Aspaldi nabil erraten erdiguneak gainezka egin digula gaurgero. Dena erdigunera eraman nahi horretan dagoeneko erdigune hitza beraren ideia kolokan jartzeraino diot. Guri dagokigunean (probokatzaile nator gaur), haurra erdigunean paratzearen ideia politikoki zuzenari helduko diot oraingoan, haren inguruan gertatzen ari den merkantilizazio eta despolitizazio prozesua salatzeko. Utzi iezadazue, beraz, haurzuriketa, kidwashing, childwashing edo antzeko nolabait deitu genezakeen kontu honi buruz lehen burutazio zenbait zuekin partekatzen.

Izan ere, ibilian-ibilian, patriarkatu kapitalistak, zeinari egiazki bortz axola zaizkion haurren gaitasun, behar, eskubide, ongizate eta iritziak, ikasi du haurra erdigunean ideia -gogoratu dezagun ideiaz gain aldarri bat ere badela, borrokarako eremu bat-  indartsua dela eta baita onartu xamarra ere. Bertze kontu bat da eguneroko praktika sozial, politiko eta kulturalean ez sobera nabaritzea, baina hori, bistan denez, negozio-jende horri igual zaio. Ondorioa da, honezkero, haurra erdigunean ideia, berez haurraren metafora politiko kritiko baten gisara ulertu beharko genukeena, non bizitza bizigarri, anitz, inklusibo, justu eta duinen multzoari erreferentzia eginen baikeniokeen eta materialtasun bati lotutakoa dela ulertuko, lelo huts bilakatzeko bidean dela.

Hortaz, gaur zertarako arraio balio dit niri mezuak dena delako kolegio distiranta baten matrikulazio kanpainako iragarkian erabiltzen ari bada? Ze gauza bat argi badut, hori da haurra erdigunean kokatzearen ideiari buruz kolegio horren patronalaren eta nire ulerkera desberdinak direla, arruntean antagoniko, litekeenez. Baina badakit, aldi berean, ideia indartsu bat denak, merkantilizazioaren amarruz, eskuetatik ihes egiten ahal digula fite, baldin eta ez badugu lehen baino lehen adieraberritzen.

Unicef Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtsak dio helduzentrismoa gizarte desberdinkeria bat dela; adin handiagoa izatea, gure jendartean, hierarkian gorago egotearekin parekatzen dela.  Ondorio nabarmenen artean leudeke neska-mutikoen eta nerabeen botere eta aukerak  gutxiagotzea eta minimizazioa, haurtzaroa eta nerabezaroa krisi eta aldaketa garai huts gisara ikusiak liratekeelarik. Heldua da norma eta eredu, ideal gorena.

Erakunde beraren arabera, heldukeria, jarrerez, ekintzez ala hitzez haur eta nerabeen gaitasunak ezbaian paratzea litzateke, hain zuzen ere adinez gazteago izate hutsagatik. 

Gauzak horrela, helduzentrismo eta heldukeriari esku-hartze merkantilista eta marketinzalearen mehatxuak gehitu ezgeroztik, inoiz baino irmoago aldarrikatu beharko genuke haurreria nolabaiteko magnitude politiko bat ere badela, espazio-denboretan, harremanetan eta komunikazio moldeetan eraikitzen eta materializatzen dena, eta ez orotariko negozioak egiteko  hutsik dagoen totem gisako bat.

Haurra erdigunean ideia slogan komertzial baten gisara erabiltzen ari direnei erantzun beharko genieke, hain justu ere, haien asmo merkantilistek gorpuzten dutela erdigunea okupatu, bereganatu eta metatu duen “gorputz normal unibertsal” baztertzaile hura. Norma bat zuria, zis-heteroa, burgesa, hiritarra, koloniala eta euskarafoboa izateaz gain, helduzentrikoa ere badena, alegia, haurrak aditu, hezi, zaindu, goxatu, elikatu eta garbitu ez, baina grazioso eta erabilgarri zaizkionez, begirada paternalistaz, goititik beheiti eta heldukeriaz tratatzen dituen erdigune eroso horretako pertsona klase “normal” hori direla, eta ez bertzerik.

Hurbilera jautsiz, oraina eta hemen-a ukituz, haurren kulturaren eta haurra erdigunean jarriko dituen herri hezitzaile baten defentsa egitea dagokigu, nazioarteko lotuneak badituena, baina, oinarri-oinarrian, nazio mailako proiektu eder bat dena; euskaraduna, feminista, horizontala, parte hartzailea eta adinkeriaz gaindikoa. Haurrei hitza emateko nahia duen egitasmoa delakoz, eta, finean, aditzeko nahi eta molde politiko zehatz batzuk dituelakoz: demokrazia parte-hartzailearenak eta hezikomunikazioarenak. Gure herri, auzo, hirietako dinamikak, espazioak, kirola, aisialdia, hizkuntza praktikak, hirigintza, hezkuntza formala eta informala begirada kritikoz galdekatzea eskatzen duen jarrera bat da haurra erdigunean paratu nahi izate hori, apelazio erradikal bat. Haurra subjektu politikotzat joko duen posizio bat, elkarri laguntzeko eta elkarrengandik ikasteko prest legokeena eta abiapuntuan lukeena, beti ere, ikuspegi politiko-pedagogiko komunitario bat haurtzaroarena eta hezkuntzarena.

*Oharra: bai, bizpahiru hitz asmatu eta bertze zenbait hala moduz itzuli behar izan ditut testu hau idazteko tenorean. Zerbaiten seinale akaso?