ADIMEN EMOZIONALAREN HEZKUNTZA

Koldo Gilsanz 2011

Denbora asko eman dugu gure seme-alaben inteligentzia kitzikatu nahian, azkarragoak izan zitezen. Orain badakigu, hori garrantzitsua bada ere, ez duela arrakasta edo bizitzarekiko asebetetzea ziurtatzen. Aldiz, haien adimen emozionala garatzen laguntzen badiegu bizitzaren erronkei erantzuteko prestatuago egongo dira, horrek zoriontasunerako bidean jarriko dituelarik.

Mundu Gerran adimenaren neurketak asko egin zuen aurrera soldaduak aukeratu eta sailkatzeko zuen erabileragatik. Orduan pentsatzen zen adimen bakarra eta orokorra genuela, eta gainera hau jaiotzetikoa zela, hots, ezin zela garatu. Ondoren egindako ikerketek tesi horiek baliogabetu dituzte: argi utzi dute adimen ezberdinak ditugula (matematikoa, linguistikoa, musikala, mugimenduzkoa ala kinestesikoa…), posible dela baterako besteetarako baino dohain handiagoak izatea, baina landuz gero, guztiak garatu daitezkeela.

Adimen horietariko bat emozionala da, eta adituek diote bizitzan dugun arrakastaren %80a honi dagokiola. Horren garrantzitsua denez, goazen lehenbizi argitzera zertaz ari garen adimen emozionalaz hitz egiten dugunean, ondoren bere garapenerako kontutan hartu ditzakegun aholku batzuk zehazteko.

Zer da emozio bat?

Emozio bat barne zein kanpo estimulu bati erantzunez aktibatzen den eta ekintzara bideratzen gaituen barne egoera subjektiboa da. Estimulua kanpokoa (adibidez jende aurrean bizi izandako egoera lotsagarria) ala barnekoa izan daiteke (egoera hori orain gogoratzea); garun emozionalak berdin erreakzionatzen du eta dagokion bizipenaren prozesu fisiologikoa martxan jartzen du.

Emozioak egarria ala pixagurea bezalako prozesu fisiologikoak dira. Izan ere, ziklo sinple bati jarraitzen diote. Lehenbizi sentsazio bat antzematen dut, adibidez, mingaina lehor samar. Orduan konturatzen naiz egarri naizela. Badakidanez zer gertatzen zaidan, berorri erantzuteko modua bilatzen dut, eta, kasu honetan, altxatzeko eta ura hartzeko energia biltzen dut. Hurrengo urratsa ekintza burutzea da, eta horren ostean berriz ere lasai geldituko naiz, beste sentsazioetara irekia.

Emozioen kasua oso antzekoa da. Emozio hitza latinetik dator (e-movere) eta mugimendurantz esan nahi du, ekintzara bideratzen gaituztelako. Baina damua, maitasuna, gorrotoa edo bestelako sentimenduak identifikatu eta erantzuna ematea ez da hain erraza. Harremanen munduan aldagaiak ugariak dira eta nire aldez aurretiko esperientziak eta ikasitakoak, hots, adimen emozionalak, pisu handia izango du.

Zer da adimen emozionala?

Golemanek bere errekopilazio liburutan bildu dituen ikerketa ezberdinek adimen emozionala bost gaitasunek osatzen dutela diote. Esan dezakegu emozionalki adimentsua den pertsonak badakiela bere emozioak eta gertu dituen pertsonenak identifikatzen, badakiela bere emozioak modu eta toki ziurrean adierazten eta ezagutzen duela emozioen kanalizaziorako dauden bide ezberdinetatik zeinek balio dion berari. Era berean badaki bestearen bizipenarekin enpatizatzen, gatazkari lasaitasunez heltzeko abilezia du eta zailtasunen aurrean bere burua motibatzeko eta ez etsitzeko gai da. Laburki esanda, badaki testuingurua kontutan hartuta bere emozioaren ziklo fisiologikoa osatzen.

Horretara iristeko bizitza osoa daukagu. Adimen guztiak beti garatu daitezke pixka bat gehiago. Baina badago hainbat ideia gure seme-alaben hezkuntzan, haien adimen emozionala garatzen laguntzeko. Gaurkoan lehenengoari helduko diogu:

Izena duenak izana du.

Haurrek haien barneko munduaren kudeaketa egin ahal izateko izenak behar dituzte. Pozik datozenean eskolako kontuak kontatzen esan ahal diegu: “Ikusten dut oso pozik zaudela” edo antzeko zerbait, eta horrela barneko prosezuetaz ohartzen hasten dira.

Beraien bizipenak, adibidez bi urte inguruko kasketak, oso esperientzia intentsuak dira. Haiek ez dakite zer den hori, ezta zenbat iraungo duen ere. Gugandik entzun behar dute bizitzen ari duten horrek izena baduela, hau da, haserre daudela, arrazoia ulertzen dugula (ala ez) eta pasako zaiela. Normaltasunez heldu ahal diegu emozio gogaikarri horiei. Are gehiago, komenigarria da heltzea. Emozioen ezaugarrietako bat iragankorrak direla da. Uzten baditugu sentitzen, pasatu egiten dira. Aldiz, ukatzen baditugu, sufrimendu luzeagoa eragingo digute.

Baina prozesu horrek aurrera egin dezala uzteak min handia ematen digu gurasoei. Oso mingarria da seme bat baztertu egin dutelako negarrez datorkigunean. Eta orduan, bere mina (eta batez ere gurea) arindu nahian, bere esperientzia gutxiagotu egiten dugu (“ez da horrenbesterako, maitia”) edo beste zerbaitekin entretenitu egiten dugu (“begira ze panpina ekarri dudan!”). Gure borondate onenarekin egiten dugu, baina esperientziatik ikasteko aukera ukatzen ari diogu.

Irtenbide azkarra bilatu beharrean, berarekin gaudenean lasai, entzuten diogunean, bere bizipenei garrantzia ematen diegunean, askotan, beraiek topatzen dute egoeratik irteteko modua. Ordea, saiatzen garenean bere egoera hobetzeko aholkuak ematen, prozesua blokeatu egiten dugu. Saiatzen gara edan dezan, oraindik egarri den edo ez jakin gabe.

Minarekin denbora batean egotea bizitzan ikasi beharreko gaia da, eta guraso batekin ikastea esperientzia polita eta positiboa da. Horrelakoetan izena jarri ahal diogu berak bizitzen duenari eta aldi berean galdera irekiekin bizitakoa kontatu dezala erraztu. Hurrengo artikuluan ikusiko dugun bezala, emozioak testuinguru ziur batean adieraztea kanalizaziorako modu eraginkorrenetarikoa da.

Honengatik guztiarengatik proposatzen dut emozioak positibo eta negatiboetan ez sailkatzea (atsegina eta desatsegina hobeto). Gure gizartean nahiko joera dago gogaikarria dena ukatu eta existituko ez balitz bezala jokatzeko. Baina horrek hankamotz uzten gaitu. Euria ari duen egunetan ez banaiz etxetik ateratzen ez dut ikasiko zoru bustiarekin ibiltzen, eta gainera, udaberriko eguzkia gutxiago baloratuko dut.