Aitok eta zaintza kontzientea

Aita gehienok dugun erronkarik nagusienetakoa hurkoak zaintzen ikastea dela uste osoa dut. Ez dugu dema bakarra noski (hau pentsatu eta etxeko lanen banaketa desorekatua etortzen zait gogora, aurpegia pixka bat gorritzearekin batera), baina bai garrantzitsuenetakoa. Eta, azken urteotan honetan ere aurrera egin dugula ezin ukatuzkoa bada ere, oraindik nahikoa baztertuta dugula uste dut.

Gregoire Korganow argazkilariaren lana.

Behin baino gehiagotan aipatu dudanez, gizonezkook, gizarte honetan eta aspaldi luzean, hornitzaile eta babesle izateko hezi eta prestatu gaituzte. Badakigunez, lan banaketa sexistaren arabera, zaintza lan gehiena emakumezkoei egokitu zitzaien nonbait eta gizonezkooi hornikuntza eta babes lanak. Ez dakit zehazki noiz ezta zelan jaso zen, teoria askotxo dago honetaz azalpenak ematen saiatu direnak, eta sarritan kontrajarriak gainera. Zelan edo hala, beharbada, noizbait zentzuzkoa izan bide zen halako hornitu/zaindu lan-banaketa gure arbasoentzat, auskalo, edo agian ez zuten irtenbide hoberik aurkitu orduko euren erronkei aurre egiterakoan. Baina argi dago genitalen araberako lan-banaketa honek egun ez duela ez buru ez buztanik; areago, ez die ekartzen ezelako onurarik, ez emakumezkoei, ez gizonezkoei, ez haurrei, ez eta gizarteari oro har.

http://www.korganow.net/fr

Hornikuntza maila egokia beharrezkoa da, jakina. Jendeok, orokorrean, eta gure seme alabek ere noski, gutxieneko gai materialak behar ditugu bizimodu ona izateko: arropa egokia behar dugu, etxe egokia behar dugu, elikagai egokiak behar ditugu,… ezin uka. Baina, geure barne-barnean, badakigu soilik ondasun materialek ez dutela ekarriko geure haurren behar bezalako garapena, soilik oparotasun materialak ez diela ekarriko gizatasun egokia. Barru barruan, badakigu egun geure seme-alabek jagotze eskasia handiagoa nozitzen dutela ondasun materialik falta baino. Jakin badakigu geure umeentzat hobea dela gurasoongandik denbora, arreta garbia, hurbiltasuna, inplikazioa eurekiko, babesa, errespetua, oniritzia, maitasun adierazpenak, orientabideak, diziplina,… zaintza kontzientea, alegia, oporretan ez dakit nora joatea bainoago, ez dakit zelako etxe ponposoaren jabe izate bainoago, ez dakit zenbat jostailu edo bideojoko edukitzea bainoago, ez dakit zein eskolaz kanpoko kirol-jarduera esklusibo bainoago, unibertsitateko karrera, masterra eta hamaika ikastaro bainoago.

Nire ustez, hurkoak zaintzea baino eginkizun garrantzizkoagorik nekez izango dugu bizitzan, eta onura garbiak ekartzen dizkigu, gainera. Izan ere, jagotzeak, era kontzientean egiten badugu, bide ederra eskaintzen digu gizakioi geure bizitzak zipriztintzeko benetako hartu-eman sakonez, giza konexioaz eta loturaz, elkartasunaz, erantzukizunaz, enpatiaz, eskuzabaltasunaz,… maitasun garbiaz. Hain zuzen, helduok geure ohiko bizimoduetan izaten ditugun hutsunetako batzuk, gizatasunari bete-betean dagozkionak ere, asetzeko parada ematen digu gure hurkoak ondo jagotzeko erabaki irmoa hartzeak. Egun, heldu askok geure bizitzaren zentzuan zein den zalantza egiten dugularik, izaten dugun bizimodu materialista kontsumistak betetzen ez gaituela sentitzen dugularik, haurrak zaintzeko delibero kontzienteak “espiritualki”, geure sen gizatiarrarekin, gure izaera humanoarekin bat egiteko bidea ematen digu; baita ere umeekiko maitasun-harreman sakona izateko, umeen osotasunaz, garbitasunaz, argitasunaz, gardentasunaz, bizipozaz, kemenaz, handinahiaz, gozotasunaz… zipriztintzeko. Alegia, gurasoaren bizitza hobetu egiten du jagokuntzak, aberastu egiten du, alaitu egiten du, osoago bilakatzen gaitu. Gizaki hobeak egiten gaitu, finean.

