Kalexka elkarteko hezitzailea da Mikel Zurutuza. Berdinen arteko harremanak lantzeko tailer berezia egin berri dute lehenengo aldiz 10-11 urte bitarteko neska-mutikoekin. 

Berdinen arteko harremanetan dauden botere harremanak landu dituzue, ezta?Bai. Hor sartzen dira genero rolak baina baita ere talde batean egon daitezkeen botere harremanak. Errespetuan oinarritu behar dira gure arteko harremanak eta garrantzitsua da gatazkak saihesten jakitea eta ematen badira irtenbide egokiak aurkitzen jakitea. Garrantzitsuak da iritzia emateko gaitasuna izatea, eta hori inor mindu edo iraindu gabe. 

Umeen artean ere ematen dira botere harremanak?
Botere harremanak leku guztietan daude. Edozein kuadrilla tartez batez aztertzen baduzu segituan ikusiko duzu nor den liderra, zeinek egiten dituen proposamenak, nortzuk jarraitzen dituzten berehala proposamen horiek… Batzuk iritzia ematen dute eta horiek dira botere harreman handia dutenak. Beste batzuk, aldiz, jarraitzaileak dira. Egin ditugun saioen helburua izan da denon arteko botere harremanak berdinak izatea. Landu ditugu gatazka egoerei aurre egiteko estrategiak: nork bere iritzia eman eta gatazka egoera horietatik irtetzen jakiteko tresnak landu ditugu.

Botere harreman horiek berezkoak dira edo ikasitakoak?
Denetik egongo da, baina nire ustez egiten dugun guztia ikasitakoa da. Umeek eta nerabeek imitazioz ikasten dute. Helduok ditugun jarrerak eta jokabideak hasieran imitatu egiten dituzte eta gero bere egiten dituzte. Bakoitzak bere izaeraren araberako kutsua emango dio, baina normalean botere harremanak ikasi egiten dira. Non? Etxean, eskolan, lanean, kalean… Denean ikusten eta ikasten ditugu. Gure helburua da botere harreman horiek ulertzea eta gaitasuna edukitzea horietatik ateratzeko.

Zelako dinamiken bidez landu daiteke hori?
Fikziozko egoerak aztertu ditugu eta errealak ere bai. Bideoetan oinarritzen gara batzuetan eta rol playing antzerkietan beste batzuetan… Esaterako, gatazka egoera bat proposatzen zaie neska-mutikoei, eta azaltzen zaie zein harreman mota dauden talde horretako bi, hiru eta lau pertsonen artean. Ariketa da gaztaka horri konponbide bat topatzea denon artean.  

Gazte batzuk erasotzailearen paperan jarri ditugu, beste batzuk erasotuaren paperean eta beste batzuk inguruko taldearen paperean. Askotariko irtenbideak aurkitu dituzte. Batzuk betikoak: zerbait eman beste zerbaiten truke baina horrek azkenean beste gatazka bat sortzen du irtenbidea ezin daitekeelako izan bat zapaltzea bestea gainetik gelditzeko. Botere harremanak, azkenean, berdindu egin behar dira.

Jolasaren bitartez ikasten dute neska-mutikoek?
Oso baliagarria da. Konturatzen bazara nola jolasten duten eta nola jokatzen duten jolasean daudela asko aurrera daiteke; izan ere, orduan erakusten dute gehienbat izaera. Hor ez dute antzezten. Betiko eta benetako jarrerak erakusten dituzte.

Bullying kasuei aurre egiteko estrategiak landu dituzue orduan?
Puri purian dago bullying hitza, baina guri ez zaigu asko gustatzen. Eskoletan eta kalean askotariko kasuak agertzen dira baina bullying-a hor egon da beti. Azkenean, bullying-a elkarren arteko gatazka da: gaizki eraman dena eta taldeak zein parte-hartzaileek kudeatzen jakin ez dutena. Bullying egoera bat imajinatzen dugunean normalean irudikatzen ditugu pertsona edo talde bat eta beste pertsona konkretu baten aurka egiten. Baina hor hiru eragile daude: erasotzailea, erasotua eta taldea. Hiru horiek duten jokabideak aldatu egingo du bullying egoera, txarrerako zein onerako. Lortu behar dugu gazteek estrategiak edo teknikak edukitzea gatazka egoera horietatik irteteko.

Gatazkak beti sortzen dira. Begi egongo da baten bat arauak jartzen dituena eta besteek erabaki beharko dute arau horiek beteko dituzten edo ez. Garrantzitsua da une horretan gaitasuna edukitzea iritzia emateko (zergatik bai, zergatik ez) eta inoren gainetik jarri gabe edo inor iraundu/mindu gabe.  

10 eta 11 urte bitarteko neska-mutikoekin landu duzue gaia. Adin egokia da?
Horrela egokitu da eta hasieran, egia esan, ez genuen pentsatzen adin egokiena zenik. Oso gazteak ikusten genituen gaia lantzeko. Baina egia esan adin bat da zeinetan oso azkar harrapatu ditzakezu, eta gainera erraztasun handiarekin hitz egiten dute.  Adinean aurrera eginda hobeto dakigu zer dagoen ondo eta zer dagoen gaizki, eta ez dugu argitasun berdinarekin azaltzen.

Adibidez, naturaltasun handiz azaldu dizkigute gertatu zaizkien egoera errealak. Kontatu dute elkar joka edo elkar iraintzen ibili diren garaiak, norbait baztertu dutenean… Ume guztien artean gertatzen diren gauzak dira, eta oso naturalki kontatu dituzte orduan oso erraza izan da gaiean sartu, eta egoera kokatzea eta aztertzea konponbide bat bilatzeko. 

Azkenean sare sozialekin gertatzen den gauza berdina da. Askotan whatsapp edo mugikor bidez animatzen gara pertsona batzuei esatera aurpegira esango ez genizkien gauzak. Gatazkaren unean berotu egiten zara eta botatzen hasten zara. Eta esaten duzu edozer gauza. Baina hausnartzen duzunean pertsona horri benetan gauza horiek guztiak esan nahi zenizkion edo ez hasten zara pentsatzen zer dagoen ondo eta zer gaizki.

Gatazkak saihestea, askotan, ezinezkoa da. Garrantzitsua dena da gertatzen direnean zer egin jakitea.

Eta nola lantzen dira gauza horiek etxean?
Gu umeekin egon gara, baina hau komunitate osoaren lana da. Helduok ere errespetuz tratatu behar ditugu gure ingurukoak, izan umeak edo bikotekidea, senitartekoak, bizilagunak… Eta etxean, batez ere, kontuz ibili behar dugu. Konturatu behar gara haurrek ez dutela bakarrik guk irakatsi nahi dieguna ikasten. Gatazka bat egon da parkean eta konpondu dugu: barkamena eskatu diote elkarri. Baina gero etxera goaz eta afaritan gurasoak hasten gara beste umearen amari, amonari edo izenari buruz auskalo zer esaten. Hori ere ikasi egiten dute. Gehiago erakusten ari gara une horretan parkean gatazka konpondu dugunean baino. Helduok kontu handia eduki behar dugu gure jokabideekin. Egiten dugunarekin eta esaten dugunarekin.