Zer da irensketa atipikoa?

Zer da irensketa atipikoa, (erderaz deglución atípica bezala ezagutzen dena)? Nola jakin gure haurrak irensketa atipikoa duen? Nork diagnostikatzen du? Norengana jo behar dugu?…

ZER DA IRENSKETA ATIPIKOA?

Irensketa atipikoa, irensterakoan, mihiaren jarrera, mugimendu eta erabilera desegokiari deitzen zaio. Haur hauek murtxikatzen amaitzen dutenean, irentsi baino lehen,  mihia hortzen tartean edota hortzen atzealdean kokatzen dute, eta beraien kontra presioa egiten dute hauek bultzatuz.

Haurren irensteko era bi edo hiru urterarte aldatzen doa espontaneoki. Txikitan, haurtxoek xurgatze-irenste erreflexua izaten dute jaiotzetik, amaren edoskitzera egokitu eta hala, elikatu ahal izateko; baina handitzen doazen heinean, eta mota guztietako elikagaiak murtxikatzen eta irensten moldatzen doazen heinean, erreflexu hori alde batera gelditzen da. Garapen prozesu horretan, irensketa atipikoa, mihiak kokapen egokia hartu beharrean, mihia aurreratuta mantentzean datza; hau dela eta, haur txikiek lau urte bete eta gero irensteko dituzten ezaugarriak aldatu beharrean, mantendu egiten dira. Ondorioz, hozkada desegokia eratu daiteke, letra batzuren ahoskera kaltetu, sudurreko arnasketa indartu ordez ahoko arnasketa indartu, arazo estetikoak sorrarazi…

Irensketa normalaren faseak honako hauek dira:

Esan beharrekoa da, irensketa atipiko bat detektatu ahal izateko, beharrezkoa izaten dela, irensketa normalaren faseak ezagutzea.

Lau fasetan bana ditzakegu:

1.- Prestaketa fasea (fase preparatoria) Janaria ahoan sartu eta bertan murtxikatu eta listuarekin nahasten dugun hasierako fasea da. Sortzen den nahasketari janari boloa deitzen zaio, eta bertan prestatzen da, gero irentsi ahal izateko. Honako hau, fase boluntarioa da.

2.- Ahoko fasea (fase oral) Mihiak, janari boloa ahoan dugunean, eztarrirantz bidaltzeko egiten duen lanari deitzen zaio; ondoren, irentsia izateko. Fase boluntarioa hau ere.

3.- Faringeko fasea (fase faringea) Honako hau nahigabeko ekintza da eta irensteko erreflexuaren bitartez egiten dugu. Janari boloak faringetik esofagora egiten duen bidea da. Arnasketa bidea, erreflexu ekintzaren bitartez itxi eta babesten dira, janaria kontrako-eztarrira joan ez dadin.

4.- Esofagoko fasea (fase esofágica) Janari boloak esofagotik urdailera egiten duen bidea, nahigabekoa hau ere.

IRENSKETA ATIPIKOAREN EZAUGARRIAK:

Pertsona batek irensketa atipikoa duen ala ez, identifikatu ahal izateko, hona hemen zenbait ezaugarri.

• Mihia hortzen tartean kokatzea: Haurrak mihia hortzen tartean kokatzen du edota hortzen kontra indarra egiten du janaria murtxikatzen duen bitartean. Orokorrean, haurrari, murtxikatzen ari den bitartean, mihia ikusten zaio etengabe. Mihiaren erabilera desegoki honek hozkada irekia sor diezaioke.
• Ezpainetan indarra egitea: Murtxikatzen ari den bitartean, ezpainetako muskuluek gehiegizko indarra egitean datza. Batzuetan murtxikatzen duen bitartean, mihiak aurrerantz joateko joera duenez, ezpainek harresi lana egin behar dute, janaria ahotik eror ez dadin.
• Janariak ahotik ihes egitea: Mihiak aurrerantz joateko joera duenez, eta hozkadak sortutako ahoaren forma irekiarengatik, batzuetan, ezpainek ezin dute harresi lan hori egin eta janaria ahotik eror daiteke.
• Masaileko muskulaturaren indar falta (masetero izeneko muskuluarena, batez ere): Aho fasean bakarrik nabari daiteke, eta barailako muskuluen indar faltan datza; mihia ez delako aho sabaian behar bezala kokatzen, aho behealdean baizik.
• Kokotsaren kontrakzioa: Irensketa atipikoaren eta arnasketa desegokiaren ondorioz, haur batzuek goiko ezpaina motza izaten dute, eta aurretik komentatu dugun bezala, ezpainen indar hori lortzeko eta janariak ahotik alde egin ez dezan, beheko ezpainak egin behar du lan guztia eta kokotsean kontrakzioa egiten da. Normalean oso ikus erraza da, kokotsean ximurrak azaltzen baitira.
• Lepoaren mugimendua irensteko momentuan: Irensketa atipikoa dela eta, haur askok ez dute ongi lortzen janari-bolo homogeneo hori; beraz, irenstea asko kostatzen zaie, janariak zati handiak dituelako edota listuarekin ongi nahastu gabe geratu delako, beraz lepoarekin laguntza mugimendu bat egiten dute irensterako orduan.
• Irensteko orduan zaratak egitea: Haurrak janari boloa irensteko orduan indar handia egin behar du eta haizea ere irensten duenez, zarata ateratzen dute.
• Irensten amaitu ondoren, ahoan janari hondarrak geratzea: Janari boloa ez denez ongi egin, janari hondarrak geratzen dira ahoan sakabanatuta.

Laburbilduz, irensketa atipikoa haur askok izaten dute. Baita pertsona nagusi askok ere, txikitan mihiaren kokapena zuzendua izan ez delako. Detekzio hau, normalean, dentistak, logopedak eta baita, zergatik ez, gurasoek ere egin dezakete.

Batez ere, mihiaren kokapen desegokiagatik gertatzen denez, oso garrantzitsua da txikitatik arnasa sudurretik hartzen ikastea, ahoa itxita izatea eta mihia aho sabaian ongi kokatzea, goiko hortzen atzetik inongo indar eta esfortzu berezirik gabe.

Hala ere, irensketa atipikoa duten haurrei ortodontzia jartzen zaie hozkada zuzentzeko. Baina mihiaren kokapen zuzentzen ez bada, gerora ere, mihiak berriz eralda dezake aho forma eta hozkada.

Beraz, oso garrantzitsua da ortodontziarekin batera, edota detektatu bezain pronto, mihiaren kokapenaren eta indarraren entrenamendua lantzea; logopedaren laguntzarekin eta dentistaren gainbegiratzearekin.