Gainera, era kontzientean zaindua den umeak bizimodu hobea izango du segurki, orekatuago hazi eta bizitzeko aukera gehiago izango ditu. Segurtasun handia izango du bai bere buruaz, bai munduan duen lekuaz, eta segurtasun honek lagundu egingo dio bere garapenean. Autonomia, lehen, eta independentzia, gero, eskuragarria izango du. Harreman onak, osoak, sanoak egiteko baliabide handiak izango ditu. Laburki, ondo zaindua den umeak autoestimu aski izango du eta honek erraztuko dio osasuntsu bizitzea, hala emozionalki nola fisikoki ere.

Nahiz haurrei nahiz helduei zainketak ekartzen dizkigun onurak kontuan izanik, garbi dirudi jagotze lanak hobari handiak ekartzen dizkiola gizarte osoari. Izan ere, jendartearen gizatasun maila emendatzen laguntzen du zainketa kontzienteak norbanakooi, haurra izan ala heldu izan, gizatiarrago izaten laguntzen digun heinean. Areago, jagotzea oinarritzen den giza balioak(elkartasuna, maitasuna, elkarrekiko axola, taldekoitasuna, lagunkoitasuna,…) buru egiten dio bete-betean oraingo gizarte eredu insolidario, norberekoi, inmediatista, axolagabe eta indibidualistari, eta jendarte gizakoiago baterako oinarriak sendotzen ditu. Aspektu hau, beharbada norbaitentzat pitokeria izan daitekeena, berebiziko garrantzitsutzat jotzen dut giza talde guztientzat oro har, are gehiago, geure bezalako gizarte batentzat, non deshumanizazioa maila kezkagarria den arlo askotan eta denon kalterako.

Beste alde batetik, jagotze-lanak errentagarritasun ekonomiko handia du jendartearentzat, nolabait osasun integralaren arloko prebentzioari laguntzen baitio. Alegia, jakina da hutsune edo eskasia afektiboek eragin kaltegarria izaten dutela osasun emozional nahiz fisikoan. Esaterako, Boris Cyrulnik neurologo frantsesak ondotxo dioenez, afektibitate eskasia da gizakion arazo funtzional ugariren iturburu nagusia. Hots, geroan gizarteak baliabide anitz gastatuz -beste arlo batzuetan inbertitu litzakeenak- konpondu beharko dituen problema asko egoera emozional orekatuaz ekidin edo/eta arindu litezke zainketa kontziente eta egokia posiblea balitz.

Zeharo ulergaitza egiten zait geure jendarte antolakuntzak zainketa-lanak laguntzea ez, baizik-eta oztopatu ere egitea. Zelan liteke?

Patriarkatuarekin zer ikusi handia du. Patriarkatuaren balore misoginoak nagusitzearen ondorioz emakumezkoei esleituriko jarduerak, rolak, ezaugarriak eta abarrekoak sozialki gutxietsi zirenez, zaintza-lana bera ere gutxietsi dugu gure jendartean. Eta horretantxe dirau egun ere. Jendarteak ez du jagokuntza balioesten, ez du prestigiatzen, ez du ordaintzen, ez du lantzat hartzen! eta soldatapeko langintza bihurtzen den kasuetan ere ordainsari txiki eta kategoria eskasekotzat hartu ohi dugu. Alderantziz, hornikuntza eta produktibitateari loturiko jarduerak sona handiagoa izaten dute gizartean eta hobeto ordainduak izaten dira.

