Irailaren 3an, maiatzean onartutako Kode Zibilaren erreforma sartu zen indarrean. Ezgaitasun judiziala ezabatu, eta laguntza-sistema ezarri du desgaitasuna duten pertsonentzat. Tutoreak ezin izango du desgaitasuna duenaren izenean osasun erabaki nahiz legalik hartu. Arrasateko Garaguneko arduraduna da Elena Zarate, eta gai horren inguruan idatzi du Puntua aldizkarian, Arrasateko Garaguneko pertsonen izenean. Datozen lerroetan duzue testua osorik.

Irailaren 3an, maiatzean onartutako Kode Zibilaren erreforma sartu zen indarrean. Ezgaitasun judiziala ezabatu du, eta horren ordez laguntzasistema ezarri du desgaitasuna duten pertsonentzat.

Legearen helburu nagusia da desgaitasuna duten pertsonei protagonismo handiagoa ematea; orain arte, erabakiak hartzerakoan, babes judizial osoak erabat mugatzen baitzituen. Honekin gura dutena da desgaitasuna duen pertsonak bere erabakiak hartzea laguntzarekin eta gizartearen babesarekin, ustezko manipulazioak eta pertsona horrentzat bermerik ez duten prozesuak ekidinez.

Guztiok izan nahi dugu gure bizitzaren protagonista. A.L.-k dio: “Bozkatu egin nahi nuke”; M.M.-k, berriz: “Nire bizitzako erabakiak hartu nahi ditut.
Lehen, besteek nahi zutena egin behar nuen”.

Legean izan diren aldaketak

Hurrengo lerroetan azalduko dizkizugu ezgaitasun judiziala ordezteko lege berrian egin diren aldaketa nagusiak:

Alde batetik, desgaitasun intelektuala duen pertsona bat demanda judizial baten bidez ezgaitzeko aukera desagertu egin da. Pentsaezina litzateke
desgaitasunik ez duen pertsona batentzat bere etxea saltzea bere baimenik gabe.

Hortaz, tutorearen figura desagertu egin da; hau da, hemendik aurrera ezin izango du pertsona batek desgaitasuna duenaren izenean osasun erabakirik edo erabaki legalik hartu.

Tutoretzaren kuradoretza adierazgarri edo borondatezko laguntza-sistemarekin ordezkatu da. Epaileak eta desgaitasuna duen pertsona izango da laguntzaileak nortzuk izango diren erabakiko dutenak. Hiru figura daude: izatezko zaintzaileak, kuradorea eta defendatzaile judiziala —desadostasunak daudenean eta laguntza gehiago behar dutenean—.

M.T-k honela dio: “Ongi iruditzen zait lege aldaketa. Batzuetan, gehiegi babesten gaituzte. Denon eskubideak berdintzen dira. Espero dut serioago hartuko gaituztela eta ez dutela pentsatuko gure arazoak besteenak baino txikiagoak direnik”.

Lege-aldaketa honetan, tutore guztiek epailearen aurrean aurkezteko zitazioa jasoko dute, eta hemen dator lehenengo akatsa: desgaitasuna duen pertsonak ez du deialdirik jasotzen. Horrela, nola emango diegu protagonismoa eta erabakiak hartzeko aukera? Zitazioa jasotzen dutenek, gainera, ez dakite zer aurkituko duten bertan. Telebistatik, kide diren elkarteetatik edota dagoeneko hitzordura joan direnengandik jasotzen dute informazioa.

Informazio eskubidea?

Non dago erabakia hartzeko ahalmena? Kide batek erabaki bat hartu zuen bizitzako momentu batean, baina bere tutoreak beste bat hartu zuen. Ez dakigu zergatik, baina pentsatu nahi dugu ezin izan zuela beste modu
batera egin. J.I.-ren bizipena da hurrengoa: “Bergaran mediku batekin eta epaile batekin elkartu nintzen neu bakarrik. Nire bizitzarekin zer egin nahi nuen eta nire bizitokian zer moduz nengoen galdetu zidaten. Ondoren, nire arrebekin hitz egin zuten. Ez dakit gehiago. Ez dakit zertarako egin genuen bilera hura”. Zeinen garrantzitsua den informaziorako eskubidea. Batzuek uste dugu lortuko dela, baina beste batzuek ez dakite lortuko den. Hala ere,
jarraitu beharreko bidea dela uste dugu.