrantzian sinistu

• Baloreen gaineko erabaki kontzienteak hartu

• Baloreak gure eguneroko antolaketa eta funtzionamenduan txertatu

• Baloreekiko atxikimendua erakutsi

• Koherentziazko jokabidea izan: nahi, esan eta egiten dugunaren artean koherentzia izan

Argazkiaren iturria