Eta gu aiton kasuan, zer? Zaintzeari bere onena eskaintzen dion aitarentzat, gurasoarentzat finean, ere aitatasunari zinez lotu nahi dugun gizonok geure seme-alabak zaindu nahi ditugu; haiekin jolastu eta gozatu nahi dugu; haiekin denbora eman; euren nahigabe- eta poz-aldietan ondo-ondoan egon eta apoioa, maitasuna, eman;… Ziur nago aita guztiok, geure onean, honelakoxea gura dugula indar guztiaz. Hala eta guztiz ere, egia ere bada, zailtasunak izaten ditugula gizonok, orokorrean, maite ditugun horiek zaintzeko. Nire inguruko aita askorengan, eta neuregan ere egunero egunero, susmatzen dut gaitza egiten zaigula geure arreta zaintze une horretan eustea eta desbideratzen ez uztea: “asperra”, egoneza, “oraintxe bertan egin beharreko batez” gogoratzea une horretan edo “lanpetuegi” egotea,… aitzakia ugari etortzen zaizkigu burura, “egia biribilez” ondo mozorroturik. Beste batzuek eutsi egiten diote eta irmo eutsi ere, arreta desbideratze horiei muzin egin barik, baina gozatu ezinean, beharrean, egin behar delako, sakrifizioan.

Bai, gizonok, oro har, zailtasunak ditugu zaintzeko. Egia da, eta ez dugu zertan ezkutatu. Ez da lotsagarria, ez da akatsa eta ez da gure errua. Gizonoi zail egiten zaigu zaintzea; alde batetik, entrenatuta ez gaudelako, alegia, beste zerbaitetan -hornitzen- ibili ohi garelako bete-betean (eta, gainera, guztiz sinetsita gaude gehienok horixe izan behar dela geure jarduera nagusia), eta; bestetik, eta oso garrantzitsua, geure gizarteratzean, izan dugun heziera matxistak zaintzearen aurkako mezuak etengabe bidali dizkigulako: aurrekoan azaldu nuenez, gizonok ez dugula balio jagotzeko, ez behintzat emakumezkoek beste; eta zaintza emakumezkoentzako (alegia, “subordinatuentzako”, “azpi-gizakientzako”) jarduna dela, gizonezko batentzako lotsagarria eta bere ospea galtzeko bidea ere, azken batean, oraindik nagusi den -eta gizon gehienok barnean erroturik daramagun- gizontasun matxistaren aurkakoa. Aldez edo moldez, gizon gehienok irentsi ditugu halako mezuak, zaintzaren ospegabetzea eta gutxiestea, bizitzaren zatirik handienean eta ahalegin beharko dugu gure burutik -eta praxitik- garbitzen.

Horixe da geure ardura eta eginkizuna: ikasitako desikasten saiatzea norbere indar guztiaz, erruduntasunik gabe; eta zentzuzko gauzak ikasten, noski.

Jagotze kontzienteari lotzea zailtzen digun faktoreetako bat gizonezkoon “zikiratze” emozionala dugu eta, honen barnean, isolamendua. Gizonezkook txikitatik urrundu gaituzte emozioen mundutik eta “ez sentitzera” (edo sentituko ez bagenu jokatzera) bultzatu gaituzte irakaspenen bitartez, eraso zuzenen edo/eta mehatxuen bitartez, umiliazioen bitartez, gaitzespenen bitartez,… tratu txarren bitartez, finean. Honen ondorioz, gizonezko gehienoi gaitza egiten zaigu emozioekin, sentimenduekin, zer ikusia duten arloetan ibiltzea. Eta zainketa kontzienteak zerekin du zer lotura handiagorik emozioekin baino? Hortaz, jagotzeak ataka larrian jartzen gaitu, menperatzen ez dugun, deseroso egoten garen eta, areago, beldurtzen gaituen arloan.

Hortaz, alfabetizatze emozionala funtsezkoa da zainketa kontzientea aritu nahi dugunontzat.

Amaitzeko, baliteke aurrekoa irakurrita gero norbaitek pentsatzea kontakizun idealista egin dudala zainketari buruz, eta hala izan liteke, nonbait. Garbi dut, ordea, jagotzea ez dela aldaparik gabeko jarduera, eta latza ere bada hainbatetan. Latza eta nekeza, estresantea, zapuzgarria, tristagarria, sumingarria, etsigarria… izan daiteke. Ez, sarritan ez da gozamen huts. Baina baliabide nahikoa eskuratuz gero zailtasunok gainditzeko bideak aurki ditzakegu gurasook. Hurrengo batean arituko gara honetaz.

Bitartean, besarkada handia eta eutsi goiari!

Greogorire Korganowen argazkiak ikusteko.