Irene Santamariak, Bergarako Jardun elkarearen “kataia” egitasmoan egin zuen hausnarketa dakargu gaurkoan guraso.eusera. Ana Moñuxek egin zion galderaren erantzuna dugu.

 

Irakasle, ama eta haur eta guraso asanbladako kide izanik, zuk zer iritzi duzu Irene? Zerk eragiten du haurrek egunerokotasunean hizkuntza joera bat edo beste izatea?

Irene Santamaria

 

 

Zein hizkuntzatan hitz egiten dugu familian? Zein hizkuntzatan jolasten dugu? Eta haserretu? Euskaraz amesten al dugu (lotan zein esna)? Gure gozamenak zein kolore linguistiko du? Gure haurren hizkuntza joerari buruz ari garenean galdera guzti hauek, eta beste hainbat, datozkit burura. Halere, zerk eragiten duen edo ez esaten hasi aurretik, haurren adinaren garrantzia aipatu nahiko nuke. 0-6 adin tarteko haurren ama naizen aldetik, garai honetan (eta zertxobait aurrerago arte, esango nuke), zuk aipatu duzun bezala, Ana, emozioen pisu eskerga nabarmendu nahiko nuke, harreman edo lotura emozionalek gidatzen baitute, gehienbat, haurren bizitza. Lotura emozional sendoena familia gunekoekin (guraso zein anai-arrebekin) dutela esango nuke, eta hauek izango dira, ezinbestean, haurraren hizkuntza joeran eragin handiena izango dutenak. Honez gain, lagun, ikastetxeko testuinguru eta aisialdiak ere badute zeresanik, noski, gozamenak eta hizkuntzak bikote garrantzitsua eratzen dutela uste baitut. Baina azpimarratu nahiko nuke, nire ustez, haurra eta eragilearen arteko lotura emozionala ahultzen doan heinean, azken honek haurren hizkuntza joeran duen eraginak ere norabide bera hartzen duela. Josep María Artigalek dioen bezala, “hizkuntza ikaskuntza prozesua denbora-espazioan oinarritzen da”, hau da, garrantzia handia du nork esaten duen, non eta noiz. Ez da berdina ama lotarakoan edota bizilagun bat atarian entzutea, alegia. Hortxe lotura afektiboaren garrantzia.

Adinak aurrera egiten duen heinean, eragileen balantza mugitzen hasten dela esango nuke, eta, aisialdiak, lagunek, internetek, telebistak eta guztiok dakizkigun zerrenda luze horretako elementuak garrantzia eta zeresan handia hartzen hasten dira. Gurasoon erronka zaildu egiten da orduan. 10-12 urteko ikasleen irakaslea naiz (ama bezala ez dut oraindik hau esperimentatu), etxeko hizkuntza nagusitzat gaztelera dutenena edo ez, eta adin hauetan, gazte hauen hizkuntza joera beste eratako aldaketa ebolutiboen zurrunbilo berean aurkitzen dela esatera ausartuko nintzateke, baita euskararekiko jarrera ere. Honen aurrean, beharrezkotzat jotzen dut euskara eskolako derrigortasun eta betebeharretatik haratago indartzea, aisialdi eta gozamenean, hain zuzen ere. Nire esperientziaren arabera, adin hauetan gozamena (aisialdia, lagunak, hobby-ak, etab.) zein hizkuntzatan jaso, hizkuntza huraxe gailenduko da haur-gazte hauen etxetik kanpoko egoeretan.

Honen arira, gure errealitate linguistikoa anitza bezain zaila denez, ia familia bezain beste hizkuntza joera edota errealitate ditugula esan genezake, baina kontua zera da, nola lortu haur edo gazteek, duten etxeko hizkuntza dutela, euskara maitatzea? Euskararekin eta euskal munduarekin lotura afektibo egonkor bat sortzea? Hemen ere, gizarte erronka baten aurrean gaude, baina ausartuko nintzateke, berriz ere, aisialdi, gozamen, sorkuntza munduari aipamen berezi bat egitera. Derrigortasunetik urrunduz eta gozamena piztuz, alegia.

Bergarako Kartzela Zaharreko Haur eta Guraso Asanbladan familiok arteaz, sorkuntzaz zein ikuskizunez euskaraz gozatzeko aukera izaten dugu sarritan. Parte hartzera zein ikusle izatera animatzen zaituztet, ea euskal mundu artistikoak euskararekiko maitasuna sendotzen digun. Eta, gaiak honela eskaturik, sorkuntzarekin harreman zuzena duen bergarar bati luzatu nahi nioke hurrengo galdera, Ana Abajori. Ana, irakasle izateaz gain Arte Ederretako graduduna da eta artea du hizkuntzatzat. Egia al da, Ana, arteak, sormenak, sorkuntzak euskararekiko maitasuna indar dezakeela? Eragiten du sormenak, beraz, hizkuntza joeran.