Adimen gaitasun handiko haurrak mailaz aurreratzearen abantailak

Gaur egungo gure hezkuntza sistema adinean oinarrituta dago, nahiz eta denok dakigun adin bereko haurren hezkuntza beharrak oso ezberdinak izan daitezkeela. Sistema erdi-mailako balizko ikasleari eta maila horretara heltzen kostatzen zaienei bideratuta dago eta beharra dagoenean maila bat errepikatzea normaltasunez ikusten da.Maila bat aurreratzea aldiz, errezeloz begiratu ohi da, oraindik ere, beldur asko baitago gaiaren inguruan: ea haurra nagusiagoen artean sozialki ongi moldatuko den; ea emozionalki ongi erantzungo duen; ea akademikoki emaitza onak lortuko dituen; ea ingurukoek zer pentsatuko duten,…

1989an, Columbiako Unibertsitateko irakasle James H. Borland-ek honela zioen:

“Azelerazioa hezkuntza munduan den fenomenorik bitxienetarikoa da. Ez dut beste gairik ezagutzen, ikerketek argitu dutenaren eta profesional gehienek uste dutenaren artean hain alde handia dagoenik. Azelerazioari buruzko ikerketak hain dira positiboak eta azelerazio egoki baten onurak hain nabariak, zaila dela ikusten hezitzaile bat horren aurka nola egon daitekeen”.

Argi izan behar dugu, Javier Tourón maisuak hainbeste aldiz azpimarratu duen eran, azelerazioak ez duela ikaslea azkarrago aurrera egitera bultzatzea esan nahi, baizik eta bere erritmoan aurrera egin dezan, balazta sakatzeari uztea. Izan ere, azelerazioa, funtsean, hezkuntza sistema ikaslearen behar berezietara egokitzeko bide bat da, batez ere ikaslearen ikasteko abiadurara; bai ikasleari dagokion adina baino lehen ikasketak egiten utziz, edo, baita, normala baino erritmo azkarrago batean aurrera egitea ahalbidetuz. Horretarako, hainbat modu ezberdin dago, gure artean ezagunenak, eskolan adina baino lehenago hastea, ikasturte bat “salto egitea”, ikasgaika azeleratzea eta curriculuma trinkotzea direlarik.

Ikastetxeentzat errazenak ikaslea eskolan adina baino lehenago hastea eta ikasturte bat “salto egitea” dira, ez baitute kostu eta lan berezirik suposatzen, baina neurriok hartzeko orduan izugarrizko konfiantza-falta sumatzen da bai profesionalen eta baita gurasoen artean ere. Ondorioz, askotan, pausu hori eman ordez, “badaezpada ezer ez egitea” erabakitzen da. Konturatu behar gara, ordea, badaezpada ezer ez egite horrekin, zerbait egiten gabiltzala, hau da, haurra lehen zegoen egoera berean uzten. Onuragarria izango al da hori?
Sarritan entzun dugu, adimen gaitasun handiko haurrengatik, lasai egoteko; argia bada, aurrera egingo duela.

Baina, demagun, gure semea edo alaba futbolean oso ona dela eta asko gustatzen zaiola. Ez al genioke futbolean aurrera egiten lagunduko? Goiko mailetan futbolean dabiltzan horiek, inolako laguntzarik gabe, beraiek bakarrik helduko al ziren heldu diren mailara?

Kirolaren kasuan argi ikusten dugu laguntza behar-beharrezko dela ahalmena errendimendu bihurtzeko. Badakigu, gainera, lantzen ez den talentua desagertuz joaten dela. Bada, gauza bera gertatzen da ikasketei dagokienean ere. Ikasle bat bere hezkuntza beharrak lantzeko eta garatzeko giroan ez badago, ikasketekiko motibazio-galtzea eta gauza berriak jakiteko interes eta irrika galtzea ekarriko dio, hainbat kasutan eskola-porrotera helduz. Adimen gaitasun handiko ikasleek ere, duten ahalmena errendimendu bihurtzeko, motibazioa, lana eta ingurukoen laguntza behar dute.

Ez al zarete sekula ezer berririk entzun ez duzuen hitzaldiren baten egon? Edo ezer gutxi ikasi duzuen ikastaroren batera joan beharra izan?  Ez al zarete aspertuta, berriz ez errepikatzeko gogoz eta denbora galtze bat izan denaren sentsazioaz gelditu? Eguna joan eta eguna etorri, horrelaxe bizi dute ikastetxeetako esperientzia gaitasun handiko ikasle askok; itogarria da beraientzat.
2004an, Estatu Batuetan, adimen gaitasunaren eta talentuaren alorrean mundu mailako hiru adituk, Nicholas Colangelo, Susan Assouline eta Miraca Gross-ek,Templeton Txostena bezala ezagutzen dena argitaratu zuten, bi ale marduletan berrogeita hamar urtetan zehar adimen gaitasun handiko haurrei egindako azelerazioak aztertzen dituena. Hainbat hizkuntzatara itzulia izan da; tartean, lehen alea, gaztelerara, “Una nación engañada: De qué forma las escuelas reprimen a los estudiantes más brillantes de los EstadosUnidos” izenburupean.

http://www.accelerationinstitute.org/nation_deceived/international/nd_v1_es.pdf

Bertan, azelerazioak burutzeko hemezortzi modu ezberdin azaltzen dituzte, baina, horretaz gain, txostenaren helburu nagusienetariko bat, azelerazioa eta zailtasun sozio-emozionalen arteko mitoak desegitean datza. Izan ere, ikerketek erakusten dutenez, azelerazioak hainbat onura (kognitibo, sozial eta emozional) ekarri ohi dizkie aurreratutako ikasleei, besteak beste:

•  Ikasle nagusiagoekin gusturago egon ohi dira, gauza gehiago dituztelako komunean hauekin beren adinekoekin baino.
• Ikasketetan gehiago saiatu behar dira eta lan egiteko eta ikasteko ohiturak hartzen laguntzen die horrek.
• Adin mentala helduagoa izan ohi dutenez, goragoko mailako ezagutzak arazorik gabe barneratu ohi dituzte.
• Emozionalki hobeto sentitu ohi dira; autoestimuan irabaziz.

Ezin ahaztu, hala ere, sarritan, aurrera pasatze hutsaz ez dela egoera guztiz hobetzen, maila berri horretan erabiltzen den metodologia, gelako giroa eta irakaslea oso garrantzitsuak baitira. Orokorrean, azelerazioak onurak dakartza, baina ez dugu pentsatu behar azeleratze hutsak dena konponduko duenik; haurraren berezko ezaugarriek hor jarraituko dute eta horiek kontutan hartuak izan beharko dira azelerazio arrakastatsu bat lortu nahi bada.